به گزارش ایرنا،در حال حاضر از بین ۲۰۰ نشریه مجوزدار در استان اردبیل تعداد محدودی به فعالیت مستمر و حتی نیمه فعال مشغولند و بیشتر نشریات به اجبار و یا به اختیار کرکره فعالیت فرهنگی را پایین کشیده‌اند.

بحران مخاطب ، وضعیت نامطلوب کیفی و کمی، نبود پشتوانه مالی، فقدان نیروهای متخصص و کاربلد، یارانه کم ، نبود ثبات کاری ، فقدان حمایت و توجه مسئولان از جمله مسائل و مشکلاتی است که به گفته کارشناسان فرهنگی ، مطبوعات محلی استان اردبیل را به چالش کشانده است.

به گفته برخی از صاحبان نشریات محلی ، نبود حامیان مالی و بازار پر رونق برای تامین هزینه‌های نشریات در قالب چاپ رپرتاژهای بازرگانی، کم بودن یارانه های دولتی و نبود ثبات شغلی برای خبرنگاران مشکلاتی است که منجر به مرگ خاموش مطبوعات در استان اردبیل شده است.

آنها معتقدند که در مقطع کنونی تاریخ ایران، ضعف مالی نشریه‌های محلی و فقدان سازوکارهای حمایتِ مالیِ جدی و مؤثرِ دولتها از مهم‌ترین عامل‌هایی ‌است که چراغ این نوع نشریه‌ها را، بدون سر و صدا خاموش می‌کند، عدم توجه به محتواهای محلی به دلیل عدم شناخت از روزنامه‌نگاری محلی را نیز می‌توان از دیگر مشکلات این دسته از مطبوعات در نظر گرفت.
 این صاحب نظران اعتقاد دارند که رسانه های محلی در ایفای نقش نظارتی خود عمدتا ضعیف هستندو به رغم آنکه رویکردی انتقادی دارند اما کمتر به نهادهای دولتی و مدنی توجه دارند،  مخاطب سنجی یکی از نیازهای اجتناب ناپذیر مطبوعات محلی است که متأسفانه در این راه اقدامی صورت نگرفته است، همچنین  نشریات محلی از عدم تناسب میان تعداد شاغلان و پست های تخصصی مورد نیازرنج می برند و این وضع منجر به افزایش فشار کار و کاهش بهره وری شده است و  در این وضعیت کارشناسان و پیشکسوتان مطبوعات محلی هر استان نگران آینده مطبوعات محلی آن استان هستند.

برخی کارشناسان نیز در شرایط کنونی بزرگترین مشکل و چالش نشریات محلی را سیطره فضای مجازی و به عقب رانده شدن رسانه های محلی و از دست دادن مخاطب ذکر می‌کنند.

حبیب احمدی مدیر مسئول نشریه امید اردبیل در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: مطبوعات اردبیل به لحاظ کمی رشد قابل توجهی داشته و در بین استانهای کشور به لحاظ تعداد مجوز در ردیف‌های بالاتری قرار گرفته است ولی اگر به لحاظ کیفی نگاه کنیم متاسفانه رشد محسوسی نداشته و در برخی موارد شاید پسرفت هم بوده‌اند.

وی افزود: در بحث مطالبه‌گری و پیگیری مسائل و مشکلات مردم و یا به لحاظ فنی از قبیل صفحه آرایی تیترزنی و تیراژ  افت قابل ملاحظه‌ای را در مطبوعات محلی شاهد هستیم.

احمدی اضافه کرد: مخاطب محوری و تعداد مخاطبین یک رسانه  و تاثیرگذاری آن از کارکردهای مهم رسانه محسوب می‌شود، به نظر می‌رسد مهمترین چالش در رسانه‌های چاپی و نشریات محلی همان بحث مخاطب است یعنی به دلیل تغییر ذائقه مخاطب از مکتوب به مجازی باعث ریزش مخاطبین در نشریات مکتوب و کاهش تیراژ را شاهد هستیم.

وی ادامه داد: دومین چالش مربوط به مقوله سرعت انتشار آن است، توسعه روز افزون رسانه‌های مجازی و همچنین توسعه و تکثر شبکه‌های اجتماعی باعث شده که مخاطبین خبرها و اطلاعات دسته اول را از این رسانه‌ها دریافت کنند و به همین دلیل میل به نشریات چاپی کمرنگ شده اما با این تفاسیر باز هم نشریات و روزنامه‌ها جایگاه ، صلابت و تاثیرگذاری  خود را حفظ کرده است.

احمدی گفت:با آموزش و توسعه نیروی انسانی ، کادر سازی ، جذب تیم تحریریه قوی و کادر فنی مجرب می‌توان ضمن ارتقاء کیفی و کمی نشریه روحیه مطالبه‌گری در نشریات محلی را تقویت کرد و به نیاز مخاطبان پاسخ داد، جای خالی تحلیل، تفسیر، یادداشت، مقاله و گزارش‌های تولیدی در نشریات محلی به شدت احساس می‌شود.

هادی صباغی مدیر مسئول نشریه سیمای اردبیل هم در این باره به ایرنا گفت: مطبوعات بعنوان یک رسانه مستند و ماندگار همواره نقش و جایگاه خاص خود را داشته و دارند ولی به جهت گسترش تکنولوژی و ورود ابزارهای جدید برای نشر و گسترش اخبار که سرعت انتقال را به شدت بالا برده‌اند شاهد کمرنگ شدن این جایگاه هستیم.

وی افزود:  با این وجود معتقدم که رسانه‌های کاغذی و درصدر آن مطبوعات همچنان در پایان این کارزار برنده و سربلند خواهند بود و قطعا هیچ رسانه و منتقل کننده دیگری چنین توان و قدرتی ندارد که جایگزین مطبوعات و رسانه‌های کاغذی شود و این را  زمان ثابت خواهد کرد.

صباغی ادامه داد: متاسفانه مجوزهای فله‌ای و بدون کار کارشناسی عملا باعث شده  زمینه ورود افراد کارنابلد، بدون سابقه و فاقد سواد رسانه‌ای به این حوزه باز شود و کمیت به شدت کیفیت را به عقب رانده است.

وی بیان کرد: نگاه کارشناسی می‌گوید که صدور مجوز برای فعالیت یک فرد در یک حوزه باید تابع شرایط و قوانینی باشد که بتواند توجیه کننده این حضور باشد اما در کشور ما هیچ نظارتی بر آن نشده و امروز شاهدیم یک استان با حدود یک میلیون و 300 هزار نفر جمعیت دارای بیش از ۲۰۰ رسانه مجوز دار است و همین عامل باعث افت کیفیت و خروجی آن شده است.

مدیر مسئول نشریه سیمای اردبیل گفت: اضافه  بر اینکه نبود آموزش، ورود افراد سیاسی و بی‌تجربه، نبود نگاه اقتصاد رسانه‌ای، فقدان سواد رسانه‌ای و دهها عامل دیگر حوزه رسانه و مطبوعات استان را با چالش بزرگ کیفیت مواجه کرده است.

وی راه برون رفت از وضعیت فعلی مطبوعات اردبیل را  اعمال واقعی و شدید ماده ۱۶ قانون مطبوعات در لغو مجوز نشریات فاقد فعالیت یا ضعیف زیر ۵۰ درصد انتشار، ایجاد فیلتر در صدور مجوزهای جدید، لحاظ کردن شرط سابقه رسانه ای در صدور مجوزها،تقویت نظام صنفی رسانه‌ای با حمایت از خانه مطبوعات و رسانه‌های کشور و استانها بعنوان تنها ساختار صنفی رسانه های کشور، تقویت سیستم‌های حمایتی و نظارتی برای فعالین حوزه، ایجاد مانع در ورود افراد فصلی (اعم از سیاسی -  اقتصادی) که در موقعیتهای زمانی مشخص و برای اهداف خاص وارد رسانه شده و پس از انجام ماموریت خود و کسب اهداف از آن خارج می‌شوند اما آنرا به تباهی و نابودی سوق می دهند و درکل حراست و نگهبانی از ساحت رسانه‌ها و فعالین حوزه عنوان کرد.

صباغی گفت: دولت باید نقش خود را بعنوان یک حامی ایفا نماید و از ورود و دخالت در این حوزه به شدت پرهیز کند. رسانه و مطبوعات مستقل یک بازوی توانمند برای ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور است و هرچقدر این حوزه مستقل، تخصصی، پرقدرت و حرفه ای عمل نماید زمینه و بستر برای رشد و ترقی کشور در حوزه های ذکر شده باز خواهد شد.

وی نقش فضای مجازی را در کمرنگ کردن فعالیت مطبوعات یادآور شد و گفت:  فضای مجازی یک پیام رسان است تا رسانه واقعی ضمن اینکه هیچ سندیت و عقبه ای ندارد وقدرت مطبوعات در ماندگاری و سندیت آن است اما ورود فضای مجازی و سرعت انتقال اخبار و نظرات و مطالب قطعا تاثیرگذار است.

صباغی بیان کرد: مطبوعات تاثیرگذار است  به شرطی که هم خود را با موج تحول همراه کرده از روشهای سنتی خارج و به سمت ارائه متدها و روشهای جدید در انتقال اخبار و تحلیل ها رفته و برای مخاطب ایجاد جذابیت کنند.

وی با اشاره به تقابل فضای مجازی با مطبوعات افزود:تعصب بر روی روشهای قدیمی و منسوخ و عدم توجه به نیازهای مخاطب وزنه این تقابل را به سمت فضای مجازی سنگین خواهد کرد و مطبوعات را در موضع انفعال و نهایتا نابودی قرار خواهد داد.

حسین صدقی مدیر مسئول نشریه رفاقت هم در این باره به ایرنا گفت:وضعیت فعلی مطبوعات استان اردبیل از چند لحاظ قابل بررسی است؛ وضعیت فعلی از لحاظ کمی بنا به شرایط دسترسی به اطلاعات و اخبار توسط سایر رسانه ها، خصوصا رسانه های مجازی از یک سو و کم توجهی و تکرار محور بودن و شاید بگوییم کم علاقه‌مندی مطبوعات از سوی دیگر موجب شده رغبت عمومی به رسانه‌های مکتوب زیاد خوب نباشد.

وی افزود: از لحاظ کیفی هم تولید محتوا ، تحلیل و گزارشهای متنوع لازمه هر رسانه مکتوب است که متاسفانه این مهم در مطبوعات استان ما بسیار کم رنگ شده است و اکثر مطبوعات چه محلی و چه سراسری در حد خبر منتشر می‌شوند.

صدقی ادامه داد: مهمترین چالش‌های پیش رو مطبوعات استان اردبیل هم کمی و هم کیفی و حفظ وضعیت موجود است چرا که تولید محتوا، نه فقط خبر، هم زمانبر است و هم هزینه بر. مخاطب شناسی رسانه های استان باید از منظر شرایط روز جامعه صورت گیرد و نیازهای آنان به شکل واقعی و در کمترین زمان فراهم شود.

مدیر مسئول نشریه رفاقت بیان کرد: رسانه ای استان حداکثر باید چند قدم از سایر اقشار جامعه جلوتر و گاها آگاهتر به اتفاقات باشند ولی این بعضا صورت نمی گیرد.

صدقی افزود:علاقه مندی و کسب علوم در حوزه رسانه ها هم جزو یکی از نیازهای ماست که چند سالی است مطبوعات استان بدلیل شرایط کرونا  از اساتید برجسته کشوری بی بهره مانده است.

وی ادامه داد:عدم رقابت پذیری در بین رسانه ها یکی از آفت های مهم و تکراری بودن آنهاست این اتفاق در وهله اول باید از سوی اداره کل ارشاد استان اردبیل صورت گیرد که خوشبختانه شرایط و نیازمندی های آن از سوی سامانه جامع مطبوعات کاملا فراهم شده است. از سوی دیگر هم مطالبه گری و مردمی بودن رسانه اقبال عمومی آن را بالا می برد که اعتماد عمومی را بدنبال خواهد داشت.

مدیر مسئول نشریه رفاقت اظهار کرد:مطبوعات استان اردبیل باید برای وضعیت موجود و شرایط گوناگون برنامه داشته باشند هدف از انتشار رسانه هنوز هم برای اکثر ما  مشخص نیست به نظر می رسد فقط برای اعلام وصول و عدم لغو امتیاز است.

صدقی گفت:یک رسانه برای سمت و سو دادن به افکار عمومی باید برنامه محور و مخاطب شناس باشد. دغدغه جامعه و مردم دغدغه مطبوعات است لذا مطالبه گری و پیگیری مسائل و مشکلات در سرلوحه فعالیت مطبوعات قرار دارد آنچه که امروز نسبت به گذشته مطبوعات استان اردبیل مشهود است کم رنگ شدن مطالبه گری است و از سوی دیگر مخاطب حق انتخاب دارد لذا باید نیازهای مخاطب را بشناسیم تا بتوانیم بمانیم.

مدیر مسئول نشریه رفاقت بیان کرد:به نظر می رسد دولت برنامه مدون و مشخصی برای رسانه ها، خصوصا رسانه های مکتوب ندارد و گاها با حمایت های حداقلی منت حداکثری بر آنها می گذارد. حمایت از رسانه ها از سوی دولت باید در وهله اول دسترسی به اطلاعات و پاسخگو بودن خود دولت و اعضای آن در سطح کلان و استانهاست. تابحال دیده نشده که یکی از دولتها به خاط پاسخگو نبودن مدیر یا مسئولی آنرا توبیخ یا عزل کند اتفاقا عکس این صورت می گیرد که شواهد بسیاری قابل ذکر است.

صدقی با بیان اینکه در استان اردبیل عدم انتشار روزنامه جامع و انسجام پذیری اهالی رسانه ها مشکلات را دوچندان کرده است افزود:اولا در اردبیل حامی مالی مناسب برای انتشار روزنامه و بکارگیری حداکثر ۲۰ الی ۲۵ نفر بصورت مستمر وجود ندارد و ثانیا حمایتهای گوناگون دولتی و غیر دولتی وجود ندارد انگار در استان اردبیل رسانه در تضاد با فرهنگ است و آنرا تضعیف می کند.

وی بیان کرد:اگر مسئولان استان در این مورد دلسوز بودند تاکنون با مشارکت بخش خصوصی فعال در سطح استان اردبیل این اتفاق مبارک افتاده بود و اهالی رسانه با افتخار روزنامه‌ای در حد و قواره استان اردبیل منتشر می کردند و یکی از این نمونه ها چندی پیش از سوی یکی از همکاران صورت گرفت ولی بدلایلی منتشر نشد.

مدیر مسئول نشریه رفاقت اظهار کرد:رسانه‌های مکتوب ناگزیر هستند به سمت ذائقه مخاطبین بروند پس باید تغییر رویکرد دهند رسانه‌هایی که در بستر اینترنت فعالیت می کنند نیز با چالشهایی به نام شهروند خبرنگار مواجه می باشند  و هر شهروندی در هر جای دنیا با یک گوشی می‌تواند یک پیام را به کل دنیا مخابره کند پس به ناچار  این رسانه‌ها باید حرفه‌ای و به‌روز باشند و تا بتوانند تاثیرگذار و جریان ساز باشند.

در یک نگاه کلی حمایت همه جانبه دولت از مطبوعات محلی،توزیع عادلانه یارانه های مطبوعاتی ،توزیع عادلانه اگهی های دولتی ،حمایت بنگاه های اقتصادی از رسانه ها،بروز شدن نشریات محلی و همگام کردن خود با شبکه های اجتماعی،تولید محتوا،خارج شدن نشریات محلی از خبر های روز مره ،تغییر رویه نشریات محلی از مدیر محوری به مردم محوری،ایجاد بنگاه های رسانه ای،جهت گیری نشریات محلی از خبر های رویدار مدار به خبر های فرایند مدار،نشر گزارش بجای خبر اعم از گزارش های تحقیقی ،توصیفی و سبک های مدرن خبر نویسی ،جذب نیروی انسانی ماهر و حرفه ای ،ترویج فرهنگ مطالعه در بین مردم ،ارایه آموزش های لازم برای ار تقاء کیفی مطبوعات ،آموزش سواد رسانه‌ای و انتشار منظم نسخ کاغذی و دیجیتالی از جمله راهکارهای برون رفت از وضعیت فعلی در مطبوعات استان اردبیل می‌باشد.

گزارش :یعقوب شاددل