همشهری آنلاین_شقایق عرفی‌نژاد: بخش قابل توجهی از علت شکل‌گیری این احساسات هم زیر سر معلمانی است که با بداخلاقی و با روش‌های سخت باعث می‌شوند دانش‌آموزان لذت حل مسئله را درک نکنند، هرچند معلمانی هم هستند که روش‌های جذابی برای تدریس این درس طراحی می‌کنند. «معصومه فراهانی» یکی از این معلم‌هاست که ریاضی را با استفاده از شخصیت‌های کارتونی و عروسک و بازی به بچه‌ها آموزش می‌دهد و کتابی هم با همین الگو تدوین کرده است.
او چهار سال است به تدریس ریاضی در سرای محله سهروردی مشغول است و اعتقاد دارد مهم‌ترین مشکلات محیط‌های آموزشی به نداشتن انگیزه، توجه نداشتن به تفکر خلاق، پراکنده‌گویی و نیز برداشت غلط دانش‌آموز از خود مبنی بر نداشتن هوش ریاضی بر می‌گردد. با او درباره روش تدریس و چند و چون کتابش صحبت کردیم.
قبل از هر چیز بگذارید از روش تدریستان بپرسم. این روش جدید چیست؟
من مطالب را به‌صورت ریشه‌ای و منسجم و با روش پرسش و پاسخ به شاگردانی که به من اطمینان می‌کنند و همراهم هستند، ارائه می‌کنم. سعی می‌کنم هر مطلب را متناسب با هر شاگرد آموزش دهم و دانش‌آموزانی که پیگیر بوده‌اند، همیشه نتیجه مثبت گرفته‌اند. من همیشه به زبان ساده برای کودکان توضیح می‌دهم که ریاضیات نقش برجسته‌ای در زندگی ایفا می‌کند؛ از ابتدایی‌ترین کارهای روزمره گرفته تا کاربرد مهم این علم در بسیاری از صنایع. این موارد را با مثالی ساده برایشان بیان می‌کنم. از آنها می‌پرسم: آیا کیک یا غذایی خوشمزه خورده‌اید؟ وقتی پاسخ بله را می‌دهند، می‌گویم قطعاً آن قناد یا آشپز ریاضی بلد بوده است، چراکه برای پخت یک کیک ساده باید با مفهوم اندازه‌گیری وترتیب و طبقه‌بندی آشنا شوید. به این شیوه، بچه‌ها متوجه می‌شوند ریاضی چطور در تمام زندگی آنها جریان دارد.
چطور سراغ ریاضی رفتید؟
من در رشته علوم تربیتی از دانشگاه فارغ‌التحصیل شدم. در دانشگاه استادانی داشتم که ریاضی را به ما با روش کاربردی تدریس می‌کردند. همان سال‌ها باید قصه هم می‌نوشتیم. به همین دلیل، به هر دو کار علاقه‌مند شدم. مدت‌ها بعد از فارغ‌التحصیلی به‌عنوان مشاور خانواده در مراکز مختلف کار کردم، اما این کارها من را راضی نمی‌کرد تا اینکه با تدریس ریاضی به فرزندانم احساس کردم با ریاضی ارتباط بهتر و مؤثرتری با آنها برقرار می‌کنم و از همانجا در این راه قرار گرفتم. از چهار سال پیش هم تدریس ریاضی را در سرای محله سهروردی شروع کرده‌ام.
چرا در مدرسه تدریس نمی‌کنید؟
اوایل که از دانشگاه فارغ‌التحصیل شدم، دوست داشتم وارد آموزش و پرورش شوم. خاطرم هست برای استخدام آموزگار در نهضت سوادآموزی، تنها کسانی که مدرک دیپلم داشتند، می‌توانستند در آزمون شرکت کنند و افرادی با مدرک بالاتر عملاً جایی نداشتند. همین نگاه باعث شد هرگز پیگیر استخدام نشوم.
بیشتر بچه‌ها علاقه زیادی به ریاضی ندارند. چطور ریاضی را برایشان دلنشین کرده‌اید؟
بله. بیشتر کودکان و نوجوانان ریاضی را دوست ندارند و البته برای این کار دلایل متعددی هم دارند. این را باید بگویم که به‌رغم تلاش مربی و آموزگار، گاهی تفکر منفی دانش‌آموز و نداشتن خودباوری مانع ارتباط شاگرد و معلم می‌شود. معلم هم باید همیشه سطح انرژی مطلوبی داشته باشد تا نتیجه مثبت حاصل شود. بنابراین، من از والدین می‌خواهم قبل از ورود کودک به دبستان، آموزش او را به یک فرد متخصص بسپارند. بیشتر والدین تصور می‌کنند چون خودشان در حد اول و دوم ابتدایی مطالبی را از ریاضی می‌دانند، بنابراین، لزومی به کمک گرفتن از یک فرد متخصص نیست و همین تصور ضربه بزرگی به کودک و علاقه او به یادگیری وارد می‌کند.
با سرای محله سهرودی چطور آشنا شدید؟
پسران من به کلاس‌های شطرنج و رباتیک سرای محله می‌رفتند. به این‌ترتیب با مسئولان‌سرا آشنا شده بودم. احساس می‌کردم درس ریاضی از جمله دروسی است که بچه‌ها معمولاً در آن ضعف دارند و خانوده‌ها مایلند این مشکل برطرف شود. بنابراین، پیشنهاد تدریس را مطرح کردم و کلاس‌ها شروع شد. در این کلاس‌ها استفاده از وسایل کمک‌آموزشی مثل دومینو و چوب‌بستنی و آموزش فرمول‌ها با شعر و حتی ابداع بعضی روش‌های ساده هنگام تدریس که خودم طراحی کرده‌ام، بسیار کمک‌کننده بود.
اما باز هم به نظرم مهم‌ترین کار برای تدریس موفق، دوری از پراکنده‌گویی است. باید روی یک موضوع تمرکز و درباره همان هم مسئله مطرح کرد. من در کلاس انرژی بچه‌ها را بالا نگه می‌دارم. یعنی اگر ۱۰ دانش‌آموز سر کلاس هستند، ۵ نفر از آنها را پای تخته می‌آورم و از هرکدام یک سؤال می‌پرسم یا یک سؤال را از همه آنها می‌پرسم. حتی به آنها اجازه می‌دهم از روی دست هم تقلب کنند و از هم سؤال بپرسند. چون نتیجه کار برای من مهم است و این‌طوری انگیزه بچه‌ها برای یادگیری و حل مسئله بیشتر می‌شود. فکر می‌کنم با همین کارهاست که حتی در زمان کرونا هم بچه‌ها ترجیح می‌دهند با رعایت دستورالعمل‌ها سر کلاس حاضر باشند.
و بعد هم به فکر تألیف کتاب افتادید؟
بله. درست است.
- درباره کتاب برایمان توضیح بدهید.
من از شش سال قبل شروع به نوشتن کرده‌ام. حدود سه سال قبل هم کتاب‌هایم را به دو استاد ادبیات ارائه کردم تا آن را مطالعه کنند و نظرشان را پرسیدم و بازخورد خوبی هم گرفتم. هر دو نفر من را تشویق به نگارش و چاپ کتاب‌هایم کردند. با شیوع کرونا هم فرصت بیشتری پیدا کردم تا روی کتاب‌ها تمرکز کنم. شخصیت‌های کتاب‌های من هرکدام خصوصیات و مشکلات خاص خودش را دارد. مثلاً یکی از آنها صورت پرجوش دارد و یکی دیگر کودکی است که با مشکل تمرکز روبه‌رو است. این شخصیت‌های کوچک از درون ریاضی بیرون آمده‌اند. این شخصیت‌ها همان مفاهیم ریاضی هستند و گاهی به سؤالات پدرشان که او هم بخشی از ریاضی است، پاسخ می‌دهند. آنها این مطالب را از قبل از تولد یاد گرفته‌اند.
علاو ه بر کتاب، عروسک‌هایی هم طراحی کرده‌اید. درست است؟
بله. این عروسک‌ها که از اواسط مرداد وارد بازار می‌شوند، همان شخصیت‌های مهربان کتاب‌هایم هستند که خانم سادات شفیعی، یکی از تصویرگران باتجربه، آنها را درست کرده‌اند. تصویرگری او کمک زیادی به یادگیری بهتر مطالب کرده است.
