خبرگزاری فارس- خراسان‌جنوبی؛ وقتی نزولات آسمانی کاهش یافت قبل از هر چیز صدای زمین درآمد. زمینی که روزی به خاطر سرسبزی و حاصلخیزی، زندگی و دوام انسان‌ها و جانوارن را تضمین می‌کرد حالا لب‌های خودش هم در حسرت قطره آبی مانده بود.
خشکسالی ابتدا قدرت مراتع و زمین‌های کشاورزی را از بین برد و بعد از آن به سراغ حیوانات و پرندگانی رفت که زندگی‌شان به همین زمین‌ها وصل بود. اینک در خراسان‌جنوبی دام‌ها تشنه و گرسنه مانده‌اند و دامداران و کشاورزان نمی‌دانند برای حفظ باقی‌مانده داشته‌هایشان چه کار باید بکنند.
هر چند در سال‌هایی که قهر طبیعت رمقی برای مراتع، عرصه‌های طبیعی باقی نگذاشته، زنگ خطر از بین رفتن دامداری در استان بسیار بیشتر به صدا درآمده اما امسال گرانی نهادههای دامی دردی مضاعف بر رنج‌های آن‌ها اضافه کرده است.
این روزها مصایب و مشکلات دامداران سراسر کشور به تراژدی غمباری تبدیل شده است. حال روز این روزهای دامداران که آغشته به بغض اشک شده، تعریفی ندارد. قامت دامداران این خطه از کشور به دلیل گرانی‌ها و عدم توان تهیه علوفه و نهادههای دامی که در سایه بروز خشکسالی‌ها و گاها بی‌فکری دولت به وجود آمده کاملاً خمیده است.
صدای دامداران به جایی نمی‌رسد
صدای دامداران هم مثل بغضی گلو گیر خفه شده اما با این حال سرانجام صنعت دامپروری که در دام گرانی و کمبود علوفه گرفتار شده کاملاً نامشخص است. جدال دامدار با علوفه‌ای که نایاب شده و یا قیمتش سر به فلک کشیده رمق آنان را گرفته و دیگر نایی برای مقابله ندارند. معضلی بزرگ که دامداران را مجبور به فروش دام‌ها و آنان را وادار کرده که چوب حراج به مالشان بزنند.
کاهش بارش‌ها، کمبود آب و در نهایت خشکسالی‌ها رمقی برای زمین‌ها نگذاشته‌اند و سرزمین‌هایی که روزی به نام مرتع معروف بودند به زمین‌های خشک و بایر تبدیل شده‌اند و حتی بوته‌های خار هم باقی نمانده‌اند که آخرین دلخوشی حیات بودند.
دام‌هایی که چریدن در مراتع نهایت لذتشان بود حالا گرسنه‌اند و در زیر تابش آفتاب بیابان‌های داغ کویر روزهای ناخوشی را سپری می‌کنند
این داستان خراسان‌جنوبی و وضعیت دام‌ها و دامداران و زمین‌هایی است که روزی طراوت و سرسبزی حرف اول آن‌ها بود و امروز ملتمسانه به آسمان چشم دوخته‌اند چون می‌دانند مسئولان و مدیرانشان کاری برای آن‌ها نمی‌کند.
به سراغ دامداران استان خراسان‌جنوبی رفتیم تا از اوضاع این روزهای آنان باخبر شویم؛ دامدارانی که از سر ناچاری مجبور به ذبح دام آن هم دام‌های مولد می‌کنند چراکه علوفه‌ای برای تغذیه دام‌ها ندارند و از سر اجبار تن به چنین اقدامی داده‌اند.
سفره‌هایمان خالی شد
مودی یکی از دامداران استان که بزرگترین مشکل دامداران را تهیه نهاده مورد نیاز برای دام‌ها می‌داند، می‌گوید: سفره‌هایمان خالی شده و از سر اجبار دام‌های مولد و باردار را روانه کشتارگاه می‌کنیم.
وی از گرانی علوفه و مشکلات پیش روی دامداران گلایه مند است و بیان می‌کند: علوفه، کاه و یونجه را با قیمت‌های گزاف تهیه می‌کنیم که آن هم جوابگو نیست و اگر یک حساب سرانگشتی داشته باشیم با این قیمت دامداری اصلا به صرفه نیست.
کاه از کیلویی ۸۰۰ تومان به ۵ هزار و ۸۰۰ تومان، یونجه از ۲ هزار تومان به ۷ هزار تومان افزایش یافته و علاوه بر اینها هزینه‌های خدمات آب، برق، گاز و کارگری نیز هست
این دامدار اضافه می‌کند: کاه از کیلویی ۸۰۰ تومان به ۵ هزار و ۸۰۰ تومان، یونجه از ۲ هزار تومان به ۷ هزار تومان افزایش یافته و علاوه بر اینها هزینه‌های خدمات آب، برق، گاز و کارگری نیز افزایش یافته و دامداران بسیار متضرر شده‌اند و نمی‌توانند در این شرایط به کار ادامه دهند.
دپوی نهاده‌ها؛ دلال و آقازاده
وی از دپوی علوفه و نهادههای دامی توسط دلالان خبر می‌دهد و عنوان می‌کند: چرا دلال‌ها با قیمت‌های نجومی علوفه و نهادههای دامی را در انبارها دپو و یا به مناطق دیگر کشور ارسال می‌کنند؛ نهاده‌ای که با ارز دولتی وارد می‌شود اما در اختیار دامدار قرار نمی‌گیرد و دلالان و آقازادهها آن را دپو و با قیمت گزاف به دامدار می‌دهند و یا از کشور خارج می‌کنند!
دام‌ها گرسنه؛ دامداران سرگردان
مودی همچنین از قیمت کنونی گوشت و شیری که از دامداران خریداری می‌شود گلایه‌مند است و می‌افزاید: در حال حاضر شیر کیلویی ۴ تا ۴ هزار و ۵۰۰ تومان از دامدار خریداری می‌شود و این اصلا به صرفه نیست و جوابگوی همان هزینه‌های جاری دامداری نیست چه برسد قیمت کاه و بونجه و غیره.
وی با تأکید بر اینکه اگر از دامداران حمایت نشود، دامداری‌ها ورشکست شده و مجبور به تعطیلی واحد خود می‌شوند و تولید شیر و گوشت در آینده با مشکل مواجه می‌شود و بیان می‌کند: کمبود نهادههای دامی و افزایش مصرف علوفه‌های خشبی در کنار خشکسالی پیش آمده مهم‌ترین مشکل دامداران است که مسئولان باید فکری برای این موضوع بردارند.
تعطیلی در کمین صنعت دامپروری
یکی دیگر از دامداران استان می‌گوید: در دهه‌های گذشته دامپروری و دامداری یکی از مشاغل پرسود و درآمدزا محسوب می‌شد و در ازای هر ۶ رأس گاو یک شغل دایمی و پایدار را شاهد بودیم اما با گران شدن هزینه‌های تولید مجبور هستیم قید استفاده از کارگر را بزنیم و و خودمان امور دامداری را به عهده بگیریم.
رضوی که دارای ۲۰ رأس گاو شیری و گوشتی بوده و از این محل اشتغالزایی کرده به علت مشکلات موجود و تعدیل نیرو اشاره می‌کند و مطرح می‌کند: روزگاری گاوداری‌مان رونق داشت و چندین خانواده از این محل ارتزاق می‌کردند اما طی سال‌های اخیر و به‌خصوص سال جاری به دلیل قیمت‌های سرسام‌آور علوفه و نهادههای دامی مجبور به تعدیل نیرو شدم و از سرمایه‌ام تنها ۸ رأس گاو مانده است.
اگر قرار باشد گرانی و کمبود نهادههای دامی ادامه داشته باشد و دولت هیچ اقدامی برای این صنعت نکند بسیاری از دامداران قادر به ادامه فعالیت در این بخش نخواهند بود
وی با اعلام اینکه قیمت برخی نهادههای دامی ۱۰۰ درصد و بعضی از اقلام با هزینه حمل ۱۳۰ درصد افزایش قیمت داشته و این در حالی است که قیمت شیر و گوشت هیچ افزایش قیمتی نداشته، عنوان می‌کند: اگر قرار باشد گرانی و کمبود نهادههای دامی ادامه داشته باشد و دولت هیچ اقدامی برای این صنعت نکند بسیاری از دامداران قادر به ادامه فعالیت در این بخش نخواهند بود.
بازارگاه از جیب دامدار می‌خورد
حجت‌الاسلام «سید محمود موسوی‌رستگار» رئیس هیئت مدیره اتحادیه دامداران خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با فارس همین ابتدای صحبت خود به سامانه بازارگاه اشاره می‌کند و می‌گوید: هر چند مسئولان اذعان دارند که دامداران نهادههای دامی را باید از سامانه بازارگاه تأمین کنند اما بنده برای تأمین علوفه ۷۰۰ میلیون تومان به این سامانه واریز و در انتظار نهادههای دامی بودم که بعد از گذشت چند ماه نه‌تنها نهاده‌ای به دستم نرسید بلکه با پول بنده اقلام غیر ضروری برای بنده ارسال شد که اصلا مورد نیاز نبود؛ از بازارگاهی که خودش از جیب دامدار می‌خورد چه انتظاری دارید؟
وی در ادامه به جولان بیش از اندازه دلالان و واسطه‌ها برای خرید دام‌های دامداران با قیمت کم و به صورت مدت‌دار اشاره می‌کند و می‌افزاید: دلال دام را کیلویی ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان از دامدار می‌خرد و سودهای هنگفت فقط در جیب دلالان می‌رود و این وسط سر دامدار بی‌کلاه می‌ماند.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه دامداران خراسان‌جنوبی می‌گوید: اگر دولت گوشت را به قیمت کارشناسی خودش و همان ۷۵ هزار تومان و شیر را ۷ هزار و ۵۰۰ تومان بخرد و به دامدار اجازه صادرات دام مازاد بدهد بخشی از مشکلات دامداران حل خواهد شد اما دست‌هایی پشت پرده است که این اجازه را نمی‌دهند و برای نابودی تولید دست به دست هم داده‌اند.
مسئولان پاسخ دهند
منکر خشکسالی نیستیم اما این موضوع تنها مختص کشور ما نیست و در کشورهای همسایه هم هست اما چرا کشورهای دیگر با این مشکلات مواجه نیستند؟ چرا باید کاه و یونجه به خارج از کشور خارج شود؟ چرا نهادههای دامی در بنادر می‌ماند و دپو می‌شود و گاها کپک می‌زنند اما به دست دامدار نمی‌رسد و در بازار آزاد با قیمت‌های گزاف به فروش می‌رسد؟
موسوی از وجود واسطه‌ها، دست‌های پشت پرده و آقازاده‌هایی در این مسیر خبر می‌دهد که کمر به نابودی صنعت دامداری بسته‌اند و توضیح می‌دهد: منکر خشکسالی نیستیم اما این موضوع تنها مختص کشور ما نیست و در کشورهای همسایه هم هست اما چرا کشورهای دیگر با این مشکلات مواجه نیستند؟ چرا باید کاه و یونجه به خارج از کشور خارج شود؟ چرا نهادههای دامی در بنادر می‌ماند و دپو می‌شود و گاها کپک می‌زنند اما به دست دامدار نمی‌رسد و در بازار آزاد با قیمت‌های گزاف به فروش می‌رسد؟
به دنبال کوچک کردن سفره مردم نیستیم
وی با تأکید بر اینکه ما به دنبال کوچک کردن سفره مردم نیستیم اما نباید دامدار ما هم در این مسیر متضرر شود خطاب به دولتمردان، متذکر می‌شود: آقای دولت اگر شما می‌گویید قانون تعاون که مربوط به سال ۱۳۵۱ هست باید اجرا شود، اجازه دهید اصل ۴۴ آن مبنی بر اینکه ر گونه صادرات و واردات نهادههای دامی به دستور و تشخیص تشکل‌ها و اتحادیه‌ها باشد و هیچ دولتی حق مداخله ندارد هم اجرا شود اما متاسفانه آقایان دولت همه چیز را هم صادرات و هم واردات را در انحصار خودشان دارند.
نشتی سامانه بازارگاه!
«جواد غریبی» رئیس اتحادیه دامداران خراسان‌جنوبی نیز در گفت‌وگو با فارس، می‌گوید: ما چیزی تحت عنوان نهاده بازار آزاد نداریم و آنچه تحت عنوان نهاده آزاد به فروش می‌رسد در واقع همان نشتی سامانه بازارگاه است یعنی یا مصرف‌کننده‌ای که نهاده را از سامانه با قیمت دولتی تحویل گرفته حال دارد برای سود در بازار آزاد به چند برابر قیمت می‌فروشد و یا متولیان توزیع در سامانه آن را خارج از سامانه به فروش رسانده‌اند!
وی اضافه می‌کند: قیمت در بازار آزاد تماما به دست دلالان تعیین می‌شود و آن‌ها چه از کشاورز خریده باشند و چه از سهمیه سامانه بازارگاه گرفته باشند برای سود خود با قیمتی که خود می‌خواهند می‌فروشند و همین قیمت‌ها هر روز عرف می‌شود و روز بعد بر اساس عرف روز قبل، افزایش پیدا می‌کند.
رئیس اتحادیه دامداران خراسان‌جنوبی با گلایه از افزایش ۴ برابری علوفه تولید داخل نسبت به سال گذشته، مطرح می‌کند: به عنوان مثال کاه ۵ برابر، یونجه ۳ برابر و ذرت علوفه‌ای نیز ۳ برابر افزایش داشته که علت این افزایش قیمت را باید در خشکسالی بی‌سابقه و کاهش بارندگی در سال زراعی جاری و نیاز به واردات علوفه از استان‌های شمالی و غربی جست‌وجو کرد.
رنج از نبود صنایع فرآوری
غریبی ادامه می‌دهد: از طرف دیگر کرایه حمل نیز به شدت افزایش یافته است (از برخی نقاط کشور تا بیرجند حدود ۳ برابر بیشتر شده) به گونه‌ای که به اندازه قیمت خرید علوفه خشبی و حتی بالاتر باید دامدار ما کرایه حمل پرداخت کند.
وی با بیان اینکه علاوه بر مشکل تأمین علوفه برای دام و مسائل مرتبط با آن ما در حوزه تولید شیر نیز با مشکل رو به رو هستیم، می‌گوید: به عنوان مثال در خراسان‌جنوبی روزانه حدود ۱۲۰ تن شیر جمع‌آوری می‌شود که بخش عمده‌ای از آن به خارج از استان برای فرآوری می‌رود و مجدد به خراسان‌جنوبی برمی‌گردد.
کمیاب و گران‌شدن علوفه دامدار ما را مجبور به کشتار و فروش زیر قیمت دام می‌کند و به واسطه کمبود علوفه دام مولد خود را ذبح و کشتار می‌کند اما در آینده‌ای نه چندان دور باز با کمبود شیر و گوشت رو به رو خواهیم شد
رئیس اتحادیه دامداران خراسان‌جنوبی تبیین می‌کند: کمیاب و گران‌شدن علوفه دامدار ما را مجبور به کشتار و فروش زیر قیمت دام می‌کند و به واسطه کمبود علوفه دام مولد خود را ذبح و کشتار می‌کند اما در آینده‌ای نه چندان دور باز با کمبود شیر و گوشت رو به رو خواهیم شد و مجبور به واردات دام مولد و شیر خام می‌شویم!
به سراغ مسئولان جهادکشاورزی استان رفتیم و گرچه از اوضاع و احوال این روزهای صنعت دامداری باخبر هستند اما انتقادات و پیشنهادات دامداران استان را بازگو کردیم و خواستار مرهمی بر زخم این صنعت شدیم.
«غلامرضا قوسی» رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی صنعت دامپروری را بسیار حائز اهمیت می‌داند و می‌گوید: امسال خشکسالی بی‌سابقه‌ای نه‌تنها در استان خراسان‌جنوبی بلکه در سطح کشور داشتیم و همین امر سبب افزایش قیمت نهادههای دامی شده است.
مشکلات پیش پای دامداران
وی بیان می‌کند: از سوی دیگر دامدار و تعاونی‌ها به دلیل عدم نقدینگی کافی قادر به خرید علوفه نیستند و نمی‌توانند نیاز دامدار را مرتفع کنند؛ به‌عنوان مثال یونجه را از نیک‌شهر و همدان و کاه را از کرمانشاه وارد می‌کردیم و این در حالی است که خود این استانها هم با مشکل مواجه‌اند و گاها تعاونی‌های استان با ممانعت در حمل مواجه می‌شدند.
از پایان سال ۹۹ تا به امروز هیچ‌گونه افزایش قیمتی نداشتیم و مهم‌ترین خواسته دامداران هم افزایش قیمت بود که قیمت فعلی با هزینه‌های تأمن علوفه و مابقی هزینه‌ها همخوانی ندارد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی با اشاره به گلایه‌های مطرح شده از سوی دامداران مبنی بر عدم افزایش قیمت شیر و گوشت از سال گذشته، توضیح می‌دهد: از پایان سال ۹۹ تا به امروز هیچ‌گونه افزایش قیمتی نداشتیم و مهم‌ترین خواسته دامداران هم افزایش قیمت بود که قیمت فعلی با هزینه‌های تأمن علوفه و مابقی هزینه‌ها همخوانی ندارد لذا سازمان جهاد کشاورزی برای شیر خام قیمت ۶ هزار و ۴۰۰ تومان را پیشنهاد داد.
قوسی بخشی از مشکلات دامداران را ناشی از خشکسالی می‌داند و می‌گوید: بخشی از این مشکلات هم ناشی از تحریم‌ها و کرونا است و بازار نهادههای دامی را با مشکل مواجه کرده است.
مرگ خاموش صنعت دامپروری
وی با تأکید بر اینکه ما با موجود زنده طرف هستیم و نمیتوان به دام گفت چند روز صبر کن تا غذایت تأمین شود، مطرح می‌کند: صنعت دام و دامپروری بسیار مهم است لذا باید در کمیته تخصیص ارز کشوری اولویت تخصیص ارز را به این صنعت بدهند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی همچنین گریزی به کشتار دام مولد و تبعات آن اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: در استان کشتار دام مولد هم داریم و این موضوع هم به‌دلیل نبود صرفه اقتصادی است؛ زمانی که دامدار نتواند جیره غذایی دام را تأمین کند مجبور به این امر می‌شود و دام‌های مولد را روانه کشتارگاه می‌کنند.
و اما...
چالش‌های پیش روی دامداران یا حمله گرگ خشکسالی به سرمایه‌های دامداران در خشکسال‌ترین سال نیم قرن اخیر همچنان پابرجا است تا جایی که وضعیت دامداری خراسان‌جنوبی همچنان بحرانی و قرمز است و اگر قرار باشد کمی ثبات به بازار نهادههای دامی و فرآورده‌های آن برگردد بنا به گفته متولیان امر در این حوزه باید ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار دام مازاد دامداران توسط دولت خریداری و هر ماه ۱۰ هزار تن جو برای تغذیه دام‌ها بین دامداری‌ها توزیع شود.
قهر آسمان با این استان زخم خورده از خشکسالی‌های مستمر ۲۰ ساله طی سال آبی جاری سبب شد تا دامداران بیشترین ضربه را همانند دیگر سال‌هایی که آسمان روی خوشی به استان نشان نمی‌داد، ببینند و مجبور شوند دام‌های گرسنه را یا به دم تیغ دهند یا با چک‌های مدت دار به واسطه‌ها و دلالان بفروشند چرا که از پس تأمین آذوقه‌های گران و گاهی نایاب آن برنمی‌آیند.
دامداران چشم‌انتظار کمک مسئولان بوده و مسئولان نیز چشم‌انتظار تأمین اعتبار! این کلاف پر پیچ و گره بین دامداران و مسئولان به معضلی نگران‌کننده تبدیل‌شده تا جایی که شاید این صنعت نابود شود و نان هزاران روستایی و شهری قطع شود.
در مجموع باید گفت؛ حال و روز دامداری‌ها خوش نیست و به مرز بحران رسیده و مانند فردی است که سکته کرده و نیازمند اکسیژن و حمایت توسط دولت است و اگر علوفه یارانه‌ای و مدت‌دار یا دیگر کمک‌ها توسط دولت نرسد ضربه‌ای سخت به دامداری استان وارد خواهد شد.
انتهای پیام/۳۴۰۳/ح/ی
