خبرگزاری فارس- خراسان‌جنوبی؛ بیابان‌زایی، گرد و غبار و ریزگردها از جمله پدیده‌های مخرب و دردسرساز اکنون کشور به شمار می‌رود که بیش از یکی دو دهه مشکلات عدیده‌ای برای این سرزمین ایجاد کرده است.
از ضرر و زیان به سلامتی مردم گرفته تا آسیب به محیط زیست و زیرساخت‌های مواصلاتی و کشاورزی همه و همه ردپایی از ریزگردها را در خود دارد بنابراین برای توسعه و کاهش آسیب‌ها و از طرفی تحقق شعار سال ۱۴۰۰ باید بیش از گذشته به آن توجه شود.
مشکلات مردم با ریزگردها
«بهمن احمدی» عضو شورای شهرک شهید دستغیب سه‌قلعه سرایان درباره مشکلات ریزگردها، گفت: در گذشته حرکت ماسه‌های روان امان مردم منطقه را بریده و زندگی را سخت کرده بود.
وی بیان داشت: در این منطقه بیش از ۵ روستا پر جمعیت ساکن هستند که با تبدیل بیابان به جنگل دست‌کاشت بسیاری از مشکلات منطقه از جمله هجوم شن‌های روان و تأمین علوفه دام رفع شد.
عضو شورای شهرک شهید دستغیب سه‌قلعه سرایان اضافه کرد: با توجه به خشکسالی‌های امسال و کمبود بارندگی تا این لحظه جنگل برای چرای دام در اختیار دامداران قرار نگرفته است و منتظر اجرایی شدن آن هستیم.
فرونشست به‌دلیل استفاده بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی
«جواد خواجه» رئیس اداره منابع‌طبیعی و آبخیزداری سرایان هم در این زمینه گفت: این شهرستان دارای ۵ کانون بحرانی آفریز-موسویه، بشرویه- فردوس، چاه مرجانه، سه‌قلعه و نوغاب به مساحت ۱۸۷ هزار و ۳۳ هکتار است.
وی با اشاره به فرونشست زمین در سرایان، مطرح کرد: دلیل فرونشست موجود حفر چاه‌ها بدون برنامه‌ریزی و برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی در طی سال‌های اخیر بود.
رئیس اداره منابع‌طبیعی و آبخیزداری سرایان افزود: فرونشست در منطقه سُرُند مرز سیاسی سرایان و فردوس است که با ترمیم و طرح‌های آبخیزداری، ایجاد طاق‌زارها و نظارت بر چاه‌ها در تلاش برای بهبود وضعیت هستیم.
تاکنون یک هزار و ۹۶۹ هکتار نهال‌کاری و ۲ هزار و ۲۳۰ هکتار مدیریت رواناب در سطح مراتع طبیعی شهرستان سرایان انجام شده است
خواجه تصریح کرد: در این شهرستان طرح‌های مقابله با بیابان‌زایی در حال اجرا است که از جمله آن‌ها می‌توان به طرح‌هایی برای مدیریت مناطق بیابانی خور و سه‌قلعه اشاره کرد که در مجموع تاکنون یک هزار و ۹۶۹ هکتار نهال‌کاری و ۲ هزار و ۲۳۰ هکتار مدیریت رواناب در سطح مراتع طبیعی شهرستان سرایان انجام شده است.
جلوگیری از مهاجرت با اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی
«غلامرضا آخوندی» معاون فنی اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی نیز در این بازدید، اظهار داشت: ایجاد اشتغال پایدار برای روستاییان منطقه از اهداف احیای جنگل‌کاری است چراکه به ازای هر هکتار کار در یک عرصه احیایی، به طور مستقیم ۲ نفر مشغول به کار می‌شوند.
وی جلوگیری از مهاجرت و ایجاد اشتغال را از اهداف مهم طرح‌های بیابان‌زدایی برشمرد و گفت: قبل از جنگل‌کاری منطقه سرایان عاری از پوشش گیاهی بود لذا براساس طرح‌های مطالعاتی، سیاست‌گذاری، تأمین اعتبار امروز شاهد رضایتمندی مردم هستیم.
به‌دلیل عملکرد خوب استان در عملیات بیابان‌زدایی و بیولوژیک بین ۳۱ استان کشور به استان قول مساعد داده شد تا ۲ برابر اعتبار سال گذشته اعتبار در اختیار استان قرار گیرد
معاون فنی اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی مطرح کرد: امسال به‌دلیل عملکرد خوب استان در عملیات بیابان‌زدایی و بیولوژیک بین ۳۱ استان کشور به استان خراسان‌جنوبی قول مساعد داده شد تا ۲ برابر اعتبار سال گذشته اعتبار در اختیار استان قرار گیرد.
آخوندی ادامه داد: به محض اختصاص اعتبار بین شهرستان‌ها توزیع می‌شود و با توجه به اینکه اعتبار سال آبی جاری در قالب احیای مراتع بیابانی ۹۸ میلیارد تومان بود در سال جاری حداقل ۲ برابر افزایش خواهد یافت.
وی اعلام کرد: یکی از اهداف جنگل‌کاری در عرصه‌های بیابانی علاوه بر وظیفه ذاتی، تولید علوفه در مناطقی که پتانسیل رویش گیاهی را از دست داده، است.
معاون فنی اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی تصریح کرد: درست است که در حوزه عملکردی جلوگیری از حرکت ماسه‌ها و شن‌ها و احیای مناطق بیابان به‌عنوان اهداف اولیه تعریف شده اما تأمین علوفه هدف دوم است که باعث رضایت روستاییان می‌شود.
آخوندی اضافه کرد: به‌طور متوسط در هر هکتار که عملیات احیا و نهال‌کاری بیولوژیک انجام می‌شود ۷۵ تا ۲۰۰ کیلوگرم علوفه خشک تولید می‌شود که دام‌های مناطق اطراف از آن استفاده می‌کنند.
پنجمین استان درگیر با گرد و غبار
«علیرضا نصرآبادی» مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی نیز گفت: در عرصه فرسایش بادی خراسان‌جنوبی، طرح‌های بیابان‌زایی را داریم که با توجه به حساسیت‌های اقلیمی، جغرافیایی و منطقه‌ای حاکم بر استان برنامه‌ریزی شده چرا که جزو دومین استان بیابانی و پنجمین استان درگیر با پدیده گرد و غبار در کشور هستیم.
در عرصه‌های بیایانی یکی از مشکلات اساسی جهانی، ملی و منطقه‌ای تغییر اقلیم و تخریب سرزمین است
وی بیان داشت: در عرصه‌های بیایانی یکی از مشکلات اساسی جهانی، ملی و منطقه‌ای تغییر اقلیم و تخریب سرزمین است که برآیند آن به شکل فرسایش خاکی خود را نشان می‌دهد.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی تصریح کرد: پدیده بیابان‌زایی تبعات مستقیم و غیرمستقیم متفاوتی دارد که حرکت ماسه‌های روان یکی از این تبعات است به نوعی که در منطقه سه‌قلعه سرایان امکان ادامه فعالیت و استمرار بخش کشاورزی و دامداری وجود نداشت.
نصرآبادی افزود: حرکت و هجوم ماسه‌های روان به سمت مناطق مسکونی و مزارع مشکلات عدیده‌ای برای ساکنان ایجاد کرده بود بنابراین با جنگل‌کاری از سال ۹۲ تاکنون جلوی هجوم ماسه‌ها گرفته شده است.
اهمیت مقابله با آفات
وی اعلام کرد: تا قبل از سال ۹۳ کانون‌های فرسایش بادی در استان ۲۸ مورد بود که با توجه به تغییرات اقلیمی کانون‌ها به ۳۵ مورد رسیده که مرکزیت عملکردی حرکت ماسه‌های روان در این حوزه‌ها دیده می‌شود.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی تأکید کرد: برای جلوگیری از فرسایش بادی و مدیریت مراتع بیابانی اقدامات انجام شده شامل احیاء و اصلاح مرتع با کاشت گونه‌های مختلف، ذخیره‌سازی نزولات بارش و رواناب‌ها در اراضی کم‌شیب و دشتی با اجرای هلالی‌های آبگیر و احداث چاله‌های فصلی یا شیارهایی برای ذخیره نزولات همراه با کاشت بذر در گونه‌های مختلف است.
نصرآبادی تصریح کرد: تثبیت ماسه‌های بادی، شن‌های روان و جلوگیری از گرد و غبار، تبخیر بیشتر و تخریب بافت خاک به لحاظ شیمایی از جمله مزایای اجرای این طرح‌ها در عرصه‌های بیابانی است.
وی مطرح کرد: موضوع مهم دیگر حفاظت از این عرصه‌ها است و انواع مختلف دارد که شامل حفاظت و غرق چرای دام و مقابله با آفات و بیماری‌ها و تغییر اقلیمی است.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی تصریح کرد: با توجه به خشک‌شدن هوا و کمبود بارندگی مقاومت این گیاهان نیز کمتر می‌شود و با تغییرات اقلیمی برخی گونه‌ها دچار آفاتی مانند شپشک سفید و هجوم ملخ‌های کوهان‌دار می‌شود که در سه‌قلعه شاهد شیوع گسترده آن بودیم که به موقع توسط مشارکت تشکل‌های مردمی، بسیج، سپاه در بازه زمانی کمتر از ۲ ماه مهار شد.
نصرآبادی اضافه کرد: یکی دیگر از موضوعات حفاظتی طرح مدیریت جنگل‌های دست‌کاشت با مدیریت قطع برش است به این صورت که گونه‌ها و سرشاخه‌هایی که دچار آفت شده‌اند با قطع به موقع و دور کردن از محل از بین برود و با ضایعات آلوده قبل از رشد آفت مبارزه شود.
و اما...
بیابان و ریزگردها پیامدهایی مانند قحطی، فقر، مهاجرت و بیکاری بخش‌های اقتصاد و فرهنگ را تحت تأثیر شدید قرار می‌دهد و خسارات جبران‌ناپذیری را به بار می‌آورد.
از یک سو خرده فرهنگ‌ها بر اثر بیابان‌زایی نابود و مردمان آن‌ها مجبور به مهاجرت می‌شوند از سوی دیگر مهاجرت به مناطق جدیدی که با فرهنگ ساکنان بومی همخوانی ندارد، تنش‌آفرین است و موجب برخورد و ضدیت‌هایی می‌شود.
در همین راستا توجه به فعالیت‌ها و طرح‌های مرتبط با بیابان‌زدایی و ریزگردها از اهمیت ویژه‌ای برخورد است که البته طرح‌های بیابان‌زدایی از جمله رویکردهای دولت یازدهم و دوازدهم برای مهار این چالش بود که نیاز است امسال و سال‌های آینده نیز مورد توجه قرار گیرد و به استان‌هایی مانند خراسان‌جنوبی که بیشتر با این چالش دست و پنجه نرم می‌کنند و اهمیت مرز را نیز در کنار آن دارند بیشتر توجه شود.
انتهای پیام/۶۷۰۱۵/ح/س
