«به سوی صندوق‌های رأی چون موجی خروشان و دریایی موّاج، با صفوفی فشرده رفته، رأی خود را به شخصی که متعهد به اسلام و خدمتگزار به ملت و کشور و حامی مستضعفان و دارای بصیرت در امر دین و دنیا و منزه از گرایش به شرق و غرب و مکتب‌های انحرافی و دارای دید سیاسی است، بدهید. امروز شرکت در انتخابات ریاست جمهور نه فقط یک وظیفۀ اجتماعی و ملّی است، بلکه یک وظیفۀ شرعی اسلامی و الهی است.»
این تنها قطره ای از بیکران پندهای پیر فرزانه انقلاب، امام خمینی (ره) است که اگرچه در روزگار سراسر حادثه اوایل انقلاب بیان شده اما آنچه شگفتی دارد آنکه با گذشت سال‌های مدید همچنان چراغ راه امت و راهگشای پیچ و خم های پرابهام زمانه است.
انتخابات، در نگاه و اندیشه بینانگذار جمهوری اسلامی ایران، جایگاه مهم و محوری دارد، همچنانکه برایند سخنان و نوشته‌های امام در این خصوص گواه بر این مساله است، کلید واژه‌هایی برآمده از بینش ومهربانی که هر کدام سرآغاز مسیری روشن به سوی آگاهی و حساسیت در بزنگاه‌های سرنوشت ساز است.
مجموعه اسناد موجود از سخنرانی‌ها و نوشته‌های امام خمینی(ره) در این خصوص بر سه محور «اصل انتخابات و اهمیت مشارکت در آن»، «تبلیغات انتخاباتی» و «معیارهای انتخاب»، استوار است.
در یاداشتی به قلم «حمید انصاری»، استاد و دانشیار جامعه شناسی دانشگاه تهران با عنوان «انتخابات: آزمونی الهی و سراسری» که از سوی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) منتشر شده آمده است: مطمئن‌ترین مرجعی که نظریات راهگشای او می تواند راهنمای عمل صحیح ما در انتخابات باشد آرا و رهنمودهای رهبر کبیر انقلاب اسلامی است که هم اینک در کلام رهبر معظم انقلاب جلوه گر است.
بر اساس رهنمودهای امام، مشارکت در انتخابات اگر براساس احساس تکلیف و خلوص نیّت باشد عبادتی است بزرگ. اگر می خواهیم در این آزمون الهی سربلند و شایسته شرکت کنیم و انتخابی شایسته تر داشته باشیم باید به کسی اقتدا کنیم که پایه گذار این نظام الهی بوده و بیش از هر کس بر مصالح و نیازهای آن واقف بوده است. حضرت امام نظام جمهوری اسلامی را نظامی دینی و مردمی می داند که ثبات و اقتدار آن با حضور و مشارکت گستردۀ اقشار مختلف مردم پیوندی ناگسستنی دارد.
بر این اساس شرکت در انتخابات به عنوان یکی از مهمترین تکالیف شرعی و اجتماعی تلقی می شود و عواملی که سبب کاهش نقش مردم و کمرنگ شدن حضور آنان در انتخابات می شوند عوامل بازدارنده انقلاب می‌باشند. بارها حضرت امام بر وجوب شرکت در انتخابات فتوا داده و در وصیتنامۀ سیاسی و الهی خویش نیز بر آن سفارش تاکید دارند. از دیدگاه امام هرچه حضور مردم در انتخابات بیشتر و قویتر باشد این مشارکت علاوه بر عمل به تکلیف شرعی و افزایش ضریب صحت انتخاب، نشانۀ اقتدار نظام و سبب نومیدی و عقب نشینی دشمنان انقلاب است.
وی در ادامه آورده است: در بحث تبلیغات انتخاباتی نیز حضرت امام سفارش‌هایی روشنگر دارد. استفاده از وجوهات شرعی و بیت المال و اموال اداری و عمومی در تبلیغ به نفع کاندیداها جایز نیست. تبلیغات باید به دور از تفرقه و در فضایی آکنده از برادری و صمیمیت و روحیه مسابقه در امر خیر باشد و تبلیغ منفی علیه کاندیداها و غیبت و اتهام و هجو و هتک حرم‌تها و تخریب چهره ها گناه است و فضای مقدس و عبادی انتخابات را آلوده می سازد.
امام خمینی با تأکید بر اینکه میزان رأی ملت است و با تکیه بر رشد و بلوغ سیاسی ملت ایران و آزادی مردم در انتخابات، تحمیل نظر و رأی شخصی و جناحی بر دیگران را به هر شکلی ممنوع می‌دانست و دخالت غیرقانونی در امور انتخابات را جایز نمی دانست. امام به روحانیت سفارش اکید فرموده است که اینان به عنوان امنای ملت ضمن مشارکت و ارائۀ نظر خویش، با همه کاندیداها باید برخوردی پدرانه و محبت آمیز داشته باشند. حفظ حرمت نهادهای قانونی و شورای نگهبان و رعایت قوانین انتخاباتی از دیگر سفارشات مؤکد امام در این زمینهاست.
این تحلیل گر جامعه شناسی ادامه می دهد: در مورد «معیارهای انتخاب رییس جمهوری» نیز براساس این رهنمودها در انتخاب اصلح علاوه بر شرایط مصرّح در قانون اساسی باید به ویژگی‌های سلبی و یا ایجابی توجه نمود: عدم همکاری با رژیم شاه، نداشتن سوءسابقه، نداشتن پیوند و دلبستگی با بیگانگان، دارای دید وسیع سیاسی و منزه از گرایش به شرق و غرب و مکتب‌های انحرافی، صددرصد مکتبی بودن و به اسلام و احکام آن در عمل و عقیده پایبند و متعهد بودن، اعتقاد به قانون اساسی و تمام اصول آن و از آنجمله اصل ولایت فقیه و خضوع در مقابل قانون، پرهیز از دنیاطلبی و ریاست خواهی، در عقیده و عمل خدمتگزار ملت و حامی مستضعفان بودن، دارای سوابق روشن مبارزاتی و تجارب موفق در همگامی با انقلاب از آغاز تاکنون، دارای بصیرت کافی در امر دین و دنیا، لمس محرومیت و برخاستن از متن توده های مردم و نه از طبقات مرفّه و بی درد، و به تعبیر حضرت امام از خود مردم و برای مردم باشد.
علاوه بر تحلیل‌ها و نظرات کارشناسان امر، فرازهای بسیاری در «صحیفه امام» به چشم می خورد که او در آنها با بیانی شیوا و صریح، به ابعاد پیدا و پنهان انتخابات پرداخته است.
حضرت امام خمینی(س) از منتقدین، مسئولین و نویسندگان دعوت می‌کنند ضمن احتراز از افراط و تفریط در بیان خوبی‌ها و بدی‌های موجود، به حفظ نظام توجه کنند و می‌فرمایند: «من به همه اشخاصی که قلم در دست‌شان است، زبان گویا دارند، می‌خواهم سفارش کنم که متوجه باشند که قلم آنها، زبان آنها در حضور خداست، فردا مؤاخذه دارد، صحبت سر دولت و ریاست جمهوری و اینها نیست، صحبت سر نظام است، نظام اسلام است.»
حضرت امام خمینی(س)، بهترین راه اداره انتخابات را تنظیم انتخابات به دست خود مردم می‌دانند.
امام خمینی (ره) در ادامه می‌فرمایند: «ما می‌گوییم کسی که می‌خواهد یک مملکتی را اداره بکند، کسی که ما می‌خواهیم مقدراتمان را دستش بدهیم باید آدمی باشد که مردم انتخاب کنند و با انتخاب مردم پیش بیاید. قهراً وقتی با انتخاب مردم پیش آمد، صالح است».
ایشان در سخنرانی خود در دهم دی ماه سال ۱۳۵۷ در نوفل لوشاتوی پاریس فرمودند: «برنامه ما این است که رجوع کنیم به آرای عمومی، به آرای مردم. قوای انتظامی را کنار بگذاریم؛ خود مردم را، محول کنیم تنظیم انتخابات را به دست خود جوان‌های مردم. در هر شهری جوان‌ها خودشان؛ که قوای انتظامی، شهربانی، شهرداری همه کنار بروند. آن کسی که دخالت می‌خواهد بکند برای حفظ صندوق آرا و امثال ذلک، خود ملت باشد.»
حضرت امام خمینی(س) ضمن پیامی که به مناسبت اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایراد شد، خطاب به ملت ایران می فرمایند: «اینجانب از ملت شریف ایران تقاضا می‌کنم که در این امر مهم حیاتی، سستی و بی تفاوتی از خود نشان ندهند. و انتظار دارم همان طوری که با شور و شعف به پای صندوق‌های رأی برای تصویب جمهوری اسلامی رفتند، در این امر نیز با جدیت و علاقه به اسلام، شرکت کنند؛ که خداوند متعال با آنان است و پیروزی نصیب ملت شریف مسلمان است.»
ایشان همچنین خطاب به نامزدهای انتخاباتی و اعضای ستاد آن ها می افزایند: «از آقایان کاندیداها و دوستان آنان انتظار دارم که اخلاق اسلامی- انسانی را در تبلیغ برای کاندیدای خود مراعات؛ و از هر گونه انتقاد از طرف مقابل که موجب اختلاف و هتک حرمت باشد خودداری نمایند که برای پیشبرد مقصود، ولو اسلامی باشد، ارتکاب خلاف اخلاق و فرهنگ، مطرود و از انگیزه های غیر اسلامی است.»
رهبر کبیر انقلاب در آخرین بند این پیام می فرمایند: «من بسیار مایل هستم که گروه‌هایی که متعهد و معتقد به جمهوری اسلامی و خدمتگزار به اسلام هستند، در مبارزات انتخاباتی کمال آرامش را در تبلیغ کاندیداهاشان رعایت نمایند، و نسبت به یکدیگر تفاهم و صمیمیت و اُخوت اسلامی داشته باشند، و از تفرقه و کدورت شدیداً احتراز کنند که تفرقه و تشتت، دوستان را نگران و دشمنان را کامیاب می‌کند و موجب تبلیغات سوء می شود.»
حضرت امام خمینی(ره) ملاک نامزدی در انتخابات اساسی کشور را تعهد به خدمتگزاری و توان اجرای آن معرفی می‌کنند.
ایشان در جمع اعضای هیات دولت (ر ییس جمهوری و نخست وزیر وقت) خطاب به حاضران فرموده‌اند: «باید افراد متوجه این معنا باشند، کسانی که واقعاً دلشان برای اسلام می‌تپد و برای کشورشان، متوجه این باشند که پست، میزان نیست، مقام میزان نیست، مقام ریاست جمهوری، این میزان نیست. مقام نخست وزیری یا رییس دولت بودن یا ریئیس مجلس بودن، اینها چیزی نیستند، این مقامات تمام می‌شود؛ آنی که هست خدمت است. آدم متعهد در هرجا باشد، اگر دید خدمتش خوب است آن جا، بیشتر دلگرم است.»
منابع:
صحیفه امام
پورتال امام خمینی موسسه نشر و حفظ آثار امام خمینی(ره)
