شهرستان کلات به دلیل وضعیت توپوگرافی خاصی که دارد شهری خطی است و از یک طرف به رودخانه و از طرف دیگر به ارتفاعات محدود می‌شود. یکی از بحران‌های اصلی که همواره در فصول بارندگی شهرستان کلات را تهدید می‌کند سیلاب و به دنبال آن، هدر رفت آب‌های سطحی و زیرزمینی است. حالا باید دید احداث سد زیرزمینی پایان کابوس کم آبی روستای کرناوه شیرین کلات خواهد بود؟

از مهمترین دلایل وقوع سیل در منطقه اختلاف ارتفاع زیادی است که منجر به شیب زیاد منطقه شده است به طوری که در یک فاصله کوتاه حدود ۴۵ کیلومتری اختلاف ارتفاع از سطح دریا بین ۳۳۰۰ متر در جنوب شهرستان تا ۵۰۰ متر در مرز شهرستان متفاوت است که این یعنی در این فاصله ۴۵ کیلومتری شاهد یک شیب بسیار تند به سمت کشور ترکمنستان هستیم که باعث تسریع تشکیل رواناب و تشدید سیلاب شده و با توجه به این که شهرستان کلات یک شهر مرزی است بسیاری از آب‌های سطحی و زیر سطحی منطقه هدر رفته و از دسترس خارج می‌شود در حالی که بسیاری از روستاهای منطقه از کم آبی رنج می‌برند، بنابراین اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری که بتواند در عین کنترل سیلاب مانع هدر رفت حجم زیادی از آب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی در منطقه شود اهمیت ویژه‌ای دارد.

سدهای زیرزمینی یک تکنیک جدید برای کنترل و مهار آب‌های زیرزمینی است

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان کلات در رابطه با اجرای نخستین سد زیرزمینی در شهرستان کلات گفت: اجرای سدهای زیرزمینی یکی از تکنیک‌های جدید برای استحصال آب از منابع زیرزمینی که خارج از دسترس هستند، به شمار می‌رود.

حسن محمدزاده در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: با توجه به مرزی بودن منطقه و شرایط طبیعی آن و در راستای بهره‌برداری بهینه از منابع آبی، کنترل آب‌های زیر سطحی و جلوگیری از خروج این آب‌ها به خارج از مرز همچنین با هدف توسعه و رونق تولید شهرستان، نتایج بررسی‌های اسنادی و میدانی اداره مهندسی و مطالعات اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی در سال‌های گذشته منجر به شناسایی ۱۵ موقعیت مناسب برای احداث سد زیرزمینی در شهرستان کلات شد.

محمدزاده با اشاره به ویژگی‌های مهم در نظر گرفته شده برای شناسایی گزینه‌های احداث سد زیرزمینی توضیح داد: منطقه‌ای که قرار است در آنجا سد زیرزمینی احداث شود باید دارای شرایط و ویژگی‌های خاصی بوده که از جمله این خصوصیات می‌توان به شیب نسبتاً کم سایت، نفوذپذیری بالا و نسبتاً بالا، نفوذ ناپذیری سنگ کف و تکیه گاه، عدم وجود گسل و شکستگی‌ها در سنگ کف و تکیه گاه‌ها، حجم مناسب مخزن، عمق مناسب آبرفت، عرض مناسب مسیل و... اشاره کرد.

وی تصریح کرد: اولین سد زیرزمینی در حوزه عمل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی با اعتباری بالغ بر یک میلیارد تومان، در سال جاری در شهرستان کلات و در روستای کرناوه شیرین به بهره‌برداری رسید.

وی اظهار کرد: یکی از مهمترین مشکلات مردم منطقه مشکل کم‌آبی بود که با احداث این سد ۳۰ تا ۴۰ لیتر در ثانیه آب پایدار که به کشور همسایه سرازیر می‌شد، مهار شده و آب از عمق ۱۵ متری زیر مخزن سد بالا آمده، در مخزن سد ذخیره شده و در دسترس کشاورزان و دامداران قرار گرفت به طوری که در حال حاضر کشاورزان منطقه خود ۱۰۰ هکتار زراعت گندم و جو دارند همچنین مشکل تأمین آب شرب بیش از ۹۰۰۰ واحد دامی که در گذشته به وسیله تانکرهای پشت تراکتوری تأمین می‌شد، برطرف شد.

محمدزاده در ادامه گفت: با توجه به موفقیت اجرای طرح سدهای زیرزمینی، مطالعات یک سد زیرزمینی دیگر نیز در شهرستان کلات شروع شده که این طرح قرار است در روستای کالو که این روستا نیز با مشکل کم‌آبی مواجه است اجرا شود و با اجرای آن کشاورزان و آبخیزنشینان حوزه مذکور می‌توانند از خدمات و کارکردهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیستی و... آن بهره‌مند شوند.

وی خاطرنشان کرد: کارهای مطالعاتی طرح مذکور در سطح حدود ۸۱۰۰ هکتار انجام شده که تا کنون ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان کلات عنوان کرد: با توجه به اینکه شهرستان کلات در منطقه سیل‌خیز واقع شده است طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری زیادی به منظور جلوگیری و مهار سیلاب در منطقه انجام شده و یا در حال انجام است.

احداث سد زیرزمینی، امید به زندگی و رونق اقتصادی را به منطقه بازگرداند

همانطور که اشاره شد اولین سد زیرزمینی در حوزه عمل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در شهرستان کلات و در روستای مرزی کرناوه شیرین احداث شده است.

دهیار روستای کرناوه شیرین نیز در رابطه با تاثیر این سد مخزنی در منطقه در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: یکی از مشکلات اصلی که سال‌های سال مردم روستا از آن رنج می‌بردند مشکل کم‌آبی بود.

رضا نادرپناه اظهار کرد: تنها منبع آب روستا یک رشته قنات بود که به خاطر خشکسالی‌ها و آسیب‌های ناشی از سیل خشک شد و برای تأمین آب دام و آب کشاورزی همیشه چشممان به آسمان بود که گندم و جویی که کاشتیم سبز شود.

نادرپناه افزود: با توجه به اینکه شغل اصلی مردم دامداری و کشاورزی است آنقدر این مشکل آب جدی شد که بسیاری از افراد قصد ترک روستا را داشتند چون هیچ منبع درآمد دیگری نداشتند.

وی تصریح کرد: احداث سد زیرزمینی در منطقه، امید به زندگی و رونق اقتصادی را به روستا بازگرداند؛ چراکه با احداث سد زیرزمینی آب‌های زیرزمینی که از دسترس ما خارج بود مهار شده و در دسترس کشاورزان و دامداران قرار گرفت.

نادرپناه گفت: با احداث سد و تأمین آب روستا، کشاورزی و دامداری منطقه رونق گرفت و ۲۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی روستا سیراب شد و حتی سال جاری در کنار کشت گندم و جو مردم روستا برای اولین بار یونجه که علوفه اصلی دام است، کشت کردند.

وی تسریع در اجرای این پروژه را از مزایای این طرح برشمرد و افزود: برخلاف بسیاری از پروژه‌ها که از زمان کلنگ‌زنی تا اجرا مدت زمان زیادی طول می‌کشد، اجرای این پروژه خیلی سریع انجام شد و از زمان کلنگ‌زنی تا اجرای آن یک سال بیشتر طول نکشید.

احداث سدهای زیرزمینی یک معادله برد - برد است

فرماندار کلات نیز در رابطه با اهمیت طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری گفت: یکی از مهمترین طرح‌های منابع طبیعی در شهرستان کلات، طرح احداث سدهای مخزنی زیرزمینی بود به طوری که اجرای این طرح یک معادله برد برد بوده و منافع زیادی به همراه داشته است.

مهدی ناصری به مهمترین مزایای این طرح اشاره کرد و افزود: سدهای مخزنی زیرزمینی زود بازده هستند و زمان زیادی را به خود معطوف نمی‌کنند همچنین اجرای این طرح هزینه کمی داشته و قابلیت اجرایی دارد به طوری که یک سد مخزنی چیزی حدود یک و نیم میلیارد تومان هزینه دارد.

وی ادامه داد: با احداث سدهای مخزنی زیرزمینی ضمن اینکه از خروج آب‌های زیرزمینی از کشور جلوگیری شده است زمین‌های زراعی پایین‌دست را هم سیراب کرده و بسیاری از کشت‌های دیم پایین دست به کشت آبی تبدیل شده است.

وی همچنین اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در ارتفاعات شهرستان کلات را اقدامات موثر مهار سیلاب عنوان کرد و افزود: به واسطه اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در ارتفاعات، آثار مخرب سیل در بعضی نقاط شهر تقلیل یافته است.

وی تصریح کرد: همه ساله خسارت و غرامت‌های زیادی بابت وقوع سیلاب متحمل می‌شویم که می‌توان با اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری از بسیاری از خسارت‌ها جلوگیری کرد.

گفتنی است روستای مرزی کرناوه شیرین در ۶۰ کیلومتری شهرستان کلات در استان خراسان رضوی و در بخش مرکزی این شهرستان واقع شده و ۱۲۰ خانوار دارد؛ جمعیت آن حدود ۴۵۰ نفر است و شغل اصلی مردم در درجه اول دامداری و بعد از آن کشاورزی است.

انتهای پیام