اعتیاد در جامعه زنان استان قزوین اگرچه موضوع تازه‌ای نیست، اما علنی شدن این معضل اجتماعی در اماکن عمومی نشان می‌دهد که با فضای شهری تقریبا جدیدی روبرو شده‌ایم.
استعمال دخانیات در بین جامعه زنان استان قزوین از ۱۰ سال گذشته تاکنون بیشتر روی قلیان متمرکز بود، اما اکنون سیگار کشیدن دختران و زنان در پارک‌ها، هنگام رانندگی و حتی کافه‌ها بیشتر به چشم می‌خورد.
برخی کارشناسان معتقدند که پدیده سیگاری شدن زنان در جامعه امری عادی و طبیعی است و همانطور که مردها به سیگار و مواد مخدر معتاد می‌شوند، زنان نیز از این قاعده مستثنی نیستند، درحالی که برخی دیگر معتقدند سیگار کشیدن زنان بیشتر از آن که جنبه عادت و نیاز داشته باشد، متاثر از یک ژست اجتماعی جدید و نوعی مدگرایی محسوب می‌شود.
به هرحال استان قزوین را از دیرباز به عنوان شهری مذهبی و سنتی می‌شناسند که با این نوع رفتارها بیگانه است، بنابراین باید به دنبال معلول آن پدیده بود و ابتدا و انتهای ماجرا را بررسی کرد.
با هدف واکاوی این موضوع به سراغ دبیر هماهنگی شورای مبارزه با مواد مخدر استان قزوین رفتیم؛ علی رحمانی اگرچه در این چندسال گذشته به عنوان پرچم دار مبارزه با مواد مخدر وارد میدان شده است، اما به علت سابقه فعالیت در مراکز فرهنگی و دانشگاهی آشنایی بسیار خوبی با تیپ های جوان دارد که باعث شد برای موشکافی بیشتر از او سوالاتی در این رابطه بپرسیم:
ایرنا. پدیده جدیدی در استان قزوین باب شده که دختران در اماکن عمومی سیگار می‌کشند، درحالی که قبلا دایره دخانیات دختران را می شد در قلیان سراها خلاصه کرد، به نظر شما علت چیست؟
این موضوعات معلول پدیده شهرنشینی نوین است و از آنجایی که استان ما به سمت مدرنیته در حال گذار است، بنابراین در این جامعه به قول جامعه شناسان فردیت حرف اول را می‌زند و اجتماع و خانواده در مقابل آن حرفی برای گفتن ندارد.
در زندگی سنتی حجب و حیا وجود داشت و از نوجوانان در مقابل برخی ناهنجاری‌ها بازدارندگی می‌کرد، اما اکنون در چنین شرایطی آسیب‌های اجتماعی موجود مانند سیگار قبح خودش را از دست داده و خودش را به جمعیت دختران نزدیک کرده است.
اگر خاطرتان باشد، پسران و دختران سنتی در خانواده هرگز جلوی بزرگتر پای خودشان را دراز نمی کردند، اما الان در جوامع شهری برخی از این دختران حتی به پدرها و مادرهای خودشان احترام نمی‌گذارند و بدون اجازه به قهوه خانه، کافه و سفره خانه می روند و به نوعی خودشان را آزاد و بی قید می‌دانند.
آسیب‌های اجتماعی موجود مانند سیگار قبح خودش را از دست داده و خودش را به جمعیت دختران نزدیک کرده است.
ایرنا. دختران از چه سنی به سمت استعمال دخانیات و سیگار گرایش پیدا می‌کنند؟
دوران محصل بودن نوجوانان بسیار مهم است؛ من به عنوان یک فردی که سابقه کارهای فرهنگی دارم اعلام می کنم که پیوند این روزها بین مرییان آموزشی، اولیا و دانش آموزان مستحکم نیست و این ضعف باعث شده دانش آموزان دختر و پسر سیگاری شوند.
خانواده باید هوشیار باشد چون همه چیز در جامعه نیست، بلکه اجتماع بیرونی محل سوم یک فرد در طول زندگی است و خانواده در مقام اول و مدرسه در مقام دوم قرار می‌گیرد، خانواده ها این روزها خیلی کمتر در مقابل دختران خودشان حساس هستند.
یادم می‌آید که سال ۷۱ معلم پرورشی بودم و دانش آموز را از لحظه خروج از منزل تا ورود به مدرسه نظارت می‌کردم، اگر دانش آموز بین ۵ تا ۱۰ دقیقه تاخیر می کرد برای من بسیار مهم بود و سریعا به منزل او فردی را می‌فرستادم تا اطلاع کسب کند؛ نبود چنین دغدغه‌ای به کوتاهی‌های بسیاری منجر شده و دختران دانش آموز و دانشجو را سیگاری کرده است.
ایرنا. به دانشجویان اشاره کردید؛ برخی معتقدند که علت ناهنجاری‌های اجتماعی مانند سیگار در استان قزوین وجود همین دانشگاه‌ها و توسعه فرهنگ دانشجویی است؟ آیا شما با این دیدگاه موافقید؟
این هم یکی از دلایلی است که می تواند باشد، دانشگاه علاوه بر مزایایی که با خود به همراه دارد، دارای معایبی هم هست که یکی می تواند ترویج همین اعتیاد به سیگار باشد؛ حالا جالب تر اینجاست که اگر از مرکز استان قزوین به سمت شهرستان تاکستان بروید، تاکستانی‌ها معتقدند که دانشجوهای قزوین این تغییرات فرهنگی را در شهرستان ایجاد کرده اند؛ می‌خواهم بگویم این محیط‌های بزرگ و کوچک تاثیرگذار هستند.
زمانی که من بخشدار شال بودم، به یاد دارم که یک دختر مانتویی در ضیاء آباد و شال وجود نداشت؛ الان هم وجود ندارد؛ چون بافت مردم این مناطق سنتی است، درحالی که بیشتر دختران قزوین و یا کرج وقتی وارد دانشگاه شال می‌شوند، چادری نیستند؛ گاهی وقت‌ها هم مشاهده شده که دختری از همین بخش وقتی خواسته وارد قزوین شود چادر خود را داخل کیفش گذاشته و مانتویی وارد شهر شده است؛ اینها نشان از پوشش غالب یک جامعه و تاثیر آن بر فرد را نشان می‌دهد که باید مورد توجه قرار گیرد.
ایرنا. یعنی مشکل اصلی ما در ترویج ناهنجاری دانشگاه است؟
مشکل دانشگاه نیست، مشکل تربیت نادرست خانواده و عوامل متولی در حوزه آموزشی و تربیتی است که وقتی ضعیف باشد، قبح شکنی صورت می‌گیرد است و ناهنجاری افزایش می‌یابد.
بعضی جاهایی زور خانواده به فرزندان نمی‌رسد، نمی‌توانند فرزندان خودشان را کنترل کنند، نمونه این موارد دخترانی هستند که به خاطر نداشتن حجاب مناسب هنوز از والدین خودشان اطلاعت نمی‌کنند، مدرسه هم نمی‌تواند کاری انجام دهد، اما من همیشه به مادران و پدران گفتم به جای مقابله و تنبیه کردن بهتر است که با راهنمای و گفت و گو وارد عمل شوند.
مسئله سیگار شبیه به پوشش و تربیت است، یعنی وقتی دختران تربیت و راهنمایی درستی نداشته باشند سریعا به دام معضل سیگار گرفتار خواهند شد.
مسئله سیگار شبیه به پوشش و تربیت دختران است؛ بعضی جاها زور خانواده به فرزندان نمی‌رسد، نمی‌توانند فرزندان خودشان را کنترل کنند.ایرنا. آیا اکنون در بین مسؤولان استان قزوین حساسیتی روی سیگار کشیدن دختران وجود دارد؟
حساسیت روی سیگار کشیدن زنان، دانشجویان و کارگران را من ایجاد کردم و تا قبل ورود من به این حوزه، مبارزه با مواد مخدر فقط روی بگیر و ببند و اقدامات ضربتی خلاصه می شد، درحالی که مبارزه اصلی ۲۵ مرحله قبل تر و از دوران تحصیل آغاز می‌شود.
ایرنا. آیا مواردی هم هست که زنان متاثر از فضای خانواده به اعتیاد گرایش پیدا کنند؟
یکی از معتادان بهبود یافته در انجمن معتادان گمنام استان قزوین برای من تعریف می کرد که چندسال پیش زمانی که معتاد بود، برای اینکه راحت تر بتواند مواد مخدر مصرف کند، مواد را به همسر خود تعارف می کرده تا او را به دود عادت دهد؛ خوشبختانه زنان قزوین به خوبی توانسته‌اند در مقابل این تهدیدات ایستادگی کنند و آمار آن‌ها بالا نیست، اما باید در این خصوص کار بیشتری انجام شود.
متاسفانه استان قزوین با این گستردگی و دامنه تهدیدات در حوزه اعتیاد فقط یک کمپ ترک اعتیاد در حوزه زنان دارد و لازم است که کمیته‌ای در این رابطه تشکیل شود و تعداد کمپ‌ها در شهرستان‌ها را افزایش داد.
ایرنا. آیا کمیته جدیدی که با موضوع اعتیاد زنان در استان قزوین تشکیل می‌شود، منجر به اتخاذ تصمیماتی شده است؟
بله در این کمیته تصمیم گرفتیم اقدام سریع در مورد ترک اعتیاد زنان و راهنمایی آن‌ها به سمت اشتغالزایی در اولویت قرار گیرد؛ به عبارت دیگر باید تلاش کرد تا ممانعت از اعتیاد مجدد زنان تقویت شود که برای این منظور قرار شده وام ۵۰ میلیون تومانی با بهره چهار درصد به آن‌ها داده شود.
یکی از معتادان بهبود یافته در انجمن معتادان گمنام استان قزوین برای من تعریف می کرد که چندسال پیش زمانی که معتاد بود، برای اینکه راحت تر بتواند مواد مخدر مصرف کند، مواد را به همسر خود تعارف می کرده تا او را به دود عادت دهد.ایرنا. در حوزه فرهنگی چطور؟
قطعا برنامه‌های فرهنگی خیلی زودتر می‌تواند ما را به نتایج مطلوب نزدیک کند، چون مسائل اجتماعی پدیده های هستند که طی سال‌های متمادی ایجاد می‌شوند و اگر مورد توجه قرار نگیرد رشد پیدا کرده و قوت می‌گیرند، بنابراین برای کار فرهنگی باید میدانی وارد عمل شد و نیاز به صبر و حوصله داشت.
کلام آخر شما با مخاطبان ایرنا:
تصمیم این است که نشست‌های فرهنگی با حضور جامعه مورد هدف برگزار شود، به عنوان مثال من در یک هفته گذشته برنامه ترک اعتیاد برای دانش آموزان را در آموزش پرورش شهرستان‌ها و با استفاده از برنامه شاد برگزار کردم که باعث شد تعداد افراد شنونده به ۱۲۰ نفر افزایش یابد، این روند ادامه دارد و قطعا روی جامعه دختران و زنان نیز بیشتر متمرکز خواهیم شد.
