به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت نفت، سید مهدیا مطهری مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران در همایش بهبود و افزایش تولید در میادین نفت و گاز اظهار کرد: تا سال ۱۴۰۴، ایران حدود ۵۱ درصد از ذخایر قابل استحصال نفتی خود را برداشت کرده و ۴۹ درصد از این ذخایر همچنان باقی مانده است. این در حالی است که در برخی مناطق، بهویژه مناطق نفتخیز جنوب، میزان تخلیه مخازن بهمراتب بیشتر بوده که این تفاوت به ماهیت و گستردگی مخازن، ازجمله وجود مخازن کانونی با ذخایر بالا بازمیگردد.
وی با بیان اینکه کشورهای منطقه ازجمله عربستان سعودی، عراق، امارات متحده عربی، کویت، قطر و عمان با سرعت قابل توجهی به سمت اجرای فناوریهای ازدیاد برداشت حرکت کردهاند، بیان کرد: امارات بهعنوان پایلوت روشهای ازدیاد برداشت در خاورمیانه شناخته میشود، عراق در میدان مشترک آزادگان پروژههای پایلوت ازدیاد برداشت را آغاز کرده و عربستان بهطور گسترده از شکاف هیدرولیکی در مخازن متعارف و نامتعارف بهره میبرد.
بازار ۲.۱ میلیارد دلاری شکاف هیدرولیکی در خاورمیانه
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران با اشاره به ابعاد اقتصادی این روند تصریح کرد: بازار خدمات شکاف هیدرولیکی در خاورمیانه در سال ۲۰۲۴ حدود ۲.۱ میلیارد دلار برآورد و پیشبینی میشود در ۱۰ سال آینده با نرخ رشد سالانه ۸.۶ درصد افزایش یابد. این رشد نتیجه تمرکز کشورهای منطقه بر افزایش ضریب بازیافت و استحصال سریعتر نفت باقیمانده است و در این میان، عربستان سعودی پیشروترین کشور منطقه در سرمایهگذاری فناورانه محسوب میشود.
مطهری نخستین چالش در مسیر بهکارگیری فناوری را تعریف نادرست مسائل دانست و گفت: در بسیاری از موارد، مسائل تنها از یک منظر دیده میشوند، در حالی که روشهای ازدیاد برداشت نیازمند نگاه جامع و یکپارچه مخزنمحور، چاهمحور و تأسیساتمحورند.
وی افزود: در مخازنی مانند مخازن بنگستانی، شتابدهی تولید بدون پشتیبانی فشاری، به افت سریع فشار منجر میشود. اتخاذ راهبردهای مرحلهای و استفاده از روشهایی مانند تزریق آب برای پشتیبانی فشاری میتواند تولید پایدار و افزایشیافته را تضمین کند، حتی اگر هزینه سرمایهگذاری اولیه بالا نباشد.
نفوذ فناوری و شکاف دانشی میان بازیگران
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران «نفوذ فناوری» را دومین چالش دانست و تصریح کرد: بسیاری از اقدامات پراکنده گذشته ناشی از فقدان دانش مشترک میان شرکتهای عملیاتی، شرکتهای فناور و مراکز علمی بوده است. برای رفع این خلأ، افزایش دانش عملیاتی در شرکتهای دانشبنیان، دانشگاهها، همچنین تقویت دانش فنی در شرکت ملی نفت ضروری است؛ موضوعی که انجمنهای تخصصی میتوانند نقش کلیدی در آن ایفا کنند.
مطهری با تأکید بر اهمیت رسوب فناوری اظهار کرد: اگر دانش فنی حاصل از پروژهها در بدنه شرکتها نهادینه و به کسبوکار پایدار تبدیل نشود، بهمرور از بین خواهد رفت. دانشگاهها به دلیل ماهیت آموزشی، نمیتوانند بهتنهایی محل رسوب دانش طراحی و عملیاتی باشند، اما میتوانند بهعنوان بازوی تحقیق و توسعه (R&D) شرکتها ایفای نقش کنند.
وی افزود: در این میان، انجمنهای تخصصی بهترین بستر برای تبادل دانش فنی و تخصصی میان بازیگران مختلف زیستبوم فناوری هستند.
اجرای ۲۲ قرارداد پژوهشی مسئلهمحور با دانشگاهها
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه اکنون ۲۲ قرارداد پژوهشی با ۱۳ دانشگاه بزرگ کشور و پژوهشگاه صنعت نفت در حال اجراست که همگی با رویکرد مسئلهمحور تعریف شدهاند و زمانبندی بهرهبرداری مشخصی دارند، اظهار کرد: در مهر امسال نخستین پایلوت تزریق آب کشور در میدان اهواز افتتاح شد که پس از حدود چهارونیم ماه، به تزریق پایدار دست یافته است. این پروژه افزون بر افزایش تولید، امکان استفاده از پساب نیشکر در استان خوزستان را نیز فراهم کرده و دستاوردی زیستمحیطی بهشمار میرود.
مطهری تصریح کرد: این ۲۲ قرارداد در ۶ حوزه اصلی شامل ازدیاد برداشت، حفاری، انگیزش، تعمیر و تکمیل چاه، توصیف مخزن، مدلسازی و شبیهسازی، پایش، تحول دیجیتال و همچنین خوردگی تعریف شدهاند. در حوزه ازدیاد برداشت، دو پایلوت در میدانهای اهواز و آزادگان در حال اجراست و برنامهریزی برای توسعه این فناوریها در چهار میدان دیگر نیز انجام شده است.
وی در پایان اظهار امیدواری کرد: با همکاری مؤثر انجمنهای تخصصی، بهویژه انجمن نفت، شرکت ملی نفت ایران بتواند به دستاوردهای فناورانه پایدار و اثربخش دست یابد و در نشستهای آینده، فضای بیشتری برای شنیدن دغدغهها و پیشنهادهای فعالان زیستبوم فناوری فراهم شو
