همشهریآنلاین - پروانه بندپی: هر سال در فصلهای سرد سال شیوع بیماریهای ویروسی افزایش پیدا میکند و خیلی از افراد نیز همیشه با یک سؤال تکراری روبرو میشوند: علائمی که داریم سرماخوردگی است، آنفلوآنزا یا کووید؟ سوالی که دانستن جواب آن میتواند به تصمیمگیری درست برای مراقبت، مراجعه به پزشک و پیشگیری از انتقال بیماری کمک قابل توجهی کند.
چطور تشخیص دهیم؟
آنفلوآنزا، سرماخوردگی و کووید هر سه بیماریهای ویروسیاند که راههای انتقال مشابهی دارند؛ از طریق قطرات تنفسی ناشی از عطسه و سرفه، صحبت کردن در فاصله نزدیک و تماس با سطوح آلوده. اما ویروسهای عامل آنها متفاوتاند و همین تفاوت، الگوی علائم را تغییر میدهد.
سرماخوردگی؛ معمولاً خفیف
سرماخوردگی اغلب با آبریزش یا گرفتگی بینی شروع میشود. عطسه، گلودرد خفیف، احساس سنگینی سر و گاهی سرفه خشک از علائم معمول آن است. تب یا وجود ندارد یا خفیف است و بدندرد شدید دیده نمیشود. بیشتر افراد با کمی استراحت و نوشیدن مایعات کافی، ظرف یک هفته بهبود پیدا میکنند.
دکتر احمد انتظاری، متخصص بیماریهای عفونی به همشهریآنلاین میگوید: «در سرماخوردگی، بیمار معمولاً آنقدر حال عمومی بدی ندارد که زمینگیر شود. اگر فرد میتواند کارهای روزمرهاش را انجام دهد و تب بالا ندارد، احتمال سرماخوردگی بیشتر از آنفلوآنزا است.»
آنفلوآنزا؛ شروع ناگهانی و بدندرد شدید
آنفلوآنزا معمولاً ناگهانی شروع میشود. تب بالا، لرز، بدندرد شدید، سردرد، ضعف و خستگی قابلتوجه از نشانههای اصلی آن است. سرفه خشک و گلودرد هم شایعاند، اما برخلاف سرماخوردگی، آبریزش بینی معمولاً علامت غالب نیست. به گفته دکتر انتظاری، «علائم آنفلوانزا آن قدر شدید است که بیمار را معمولا زمینگیر میکند و فرد توانایی انجام کارهای روزانه خود را از دست میدهد.»
انتظاری میگوید: «تفاوت کلیدی آنفلوآنزا با سرماخوردگی، شدت علائم و افت ناگهانی حال عمومی است. بیماری که میگوید حتی بلند شدن از تخت برایش سخت است، بیشتر به آنفلوآنزا مشکوک است تا مثلا سرماخوردگی که معمولا علائم خفیفی دارد.»
کووید؛ چهره متغیر با علائم گسترده
کووید۱۹ نسبت به دو بیماری دیگر طیف علائم گستردهتری دارد. تب، سرفه، گلودرد، خستگی و بدندرد شایعاند، اما علائمی مثل از دست دادن بویایی و چشایی، تنگی نفس، اسهال یا تهوع بیشتر به نفع کووید هستند. شروع بیماری میتواند تدریجی یا ناگهانی باشد و شدت آن از یک سرماخوردگی خفیف تا درگیری شدید ریوی متغیر است.
آیا فقط از روی علائم میتوان تشخیص داد؟
تشخیص قطعی این سه ویروس تنها بر اساس علائم همیشه ممکن نیست. چون همپوشانی علائم بهویژه در روزهای اول بیماری زیاد است و در این میان تستهای تشخیصی مثل تست سریع یا PCR برای کووید و تست آنفلوآنزا در موارد مشکوک کمککنندهاند.
بیشتر بخوانید؛
- ارتباط استرس و ابتلا به سرماخوردگیها
-
هیچ جای دنیا به اندازه ایران آنتیبیوتیکها در دسترس نیست
-
افزایش آمار مرگ و میر ناشی از مصرف بالای آنتیبیوتیک در ایران
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر تب بالا بیش از سه روز ادامه پیدا کند، تنگی نفس، درد قفسه سینه، گیجی، ضعف شدید، یا بدتر شدن علائم دیده شود، مراجعه به پزشک ضروری است. در کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری زمینهای، حتی علائم متوسط هم نباید نادیده گرفته شود.
دکتر آمیتیس رمضانی، متخصص بیماریهای عفونی پیش از این در این زمینه به همشهری گفته بود: «اگر علائم در حد آبریزش بینی و کمی بیحالی و تب خفیف است، اقدام خاصی لازم نیست و استراحت در خانه، مصرف استامینوفن و دیفنهیدرامین مشکل را برطرف میکند. اما اگر علائم شدید و پرسروصدا باشد، باید به پزشک مراجعه کرد و درمان اختصاصی گرفت. به خصوص اگر فرد مبتلا در گروههای پرخطر باشد؛ مثل سالمندان، کودکان، افرادِ دارای بیماریهای زمینهای، بیماریهای قلبی، بیماریهای کبدی، دیابت، پیوندیها، سرطانیهایی که داروهای شیمیدرمانی مصرف میکنند. چون کووید و آنفلوآنزا میتوانند ریه "گروههای پرخطر" را به طور جدی درگیر کنند و حتی منجر به فوت فرد شوند.»
درباره کودکان مبتلا، این متخصص بیماریهای عفونی گفته بود: «اگر کودک زیر ۵ سال دارد و تبش از حدود ۴۸ ساعت پیش بالا است یا گلودرد شدیدی هم دارد، باید به پزشک مراجعه کند. چون ممکن است دچار تشنج هم بشود.»
این توصیهها را جدی بگیرید
هرچند آنفلوآنزا، سرماخوردگی و کووید تا حدی از نظر علائم با هم شباهت دارند، اما برای بسیاری از مردم تشخیص دقیق آنها از روی نشانهها ساده نیست و حتی برای پزشکان هم گاهی بدون تست تشخیصی قطعی امکانپذیر نیست. از طرفی، شباهت راههای انتقال این ویروسها باعث میشود که تمرکز اصلی نه فقط روی «تشخیص نام بیماری»، بلکه روی «پیشگیری و قطع زنجیره انتقال» باشد.
توصیه کارشناسان این است که یک سری نکات و توصیهها را در تمام فصلهای شیوع بیماریهای تنفسی رعایت کنیم؛ اصولی که هم احتمال ابتلا را کاهش میدهد و هم در صورت بیمار شدن، از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری میکند. شستن منظم دستها، پرهیز از تماس نزدیک در فضاهای شلوغ و بسته، تهویه مناسب محیطهای داخلی و استفاده از ماسک در زمان بروز علائم تنفسی، اقداماتی هستند که بدون نیاز به تشخیص دقیق نوع ویروس، اثر محافظتی دارند.
اگر فردی دچار علائم سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا کووید شد، ماندن در خانه، محدود کردن ارتباط نزدیک با دیگران، پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه و خودداری از حضور در محل کار، مدرسه یا جمعهای خانوادگی، نقش مهمی در جلوگیری از گسترش بیماری دارد.
