ناهید سبزیان در گفتگو با خبرنگار مهر، با پرداختن به مضامین نورانی سوره مبارکه «مزمل» با اشاره به اینکه این سوره در فضایی نازل شد که پیامبر اسلام (ص) از سوی کافران مورد هجمه و تکذیب و تحت فشار بودند، اظهار کرد: خدا حضرت را در این سوره خطاب قرار داده و ۲ راهکار شامل تلاوت قرآن و صبر در برابر سخنان ناروا را به ایشان نشان میدهد.
مدرس تدبر در قرآن کریم در چهارمحال و بختیاری با ذکر اینکه در بخش دیگری از سوره مزمل کافران رسول خدا و عاقبت آنان یادآوری شده است، ادامه داد: در این سوره فرعون به عنوان یکی از کافران نبی الهی معرفی میشود که با قدرت و ثروتش در برابر فرستاده خدا ایستادگی کرد لذا عذاب سخت قیامت در انتظارش خواهد بود تا دیگران با این هشدار بتوانند راه صحیح را انتخاب کنند و به فرستاده خدا ایمان آورند.
سبزیان با اشاره به آیه نخست این سوره، بیان کرد: بار سنگین رسالت نبوی از یک سو و فشار و سخنان ناروای قدرتمندان و ثروتمندان کافر از سوی دیگر پیامبر (ص) را در اندوه بزرگی فرو برده بود لذا حضرت جامه خوابشان را دور خود پیچیده بودند تا در شرایطی که نیازمند راهکارهای الهی برای تسهیل مسیر دریافت و ابلاغ وحی بودند، کمی از این فشارها رهایی یابند.
طلیعه سوره مزمل در فضای عطوفت الهی
وی افزود: خداوند در چنین شرایطی سوره مزمل را وحی میکند که در فضایی آکنده از مهر و عطوفت آغاز میشود؛ استفاده از واژه «مزمل» نشانه توجه و عنایت پروردگار به رسولش است یعنی خدایی که با پیامبر (ص) سخن میگوید از وضعیت نامطلوب و اندوهی که حضرت به آن گرفتار شده، آگاه است.
سبزیان بیان کرد: اما راه حل رهایی از اندوه، جامه بر خود پیچیدن نیست بلکه پیامبر (ص) باید برای دریافت وحی آماده شوند و به خودسازی برسند که در سایه شب زندهداری و تلاوت قرآن در دل شب حاصل میشود و اینها راهکار رهایی از این شرایط فشار و اندوه است. پیامبر (ص) هنوز مسیری طولانی را در دریافت وحی در پیش داشتند و هر چه بر آیات وحیانی افزوده میشد، بار رسالت ایشان نیز سنگینتر میشد.
وی با تصریح اینکه خدا رسولش را برای دریافت کلام وحیانی و به عهده گرفتن مسئولیت سنگین رسالت آماده میکند، ادامه داد: سنگینی این رسالت جز با ترتیل آیات وحی در دل شب سبک و ساده نمیشد.
آمادهسازی پیامبر (ص) برای رسالت دریافت و ابلاغ وحی
سبزیان در خصوص چرایی تأکید بر ترتیل قرآن در شب، توضیح داد: هر اندازه همراهی و انس رسول خدا با قرآن بیشتر میشد، ظرفیت دریافت کلام وحی نیز در وجودشان بالاتر میرفت؛ بهعلاوه ترتیل قرآن باید با فهم معنا همراه باشد تا زمینه پذیرش و عمل به معارف در انسان ایجاد شود. بنابراین بر ترتیل و تلاوت و غور در قرآن در دل سکوت و آرامش شب تأکید دارد و آیه «إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْئًا وَأَقْوَمُ قِیلًا» این نکته را تأیید کرده است.
وی بیان کرد: رسول خدا در دل شب به برکت شب زندهداری و ترتیل قرآن زمینه نفوذ معارف و حقایق را در خودشان فراهم و ظرفیت شنیدن و دریافت کلام وحی را در خود تقویت میکنند. شب این خاصیت را دارد که انسان موانع و مشغولیتهای روزمره را نداشته بلکه فراغت بال دارد.
سبزیان با تصریح اینکه در ادامه دستور صبر از جانب خدا برای پیامبر (ص) صادر میشود، گفت: مراد از تعبیر «هَجْرًا جَمِیلًا» در آیه ۱۰ این سوره آن است که دوری حضرت از یاوهگویان نه از سر قهر و غصب بلکه نادیده گرفتن جهل و غفلت آنان و صبر با تکیه بر خداوند است که این راهکار دوم الهی برای پیامبر (ص) جهت ادامه با قدرت و قوت مسیر دریافت و ابلاغ پیام وحی است.
وی با یادآوری اینکه در ادامه سوره، کافران تکذیب کننده رسول خدا مخاطب قرار میگیرند، ادامه داد: خدا میفرماید رسولم را به سوی شما فرستادم تا ابلاغ کننده پیام من و بزرگترین شاهد واکنشهای شما در برابر کلام وحی باشد. خدا در این سوره کافران را به عاقبت نافرمانی از رسولان الهی توجه میدهد و از جمله به داستان حضرت موسی و عاقبت فرعون و فرعونیان با نافرمانی حضرت اشاره دارد.
سبزیان اظهار کرد: آنچه به فرستاده خدا هویت میبخشد نمایندگی از جانب خدا و ابلاغ کلام الهی به انسانهاست تا هدایت شوند. فرعون با نافرمانی در برابر حضرت موسی درواقع از امر خدا سرپیچی کرد بنابراین مستوجب عذاب الهی شد.
این مدرس قرآن کریم در چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه ربوبیت خداوند اقتضا میکند که راه او را انتخاب کنیم، یادآور شد: صاحبان قدرت در دنیا، گرفتار عذاب سخت الهی شدند و نتوانستند از خود دفاع کنند و در آخرت نیز نمیتوانند از عذاب الهی فرار کنند.
اهمیت سحرخیزی و تلاوت قرآن در شب
سبزیان با بیان اینکه فراز «طائِفَةٌ مِنَ الَّذِینَ مَعَکَ» از آیه پایانی سوره مبارکه مزمل بر اهمیت سحرخیزی که سیره برخی صحابه پیامبر (ص) بوده اشاره دارد، افزود: زمانی که خدا دستور شب زندهداری به رسولش و تلاوت قرآن داد، گروهی از صحابه ایشان را همراهی کردند که خدا در آیه پایانی سوره ضمن قدردانی از آنان، دستورات و نکاتی هم دارد.
وی ادامه داد: خدا در آیات قبلی فرمود که نصف یا ثلث و یا دو ثلث شب را به عبادت برخیزید در این آیه اما میفرماید: چون محاسبه این مقدار کار مشکلی است که از عهده شما برنمیآید، لذا خداوند آن را بر شما بخشید و از این پس، هر مقدار که میتوانید و برای شما مقدور است به عبادت برخیزید و نماز و قرآن بخوانید؛ خصوصاً هنگامی که بیمار هستید و یا در سفر به سر میبرید.
سبزیان با تأکید بر اینکه خداوند شب زندهداری و عبادت به مقدار کم همیشگی را بر شب زندهداری و عبادت زیاد اما بیش از توان و منقطع ترجیح داده است، افزود: بنابراین به مؤمنان امر میکند: پس آنچه را از آن میسر است بخوانید و نماز را برپا دارید و زکات بپردازید و وام نیکو به خدا بدهید. این آیه به ما یادآوری میکند که ارتباط با قرآن و تلاوت آن در هر حال لازم است، حتی اگر در بستر بیماری یا سفر و جهاد باشیم.
وی اظهار کرد: در این آیه خداوند کارهایی را که مؤمنان با انجامشان میتوانند پیامبر (ص) را همراهی کنند، بر میشمرد که از جمله امر به تلاوت قرآن، اقامه نماز، انفاق در راه خدا و … کرده و راهکارهای صحیح همراهی با رسول خدا و دین را به انسانها نشان داده است.
