گروه سیاست نامهنیوز: به تازگی عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، گفته است که در صورت حمله آمریکا، ایران پایگاههای نظامی این کشور در منطقه را مورد هدف قرار میدهد. این سخن باعث شد تا این پرسش مطرح شود که چه قدر احتمال بروز درگیری مجدد نظامی وجود دارد؟
حسن بهشتیپور، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، درباره این موضوع به «نامهنیوز» گفت: «ایران، اسراییل و آمریکا فعلا در موقعیتی نیستند که وارد جنگ شوند. آقای عراقچی هم که میگوید اگر جنگی شود به پایگاهها حمله میکنیم، به نوعی میخواهد بازدارندگی ایجاد و طرفهای مقابل را از هر گونه اقدام نظامی پشیمان کند. به نظر می رسد در ذهن آقای عراقچی چنین نیست که جنگی در پیش است و گفتن اینکه در صورت جنگ پایگاههای منطقه را میزنیم به نوعی برای بازدارندگی است. واقعیت این است که اسرائیل درگیر بحرانهای داخلی، فشارهای بینالمللی و محدودیتهای عملیاتی است. گشودن جبههای جدید علیه ایران، ریسکهایی دارد که تلآویو در این مقطع توان مدیریت آن را ندارد. ایران نیز با وجود آمادگی دفاعی، تمایلی به ورود به جنگی پرهزینه ندارد؛ جنگی که میتواند مسیر توسعه اقتصادی و ثبات منطقهای را مختل کند. آمریکا هم درگیر اولویتهای داخلی و رقابتهای ژئوپلیتیک با چین و روسیه است و از هرگونه درگیری جدید در خاورمیانه پرهیز میکند».
او ادامه داد: «در شرایط کنونی، دیپلماسی نه یک انتخاب لوکس، بلکه ابزار ضروری مدیریت بحران است. اگر تنشها مهار نشوند، حتی احتمالهای کوچک نیز میتوانند به واقعیت تبدیل شوند. دیپلماسی فعال میتواند کانالهای ارتباطی را باز نگه دارد،، سوءتفاهمها را کاهش دهد، هزینههای تنشآفرینی را برای طرف مقابل افزایش دهد و مسیرهای کنترل بحران را تقویت کند. این همان منطقی است که بر اساس آن می توان گفت هزار ساعت مذاکره بهتر از یک ساعت جنگیدن است. در پرونده ایران و آمریکا تا زمانی که دو طرف در رویکردهای خود تجدیدنظر نکنند، انتظار توافقی جدید واقعبینانه نیست. اما این به معنای کنار گذاشتن مذاکره نیست؛ بلکه به معنای ضرورت طراحی چارچوبی دقیقتر، شفافتر و قابل راستیآزمایی است برای اینکه تنش کنونی مدیریت شود. یکی از ضعفهای تاریخی بسیاری از توافقات بینالمللی، نبود سازوکارهای روشن برای اجرای تعهدات، نظارت بر پایبندی و تعیین هزینه نقض توافق است. باید توافق به گونهای تنظیم شود که اگر طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکرد، از پیش مشخص شود چه اقداماتی انجام خواهد شد. باید توجه داشت که مذاکره موفق تنها محصول گفتوگو نیست، بلکه نتیجه طراحی دقیق سازوکارهای اجرایی بعد از توافق است».
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی همچنین بیان کرد: «ایران در سالهای اخیر نشان داده که به دنبال حفظ منافع ملی و جلوگیری از بیثباتی منطقهای است. این رویکرد نه از موضع ضعف، بلکه از درک هزینههای سنگین جنگ و اهمیت ثبات برای توسعه کشور ناشی میشود. در همین چارچوب، گفتوگو بدون تضمین کامل به نتیجه رسیدن، میتواند چارچوبی برای کاهش تنش و مدیریت بحران ایجاد کند».
بهشتیپور در پایان گفت: «در فضای پرتنش منطقه، جنگ محتمل نیست اما خطر آن نیز کاملا منتفی نشده است. راهحل پایدار هم در تقویت دیپلماسی، طراحی سازوکارهای دقیق توافقات و حفظ کانالهای ارتباطی است. در جهانی که یک اشتباه کوچک میتواند به بحرانی بزرگ تبدیل شود، بهترین مسیر آن است که دیپلماسی همواره در جریان باشد».
