پیمان سلامتی معاون پژوهشی مرکز تحقیقات تروما و پژوهشهای جراحی سینا دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در هفت ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۴، تعداد حوادث ترافیکی به ۷۳۰۴ مورد رسید که به طور متوسط روزانه ۳۴ حادثه ثبت شده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۱ درصد افزایش نشان میدهد و بیانگر وضعیت نگرانکننده مدیریت ترافیک و ایمنی جادههاست.
وی ادامه داد: همچنین طی این مدت، نزدیک به ۱۰ هزار نفر جان خود را در سوانح رانندگی از دست دادهاند؛ به عبارتی، به طور متوسط هر ۲۰ دقیقه یک مرگ ناشی از تصادف رخ میدهد. روزانه ۵۵ نفر کشته و حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ نفر مجروح در حوادث رانندگی ثبت میشوند. بررسیها نشان میدهد که ۵۳ درصد فوتشدگان زیر ۴۰ سال سن دارند و این مسئله علاوه بر بار درمانی، اثرات اقتصادی قابل توجهی بر کشور دارد. حجم روزانه تصادفات معادل درگیری ۶ تا ۷ بیمارستان ۱۰۰ تختخوابی است و هزینه سالانه تصادفات حدود ۱۷ درصد بودجه کل کشور را شامل میشود.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات تروما و پژوهشهای جراحی سینا دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: نگاهی به آمار بلندمدت تصادفات رانندگی نشان میدهد که در سال ۱۳۸۴، حدود ۲۸ هزار نفر جان خود را از دست داده بودند که این رقم بسیار بالا و فاجعهبار بود. با اجرای قوانین ایمنی، آموزش، و تقویت مکانیزمهای کنترل خودرو و جاده، این عدد طی سالهای بعد تا حدود ۱۶ هزار فوتی کاهش یافت. اما متأسفانه طی چند سال اخیر، روند افزایشی دوباره آغاز شده و در سالهای اخیر تعداد مرگهای ناشی از تصادفات به حدود ۲۰ هزار نفر در سال رسیده است. این روند هشدار جدی برای نیاز به بازنگری قوانین ترافیکی و اجرای مکانیزمهای پیشگیرانه تکمیلی محسوب میشود.
پیامدهای روانی تصادفات رانندگی
سلامتی افزود: پس از تصادف، افراد ممکن است با مشکلات روانی و تروماهای جدی مواجه شوند. پنج عارضه شایع ناشی از سانحه رانندگی عبارتند از اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): شایعترین و شدیدترین پیامد روانی است که باعث تکرار غیر ارادی تجربه حادثه در خواب یا بیداری میشود و افراد ممکن است دچار کابوس یا فلشبک شوند، اضطراب و ترس از رانندگی: برخی افراد پس از سانحه دچار اضطراب شدید شده و حتی از سوار شدن به خودرو اجتناب میکنند، افسردگی: برخی بازماندگان سانحه دچار احساسات منفی پایدار، کاهش علاقه به فعالیتهای روزمره و مشکلات خواب و تمرکز میشوند، واکنشهای شناختی و احساسی: شامل احساس گناه، شرم و تحریکپذیری بیش از حد است که میتواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد و اختلال اضطراب جدایی: به ویژه در افرادی که مراقب ویژه دارند و جدا شدن از مراقب باعث اضطراب شدید میشود.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات تروما و پژوهشهای جراحی سینا دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد: در اختلال PTSD، افراد علاوه بر تجربه فلشبک و کابوس، حالت اجتناب و برانگیختگی بیش از حد نیز دارند که شامل تحریکپذیری سریع و مشکلات خواب و تمرکز است. همچنین این افراد ممکن است افکار و احساسات منفی پایدار داشته باشند و توانایی بازگشت به زندگی عادی را کاهش دهد. آگاهی از پیامدهای روانی تصادفات و اجرای برنامههای پیشگیرانه برای کاهش حوادث و حمایت از بازماندگان، امری ضروری برای سلامت جامعه و مدیریت ترافیک است.
پیامدهای روانی و اجتماعی تصادفات رانندگی
سلامتی متذکر شد: پس از تصادف، بسیاری از افراد دچار ترس از رانندگی یا سوار شدن به خودرو میشوند؛ برخی نمیتوانند پشت فرمان بنشینند و حتی به عنوان سرنشین، تمایلی به حضور در خودرو ندارند. این وضعیت باعث بروز غم و اندوه مداوم، کاهش شدید انرژی، خستگی مزمن، تغییر در اشتها و وزن، احساس بیارزشی و ناامیدی میشود که نهایتاً به افسردگی منجر میشود؛ علاوه بر آن، واکنشهای شناختی و احساسی شامل مشکلات تمرکز، حافظه و تغییر در درک خطر نیز در بازماندگان سانحه دیده میشود.
راهکارهای مقابله با ترس ناشی از تصادف
وی اظهار داشت: برای کاهش عوارض روانی تصادفات، از مشاوره و درمانهای شناختی و رفتاری استفاده شود. این روش شامل موارد چون مصاحبه و مشاوره فردی: بررسی تفکرات نادرست و اصلاح آنها توسط روانشناس، همراه با مواجهه تدریجی فرد با موقعیتهای مرتبط با رانندگی تا اضطراب کاهش یابد، حمایت اجتماعی: خانواده، دوستان، محیط کار و جامعه نقش مهمی در حمایت روانی فرد دارند. این حمایت میتواند شامل همراهی، تشویق و توجه به نیازهای فرد باشد و درمان گروهی: برگزاری جلسات مشاوره گروهی که در آن افراد با مشکلات مشابه، تجربیات خود را به اشتراک میگذارند. این روش احساس تنهایی را کاهش میدهد و همدلی میان شرکتکنندگان را افزایش میدهد.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات تروما و پژوهشهای جراحی سینا دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: ترکیب درمان فردی، گروهی و حمایت اجتماعی میتواند به افراد کمک کند تا احساس کنترل خود را باز یابند و به زندگی روزمره بازگردند.
تأثیر تصادفات رانندگی بر جمعیت و اقتصاد جامعه
سلامتی اذعان کرد: تصادفات معمولاً در گروههای مولد جامعه رخ میدهند. آمار نشان میدهد که بسیاری از فوتشدگان و مجروحان در گروه سنی ۵ تا ۳۰ سال قرار دارند. این وضعیت اثرات جدی بر جمعیت و اقتصاد دارد.
وی اضافه کرد: کاهش ظرفیت تولید: مرگ یا آسیب شدید جوانان باعث کاهش نیروی مولد و کاهش نرخ باروری میشود و یکی از دلایل سالمندی جمعیت محسوب میشود. برآوردها نشان میدهد که سالانه ۲ تا ۳ هزار نفر از مصدومان دچار آسیب نخاعی میشوند و توانایی فعالیت آنها محدود میشود. تأثیر بر رفتار اجتماعی و مهاجرت داخلی: وقوع تصادفات شدید باعث میشود که جامعه به ایمنی جادهها بدبین شود و در انتخاب مسیر، محل سکونت و حتی شغل خود تجدیدنظر کند.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات تروما و پژوهشهای جراحی سینا دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطر نشان کرد: به طور کلی، تصادفات رانندگی نه تنها سلامت جسمی و روانی افراد را تهدید میکند، بلکه اثرات گستردهای بر جمعیت، اقتصاد و ساختار اجتماعی کشور دارد و نیازمند سیاستگذاریهای پیشگیرانه و حمایتی جدی است.
