شخصیتها و مفاهیم بسیار زیادی در اساطیر ایران وجود دارد که هرکدام از آنها کارکرد نمادی ویژهای دارند. بااینحال، میتوان همه مفاهیم اساطیر ایرانی را به خیر و شر تقسیم کرد.
به گزارش فرارو، خیر و شر، دو مفهوم اساسی در اساطیر ایرانی به شمار میروند. جهان در اثر تلاقی خیر و شر به وجود آمده و در نهایت نیز با نبرد میان این دو سرنوشت آن مشخص میشود.
به بیانی ساده، انگرهمینو و سپنتا مینو در واقع همان خیر و شر هستند. سپنتامینو که از آن تحت عناوینی مانند روح سپنتا یا خرد سپنتا نیز یاد میشود، نماد خوبی و پاکی در جهان است. در مقابل سپنتامینو، انگرهمینو قرار دارد که بهعنوان نیروی شر و بدی در اساطیر ایران از آن یاد میشود.
اهورامزدا، ایزدان و امشاسپندان، در جناح سپنتامینو، و دیوها و اهریمن نیز در جناح انگرهمینو قرار دارند. در باور زرتشتی، انگرهمینو و سپنتامینو، هر دو از آفریدگان اهورامزدا به شمار میروند. سپنتا مینو روح همه نیکیهاست و انگرهمینو همه بدیهای جهان را در اختیار دارد و به وجود میآورد. بااینحال، اینهردو در آیین زروانی سرنوشت متفاوتی دارند.
در آیین زروانی، که در واقع انحرافی است از آیین زرتشتی، سپنتامینو با اهورامزدا یکی پنداشته شده و او را در کنار انگرهمینو یا اهریمن، از فرزندان زروان به شمار میبرند. در آیین زروانی، زروان که در واقع ایزد زمان است، خدای خدایان پنداشته میشود.
زروان هزاران سال قربانی کرد تا صاحب پسری بشود. بااینحال، برای لحظهای شک در دل او نشست و همین مسئله باعث منعقد شدن دو نطفه در درون وی شد؛ یکی نطفه ایمان و دیگری نطفه شک. زروان عهد بست که اختیار جهان را به فرزندی بسپارد که زودتر زاده شود. اهریمن که از وعده زروان آگاه شده بود، شکم وی را درید و پیشاز اهورامزدا متولد شد. زروان بهناچار فرمانروایی جهان را به اهریمن داد و در ادامه نیز فروانروایی نیکیها را به اهورامزدا بخشید.
بههرحال، چه از دید آیین زروانی و چه از دید دین زرتشتی، تکلیف جهان در نهایت، دراثر برخورد نیروهای خیر و شر مشخص خواهد شد؛ بدیهی است که بنابر وعدههای اهورامزدا، در نهایت نیکی بر بدی پیروز شده و جهان سراسر صلحوصفا خواهد بود.
