خبرگزاری مهر -گروه استانها، محدثه جوان دلویی؛ «سرمایه گذاری در تولید با پشتوانه پژوهش و فناوری» عنوان هفته پژوهش است که از ۲۲ تا ۲۷ آذرماه امسال ادامه دارد. اما نکته قابل تأمل و دغدغه همیشگی که در این روزها بیان شده با وجود بی مهریها و سنگ اندازی ها بازهم پژوهشگران و نخبگان دست از تلاش و همتشان برنداشتند و در مسیر علم و فناوری پیشرفتهای شگرفی داشتند و حال آن که خراسان شمالی در دو دهه قبل نشان داد ظرفیتهای خوبی برای سرمایه گذاری دارد ولی پیچ و خمهای دست و پاگیر اداری باعث فراری شدن سرمایه گذاران از استان شده و شاید سالها زمان نیاز است تا خراسان شمالی بتواند شعار هفته پژوهش سال ۱۴۰۴ را به منصه ظهور برساند. سوال این است با وجود تکرار نمایشگاههای هفته پژوهش و تشکیل شورای بنیاد نخبگان در استان چقدر از ظرفیت و توانمندی آنها استفاده شده است؟
تعریف نخبگان تغییر کرده است
نقدعلی علوی فرد، مخترع برتر دنیا با بیان این که متأسفانه از ظرفیت و توانمندی نخبگان نتوانستیم استفاده کنیم، عنوان میکند؟ به طور کلی قبل از پرداختن به این موضوع، باید گفت تعریف نخبگان را یادآور شد، افرادی که کارهای فاخر، بزرگ و شاخصی انجام میدهند، نه فقط صرفاً با داشتن معدل بالا و مقالات و… نخبه تلقی شوند.
وی اضافه میکند: به شخصه تبدیل علم جدید و اختراعات به کسب و کار و ثروت را مهمترین و اصلیترین شاخص نخبگانی میدانم.
او بیان میکند: صدها هزار معدل الف و مؤلف مقاله و کتاب و هیئت علمی طراز اول داریم، اما چند درصد توانستند کار شاخص و ماندگار و مفیدی برای کشور انجام دهند؟
علوی فرد مخترع پودر آهن اسفنجی در دنیا و عضو بنیاد نخبگان کشور میگوید: نخبگان واقعی که توان انجام کارهای بزرگ را دارند، زیرساختهای بزرگ لازم دارند، حمایتهای بزرگ نیاز دارند، فضای باز لازم دارند. اما متأسفانه خراسان شمالی از لحاظ بودجه، زیرساخت و حمایت در پایینترین سطح ممکن در کشور هست که همین عوامل باعث مهاجرت نخبگان استان به سایر استانها و حتی خارج از ایران میشود.
تعداد انگشتشماری مدیران حامی پژوهش
وی عقیده دارد: تعدادی انگشت شماری از مسئولین استان در این مورد دغدغه مند و پیگیر هستند، اما در عمل اتفاق مثبتی را در زمینه حمایت از نخبگان شاهد نبوده ایم.
علوی فرد ادامه میدهد: هفته پژوهش به شخصه برایم خاص و ویژه بوده و هست، علاوه بر دانشجو بودنم به دلیل فعالیتهای کارآفرینی بالغ بر ۱۰ سال در نمایشگاههای مختلف هفته پژوهش در سطح کشور و استان حضور فعال داشته و حتی چندین سال برگزیده شدهایم. اما در عمل این برنامهها بیشتر جنبه نمادین دارد و خروجی عملیاتی خیلی اندکی دارد.
او اظهار میکند: در اصل هدف این نمایشگاهها نمایش جدیدترین دستاوردهای جوانان مخترع و خلاق برای جلب حمایت دستگاهها و سرمایه گذاران هست اما متأسفانه بیشتر تبدیل به مکانی برای گرفتن عکس و فیلم یادگاری برای مسئولین و پوشش خبری رسانهها شده است.
به فراموشی نسپردن پژوهشگران
حمیدرضا محدث حکاک، مدیر توسعه فناوری سلامت دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در گفت و گو با خبرنگار مهر درباره مراسمهای نمادین گرامیداشت هفته پژوهش عنوان میکند: برگزاری نمایشگاههای فن بازار برای ارائه آخرین دستاوردها بسیار حائز اهمیت است.
وی ادامه میدهد: اما نکته قابل تأمل به فراموشی نسپردن پژوهشگران و فعالیتهایشان بعد از این ایام است
وی با بیان اینکه بازسازی زیرساختها و حمایت از ایدهها تا تولید تاکید میکند: تسریع در صدور مجوزهای تولید انبوه ایدهها و فراهم کردن مجوزهای فروش و صادرات آن نیاز به حمایت بیشتر مسئولین و سیاست گذاران دارد.
وی با بیان این که دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در ارزیابی ملی فعالیتهای فناوری سلامت سال ۱۴۰۳ موفق شد در جمع ۴ دانشگاه برتر میان دانشگاههای همتراز خود در کشور قرار گیرد، میگوید: این موفقیت نتیجه تلاش مستمر اعضای هیئت علمی، مخترعین و فعالان حوزه فناوری سلامت است که با هدف توسعه نوآوری و تجاریسازی ایدههای فناورانه در حوزه سلامت فعالیت میکنند.
رتبه شانزدهم و هفدهم در کشور داریم
وی با بیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی توانسته است حتی جایگاهی بالاتر از بسیاری دانشگاههای تیپ ۲ کسب کند، میافزاید: دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در سطح ملی نیز توانسته در ارزیابی واحدهای فناور رتبه شانزدهم و در بخش طرحهای فناورانه رتبه هفدهم را در بین تمامی دانشگاههای علوم پزشکی کشور کسب کند. حکاک میگوید: همچنین در شاخصهای مربوط به محصولات فناورانه، خدمات نوآورانه و رویدادهای نمایشگاهی و جشنوارهای نیز عملکرد قابلتوجهی از خود نشان داده و در مجموع جایگاه بیستوهشتم را در سطح کشور به دست آورده است.
شورای نخبگان بدون حضور دانشمندان برتر دنیا
محمد حاتمی جز دانشمندان یک درصد برتر دنیا و رئیس مجتمع آموزش عالی فنی و مهندسی اسفراین هم در گفت و گو با خبرنگار مهر عنوان میکند: سازمانی که متولی نخبگان در استان خراسان شمالی است شورای نخبگانی تشکیل میدهد بدون اینکه حتی از یکی از اساتید دانشمند یک درصد در سطح استان که تعدادشان بیشتر از ۵ نفر است را دعوت نمیکنند تا عضوی از شورا باشند.
وی اضافه میکند: وقتی اسامی اعضا را نگاه میکنیم بجز تعداد اندکی بقیه سطح عادی دارند و میخواهند برای نخبگان تصمیمگیری کنند که قطعاً با دغدغههای نخبگانی آشنا نیستند و مسائل را به خوبی نمیشناسند.
حاتمی ادامه میدهد: موضوع زمانی جالبتر میشود که در مراسمی از خودشان هم به عنوان نخبگان تقدیر میکنند. البته این بدان معنا نیست که فقط پژوهشگران یک یا دو درصدی را انتخاب کنند بلکه باید افراد شاخص نخبگانی تصمیم گیر باشند.
تشکیل کارگروههای انرژی بدون حضور پژوهشگران
این دانشمند یک درصد برتر دنیا با بیان این که البته این انتقاد فقط متوجه آن شوراها نیست، اضافه میکند: کارگروههایی با هدف صرفهجویی انرژی، بهینه سازی و استفاده از انرژیهای خورشیدی و تجدید پذیر در استان تشکیل میشود اما اکثر اعضای کارگروه تخصصی در این موضوع ندارند و سوال اینجاست که چه تصمیماتی بر پایه علمی و پژوهشی میگیرند؟!
وی تصریح میکند: البته نتیجه آن هم مشخص است ناترازی هایی که گرفتار آنها هستیم و در حوزه حمایت هم سال هاست اتفاق شاخصی نداشتیم.
دکتر حاتمی تاکید میکند: همچنین در سطح استان ارگانهای متولی نخبگان به جای دید وسیع نخبگانی در کل سطح استان بیشتر دیدشان به مرکز استان است در حالی که همیشه شهرستانها حتی روستاها ثابت کردهاند نخبه پرور هستند و نیاز به دیدن و حمایت ویژه دارند.
دانشگاههای استان نقشی در مساله محوری مشکلات ندارند
محمد حسن بهنام فر عضو هیئت علمی مجتمع آموزش عالی فنی و مهندسی اسفراین هم میگوید: خراسان شمالی بعد از عمر دو دههای اش، میزان نهادهای آموزشی نسبت به ترکیب جمعیتی کم است و نکته مهم این است که نقشی در مساله محوری کردن مشکلات استان ندارند.
وی بابیان تکرار هرساله نمایشگاه هفته پژوهش عنوان میکند: سوال این است که پژوهشها چقدر چالشهای موجود را حل کردند که پاسخ این است که پژوهشهای ساختار محور در استان یا انجام نمیشود یا به کار گرفته نمیشود.
وی با بیان این که نیاز داریم در بحث فناوری و شاخصهای انرژیهای نوین و مسائل کلان کشور بررسیهای دقیقی انجام شود، اضافه میکند: استانی هستیم که در ردههای آخر، در شاخصها قرار داریم.
بهنام فر اظهارمی کند: واقعاً حل مسائل استان نیاز دارد تا به نخبگان و ایدههایشان توجه شود که این مهم به دیدگاه مدیران بر میگردد و ضمن این که دانشگاهیان خراسان شمالی میتوانند بعنوان مشاوران مدیران اثر گذار باشند.
وی میافزاید: اتفاقات خوبی هم در استان رخ داده اما فراگیر نیست و میتوان برنامههای سند چشمانداز استان را به کمک نخبگان ترسیم کرد.
مدیران ارزشی برای نخبگان قائل نیستند
سالار پور برات مخترع تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی عقیده دارد: متأسفانه تعریف نخبگان بسیار تغییر کرده است افرادی که به دلیل مدیریت سازمانی هستند عنوان نخبگی را میگیرند.
این عضو بنیاد نخبگان استان به مشکل اشتغال پژوهشگران و نخبگان اشاره و تاکید میکند: متأسفانه مدیران سازمانها وادارت به دلیل کمترین ارزشی برای نخبگان و مخترعان قائل هستند.
وی درباره نمایشگاهها و جشنوارههای روز و هفته پژوهش تاکید میکند: اصل باید بر این باشد که شبکه سازی بین ایده پردازان و مخترعان و مبتکران رخ دهد در غیر این صورت جز هدر دادن بیتالمال و وقت گذرانی چیزی نیست.
پور برات اظهار میدارد: اگر حضور مردم و بازدید کنندگان برای بازدید از نمایشگاهها هدفمند باشد واقعاً بازخوردها بیشتر است.
وی ادامه میدهد: در تقسیم بندی دانشگاهها، دانشگاه نسل اول فقط آموزش محور هستند و دانشگاه نسل دوم پژوهش را هم به آموزش اضافه کردند.
وی اضافه میکند: دانشگاههای نسلهای سوم و چهارم و پنجم کار آفرینی و در خدمت جامعه بودن مؤلفه اصلی آنها ست.
این مخترع تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی میگوید: دانشگاههای استان نسل دو هستند و در نمایشگاههای هفته پژوهش متأسفانه فقط به ارائه مقالات بسنده میکنند.وی میافزاید: در حالی که باید بتوانند در نمایشگاهها علم را به زبان ساده را برای مردم بیان کنند.
