خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: در روزهای اخیر موضوع حذف بودجه نهادهای فرهنگی، به یکی از محورهای اصلی بحث در محافل دانشگاهی و رسانهای تبدیل شده است؛ موضوعی که موافقان و مخالفان جدی دارد و گاه با رویکردهای سیاسی و بعضاً احساسی مطرح میشود.
طرح این مطالبه در حالی شدت گرفته که بخش قابلتوجهی از مأموریتهای دولت در حوزه فرهنگ، خانواده، فضای مجازی و سبک زندگی دقیقاً به واسطه همین نهادهای فرهنگی پیش میرود.
در چنین شرایطی، حجتالاسلام عبدالرضا پورذهبی، نماینده ولیفقیه در کردستان، در گفتوگو با خبرنگار مهر ابعاد مختلف این مسئله را مورد بررسی قرار داده و از ضرورت صیانت از بودجه فرهنگی بهعنوان یک ضرورت راهبردی سخن گفته است.
ریشههای طرح مطالبه حذف بودجه فرهنگی
حجتالاسلام عبدالرضا پورذهبی در تحلیل زمینه شکلگیری مطالبه حذف یا کاهش بودجه فرهنگی با اشاره به تنوع دیدگاهها در میان طراحان این مطالبه توضیح میدهد که این جریان یکدست و همسو نیست.
به گفته وی، بخشی از افراد از اساس اعتقادی به ضرورت فعالیتهای فرهنگی ندارند و با نادیدهگرفتن مصالح کلان کشور و سیاستهای فرهنگی ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب، این مطالبه را پیگیری میکنند.
نماینده ولی فقیه در کردستان تاکید کرد: حذف فعالیتهای فرهنگی موجود، باعث تضعیف توان کشور در زمینه توسعه فرهنگی، ارتقای جامعه و مقابله با آسیبهای اجتماعی خواهد شد.
کارکرد واقعی نهادهای فرهنگی و نقش آنها در سرمایه اجتماعی
حجتالاسلام پورذهبی به ادعای برخی درباره «کمبازدهبودن نهادهای فرهنگی» میپردازد و نهادهای فرهنگی را دارای نقشی بنیادین در تقویت سرمایه اجتماعی، افزایش آگاهی عمومی و کاهش ناهنجاریهای اجتماعی میداند.
حذف فعالیتهای فرهنگی موجود، باعث تضعیف توان کشور در زمینه توسعه فرهنگی، ارتقای جامعه و مقابله با آسیبهای اجتماعی خواهد شد
به اعتقاد وی، گرچه ممکن است برخی دستگاهها در شیوه اجرای برنامهها دچار اشکال باشند، اما بودجه فرهنگی، بودجهای فاقد نظارت یا حسابوکتاب نیست و بخش قابلتوجهی از آن صرف امور ضروری و اثرگذار میشود؛ اموری که در بلندمدت ضامن ثبات فرهنگی و امنیت اجتماعی کشور است.
پیامدهای حذف بودجه برای مأموریتهای فرهنگی دولت
وی اضافه کرد: با وجود آنکه برخی منتقدان بودجه فرهنگی را زائد میدانند، دولت در بخشهای مهمی چون حجاب و خانواده، سبک زندگی و همچنین مدیریت آسیبهای فضای مجازی بر تعمیق فرهنگسازی تأکید دارد.
حجتالاسلام پورذهبی هشدار میدهد: کاهش جدی بودجه فرهنگی میتواند روند اجرای این مأموریتها را مختل کند و سیاستگذاریهای فرهنگی کشور را با چالش روبهرو سازد.
وی فعالیت فرهنگی را امری ضروری برای یک کشور اسلامی میداند و نگاه تقلیلگرایانه به فرهنگ را یک خطای راهبردی تعبیر میکند.
ضرورت اصلاح ساختار اقتصادی پیش از دستزدن به بودجه فرهنگی
نماینده ولی فقیه در کردستان اولویت اصلاحات ساختاری را نه در حوزه فرهنگ، بلکه در بخشهای اقتصادی زیانده میداند و اشاره میکند: برخی هلدینگها و نهادهای اقتصادی با سوءمدیریت، هزینههایی چندین برابر بودجه فرهنگی بر کشور تحمیل میکنند و اصلاح این ساختارها باید مقدم بر بحث کاهش بودجه فرهنگی باشد.
از نظر وی، مقایسه بار مالی مجموعههای اقتصادی زیانده با هزینههای فرهنگی، قیاسی نادرست است؛ زیرا زیانهای اقتصادی این بخشها نهتنها قابلیت توجیه ندارند، بلکه تهدیدی جدی برای اقتصاد ملی هستند.
سرمایهگذاری فرهنگی؛ هزینه یا ضرورت راهبردی؟
پورذهبی در ادامه به این پرسش پاسخ میدهد که آیا میتوان فعالیتهای فرهنگی را هزینهای بیثمر دانست یا آن را نوعی سرمایهگذاری راهبردی به حساب آورد، وی تأکید میکند: سرمایهگذاری در فرهنگ نهتنها هزینه نیست بلکه اقدامی حیاتی برای پیشگیری از آسیبهای امنیتی، اجتماعی و حتی اقتصادی است.
دستگاهها باید فعالیتهای فرهنگی داخلی و اجتماعی خود را هماهنگ کنند و از زیرساختهای مشترک بهره بگیرند تا منابع در مسیر درست هزینه شود.
وی با اشاره به عملکرد رسانههای معاند و شبکههای فارسیزبان خارج از کشور، خاطرنشان کرد: حجم عظیم بودجه و انرژیای که آنها صرف عملیات رسانهای و جنگ نرم میکنند، نشاندهنده اهمیت راهبردی فرهنگ است و بیتوجهی به آن میتواند زمینه نفوذ فرهنگی و اجتماعی دشمنان را فراهم کند.
یکی از مهمترین نگرانیها پیرامون حذف یا کاهش بودجه فرهنگی، اثرات مستقیم آن بر دانشگاهها، سازمانهای مردمنهاد، گروههای فرهنگی و مراکز پژوهشی است.
به باور حجتالاسلام پورذهبی، بیشترین فشار ناشی از این تصمیم متوجه همین مجموعهها خواهد بود و جامعهای که به واسطه فعالیتهای فرهنگی توانسته تعادل رفتاری و اجتماعی خود را حفظ کند، در صورت تضعیف جریان فرهنگی، دچار اختلال و کندی میشود.
به گفته وی از نگاه مقام معظم رهبری، فرهنگ همان «هوایی» است که جامعه آن را تنفس میکند و کاهش آن میتواند زیست فرهنگی کشور را دچار بحران سازد.
راهکارهای عملی برای افزایش کارآمدی نهادهای فرهنگی
نماینده ولیفقیه در کردستان مجموعهای از راهکارها را برای افزایش بازدهی نهادهای فرهنگی ارائه میدهد و میگوید: یکی از مشکلات اصلی، موازیکاری میان دستگاههای مختلف فرهنگی است مسئلهای که ناشی از عدم اطلاع مجموعهها از برنامههای یکدیگر است و موجب اتلاف بخشی از بودجهها میشود.
وی معتقد است: دستگاهها باید فعالیتهای فرهنگی داخلی و اجتماعی خود را هماهنگ کنند و از زیرساختهای مشترک بهره بگیرند تا منابع در مسیر درست هزینه شود.
حجتالاسلام پورذهبی همچنین به وجود ساختمانها و امکانات گسترده و بعضاً کماستفاده در برخی تشکیلات فرهنگی اشاره میکند و پیشنهاد میدهد این ساختارها ادغام شوند و از گسترش غیرضروری تشکیلات جلوگیری شود تا بودجهها به جای صرف هزینههای ساختاری، به سمت تولید محتوا، ارتقای فکری جامعه و گسترش فعالیتهای فرهنگی مؤثر هدایت شود.
بررسی مجموعه دیدگاههای مطرحشده نشان میدهد که حذف یا کاهش بودجه فرهنگی، نهتنها راهحلی برای مشکلات اقتصادی کشور نیست، بلکه تهدیدی برای هویت فرهنگی، سرمایه اجتماعی و امنیت نرم جمهوری اسلامی به شمار میآید.
اصلاح ساختار بودجهای کشور، به گفته کارشناسان و صاحبنظران، باید از بخشهای اقتصادی ناکارآمد آغاز شود و فرهنگ بهعنوان یکی از ظرفیتهای اصلی توسعه پایدار، تقویت شود
چشمانداز آینده کشور در حوزه فرهنگ، بدون حمایت هدفمند و در عین حال مدیریتشده مالی، با چالشهای جدی روبهرو خواهد شد و توجه به این مسئله بیش از هر زمان دیگری ضروری به نظر میرسد.
