به گزارش مشرق، در آستانه برگزاری جام جهانی ۲۰۲۶ در آمریکا، مکزیک و کانادا، نگرانیها درباره تأثیرگذاری سیاستهای داخلی و خارجی ایالات متحده بر فضای ورزش بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته است. آمریکا که در سالهای گذشته با اعمال تحریمهای یکجانبه و فشارهای سیاسی علیه کشورهای مختلف، بهویژه ایران، چهرهای جنجالی در عرصه بینالمللی داشته، اکنون بهعنوان یکی از میزبانان اصلی جام جهانی زیر ذرهبین افکار عمومی و رسانهها قرار گرفته است.
رفتار سیاسیتزده واشنگتن در سالهای اخیر، این دغدغه را تقویت کرده که برخی نهادهای محلی و شهری در آمریکا ممکن است تلاش کنند رقابتهای ورزشی را نیز به ابزاری برای نمایش انتخابی ارزشها و ترجیحات سیاسی خود تبدیل کنند؛ روندی که نه تنها با اصول بیطرفی و جهانیبودن فوتبال مغایرت دارد، بلکه میتواند زمینهساز سوءبرداشت، تنش بینفرهنگی و بیاحترامی به باورهای ملتها بهویژه کشورهای هدف تحریمها و فشارهای سیاسی شود.
با بروز نشانههایی از چنین رفتارهایی در برخی ایالتها، از جمله طرح بحثبرانگیز «اسمگذاری ایدئولوژیک» برای مسابقه ایران و مصر در شهر سیاتل، اکنون نگاهها به فیفا دوخته شده است تا با موضعگیری شفاف و قاطع، مانع از تبدیل جام جهانی به میدان تقابلهای سیاسی گردد؛ رویکردی که میتواند جایگاه فوتبال را بهعنوان نماد صلح، گفتوگو و احترام متقابل حفظ کند.
پیگیریهای خبرنگار مهر از منبع موثق در فدراسیون بینالمللی فوتبال (فیفا) حاکی است که این نهاد بهصراحت اعلام کرده هیچگونه تصمیمی برای «اسمگذاری مسابقات» یا استفاده از نمادهای مرتبط با گرایشهای جنسی (LGBT) اتخاذ نکرده و چنین روندی را در چارچوب سیاستهای رسمی خود جای نمیدهد.
یک افسر بخش رسانهای فیفا که برای رعایت پروتکلها خواست نامش فاش نشود اعلام کرد: فیفا هیچ برنامه و تصمیمی برای نامگذاری مسابقات تحت چنین عناوینی ندارد و شعار رسمی ما همچنان «روح بازی جوانمردانه» است. فیفا نسبت به هر گونه رفتار نژادپرستانه، تبعیضآمیز یا نفرتپراکنی شدیداً حساس و مقابلهگر است و در موارد مشابه قبلی نیز با قاطعیت وارد شده است.
FIFA بیتوجه به سیاسیسازی؛ اما مسئولیت محلی متفاوت است
افسر رسانهای فیفا در توضیح سازوکار اجرایی تاکید کرد که تصمیمگیری در مورد اسامی محلی یا کمپینهای تبلیغاتی میتواند تابع چارچوبهای اداری محلی (شهرداریها و مقامات ایالتی در آمریکا) باشد و این موضوع ربطی به سیاست رسمی فیفا ندارد. او افزود: «در بسیاری از موارد، شهرداریها و نهادهای محلی بهصورت مستقل رویدادها یا کمپینهایی را هماهنگ میکنند؛ این فرایند خارج از حوزه اختیار فیفا است گرچه باید با مقررات و سیاستهای میزبانی همخوانی داشته باشد.»
نامگذاری جنجالبرانگیز و بیپیشینه
در پیگیری بیشتر متوجه شدیم که برخی ادعاها حاکی است شهرداری سیاتل یا گروههای محلی طرفدار کمپینهای اجتماعی، درخواست یا پیشنهاداتی مبنی بر برگزاری بخشی از مراسم مرتبط با دیدار ایران و مصر تحت عنوان «Pride Match» یا مسابقهای با محوریت حمایت از حقوق اقلیتهای جنسی مطرح کردهاند. این اقدام بدون هماهنگی آشکار با فیفا و بدون توجه کافی به حساسیتهای فرهنگی و مذهبی دو کشور مسلمان، با انتقادات شدیدی در فضای دیپلماتیک و رسانهای روبهرو شده است.
افسر رسانهای فیفا تاکید کرد که فیفا در جام جهانی ۲۰۲۲ نیز در مواردی از مواضع کلی سازمانها یا نهادهای محلی استقبال نکرد و حتی نسبت به برخی اقدامات معتبر انتقاد کرده و در مواردی از جمله اقداماتی که با قوانین یا مقررات مسابقات در تضاد بودند مبادرت به اعمال جریمه یا تذکر نمود.
واکنش دیپلماتیک و رسانهای؛ فشار بر فیفا برای ورود
همزمان با انتشار خبرهای مربوط به نامگذاری احتمالی در سیاتل، واکنشهای رسمی از سوی مقامات و رسانههای کشورهای ذیربط مطرح شده و خواستار شفافسازی فوری فیفا شدهاند. در این میان، نگرانیها حول چند محور اصلی شکل گرفته است. اعتراض به سیاسی شدن رویدادهای ورزشی و تبدیل مسابقه به بستری برای کمپینهای ایدئولوژیک؛ فشار نزدیکی بر نمایندگان دو کشور مسلمان که چنین اقداماتی را برخلاف اعتقادات و قوانین داخلی خود بدانند و نگرانی از اینکه اقدامات محلی شهرداران آمریکا در برگزاری مسابقات جام جهانی بدون هماهنگی با فیفا، پیام ضدمتعارضی نسبت به مبارزه با تبعیض و احترام به تنوع منتقل کند. اقدام شهرداری یا نهاد محلی برای نامگذاری چنین مسابقهای اقدامی خطرناک است.
فیفا نهادی است که قوانین و چارچوبهای روشنی برای برگزاری مسابقات دارد؛ هر اقدام محلی که بدون هماهنگی انجام شود میتواند در تضاد با روشها و استانداردهای بینالمللی قرار گیرد و ساختار مدیریتی رویداد را تضعیف کند.
نامگذاری مسابقه میان دو تیم از کشورهایی با حساسیتهای دینی و قانونی نسبت به موضوع همجنسگرایی، میتواند موجب التهاب دیپلماتیک، واکنش تند افکار عمومی و تشدید تنشهای فرهنگی شود؛ امری که خودِ جهان فوتبال را نیز از هدف اصلیاش دور میسازد.
ورزش باید مکانی برای رقابت سالم و تبادل فرهنگی باشد؛ تبدیل مسابقه به میدان تبلیغات ایدئولوژیک میتواند تجربه تماشاگران، بازیکنان و مسئولان فدراسیون را مخدوش کند.
اگر شهرداریها یا نهادهای محلی بدون هماهنگی با فیفا شروع به «برچسبگذاری» مسابقات کنند، دستاویزهای بیشماری برای سیاستگذاریهای نامنسجم و از همگسیخته فراهم خواهد آمد که مدیریت تورنمنت را بسیار پیچیده میسازد.
از احترام متقابل تا جلوگیری از سیاسیسازی ورزش
ماجرای نامگذاری احتمالی دیدار ایران و مصر بهعنوان مسابقهای با برچسبی ایدئولوژیک، بیش از هر چیز یک زنگ خطر برای مدیریت رویدادهای بینالمللی است. با استناد به اظهارات افسر رسانهای فیفا گزارش میدهیم که فیفا رسماً چنین تصمیمی را اتخاذ نکرده و موضع رسمی آن، تمرکز بر «بازی جوانمردانه» و مقابله با هرگونه نژادپرستی یا تبعیض است.
با این حال، خلأ سازوکار هماهنگی میان فیفا و نمایندگان محلی میزبان (شهرداریها و مقامات ایالتی) زمینهساز اقداماتی شده که میتواند به پیچیدگیهای دیپلماتیک و فرهنگی منجر شود.
از فیفا انتظار میرود با قاطعیت وارد شود، سازوکارهای هماهنگی با میزبانان محلی را تقویت کند و مانع از آن شود که مسابقات فوتبال به عرصهای برای کشمکشهای ایدئولوژیک تبدیل شوند؛ همزمان لازم است میزبانان محلی نیز با درک حساسیتهای بینالمللی و احترام به تنوع فرهنگی، از هر اقدامی که امکان تشدید تنش را دارد، پرهیز کنند.
