به گزارش خبرنگار مهر، اصغر طهماسبی بلداجی شامگاه گذشته در کارگاه علمی «عصری بودن یا فراعصری بودن قرآن» که بهمناسبت هفته پژوهش با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه و انجمن علمی گروه قرآن و حدیث دانشگاه شهرکرد برگزار شد با اشاره به این شبهه که گفته میشود چون قرآن ۱۴۰۰ سال پیش نازل شده برای عصر حاضر کاربرد ندارد، اظهار کرد: همه ادله علمی و عقلانی و البته مستدل حاکی از آن است که قرآن برای زمان محدود و مشخصی نازل نشده بلکه در همه عصرها و برای همه نسلها، اقوام و ملتها کاربرد داشته و تا قیامت کاربرد خواهد داشت.
عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهرکرد با ذکر اینکه قرآن با لحاظ کردن رویکرد جاودانگی به معرفی خودش پرداخته است، ادامه داد: قرآن خودش را اختصاص به زمان، مکان یا قومی خاص معرفی نمیکند بلکه خود را از پوسته قوم، زبان، گویش یا منطقه بیرون میآورد و کاربردش را به «الناس» یعنی همه انسانها و مردم بسط میدهد. لذا اولین رویکرد قرآن در اثبات جاودانگی، سخن گفتن با جنس انسان است و طبیعتاً همه آنانی که در طول اعصار و قرون تا روز قیامت بر این کره خاکی زیست میکنند، حکم الناس را دارند و مشمول خطاب قرآن قرار میگیرند.
قرآن کریم خودش را جاودانه معرفی میکند
طهماسبی با تأکید بر اینکه خطاب قرآن فراعصری، فرامکانی و فرامنطقهای است، بیان کرد: در این راستا به آیه شریفه ۱۸۵ از سوره بقره اکتفا میکنیم که تعبیر «هُدًی لِلنَّاسِ» را به معنی هدایتگری قرآن برای همه ابناء بشر فارغ از هویت، قومیت، ملیت یا زبان و فرهنگ و یا زمان خاص مطرح کرده است.
این قرآنپژوه با یادآوری اینکه قرآن خودش را جاودانه معرفی میکند، افزود: در آیه «وَمَا هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ لِلْعَالَمِینَ» (قلم/۵۲) تعبیر «جهانیان» به کار رفته و لذا تاکید میشود که قرآن اختصاص به زمان و مکان محدودی ندارد بلکه جاودانه است.
طهماسبی اظهار کرد: قرآن در آیه دوم از سوره جمعه قائل است که خاصیت این کتاب هدایت و خارج کردن انسان از گمراهی به هدایت بوده و پیامبر (ص) برای این مأموریت در میان مردم بیسواد مبعوث شده است و در ادامه بر طبق فراز قرآنی «وَآخَرِینَ مِنْهُمْ لَمَّا یَلْحَقُوا بِهِمْ»، نه فقط مردمان عصر خودش بلکه دیگرانی که هنوز به این مردم ملحق نشدند، مشمول این هدایت قرار میگیرند. پیداست که این رسالت نبوی برای نسلهای بعدی نیز موضوعیت و کاربرد خواهد داشت.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: قرآن همچنین حقیقت خودش را با رویکرد معرفتشناسی معرفی میکند و میگوید این کتاب «شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ» یعنی شفا و رحمت است، خاصیت شفادهنگی دارد و انسان را به آرامش، کمال و سعادت میرساند تا حقیقت آفرینش را بشناسد. عقل حکم میکند که شفا بودن قرآن نه فقط برای مردم عصر نزول بلکه برای همه جوامع بشری کاربرد داشته باشد همچون دارو یا ماده غذایی که خواص درمانی شفابخش آن در همه زمانها و مکانها کاربرد دارد.
شفابخشی قرآن مختص زمان و مکان محدود نیست
این نویسنده و پژوهشگر قرآنی با اشاره به ادله معرفتی و فلسفی جاودانگی قرآن به بیان خود قرآن، توضیح داد: در فراز «لَٰکِنِ اللَّهُ یَشْهَدُ بِمَا أَنْزَلَ إِلَیْکَ ۖ أَنْزَلَهُ بِعِلْمِهِ» (نسل/۱۶۶) خدا میفرماید که این کتاب را به علم و دانش خود نازل کرده است و همه میدانیم که علم خدا قطعاً مطلق است یعنی میداند از اول تا آخر آفرینش چه اتفاقاتی رخ میدهد و چیزی بر خدا مخفی نیست.
طهماسبی ادامه داد: خداوند «عالم الغیب و الشهاده» بوده و تخت حکومت، قدرت و سلطنتش آسمانها و زمین را فرا گرفته است چرا که علمش بینهایت است و بر کل آفرینش احاطه دارد؛ بر این اساس خدا میداند بعد از نزول قرآن تا قیامت چه انسانها با چه ویژگیهایی میآیند و چه تطوراتی در جوامع بشری رخ میدهد. لذا قرآنش را با علم به این ویژگیهای زمانی و مکانی عصر پس از نزول و بر طبق این اقتضائات تنظیم میکند که کاربرد داشته باشد.
وی همچنین قدرت مطلق خداوند را یادآور شد و گفت: خدا قادر است کلامی بگوید که هم برای اعراب جاهلی زمان پیامبر (ص) و هم برای انسان قرن ۲۱ کاربرد داشته باشد تا انسانها از آیات کلام وحی جرعهای بنوشند و هدایت شوند.
هدایتگری قرآن زمان و مکان نمیشناسد
طهماسبی با تأکید بر اینکه بر طبق نص صریح قرآن خداوند رحمت را بر خودش واجب کرده است، افزود: رحمت خدا برای همه انسانها گسترده است و این اقتضا میکند که سخن هدایتش را به همه انسانها برساند. خداوند همچنین عادل است یعنی ذرهای ظلم به وجود ذات اقدس الهی راه ندارد و عدالت الهی حکم میکند که برای همه انسانها برنامه هدایتی داشته باشد که پیام هدایتی قرآن پاسخگوی این نیاز انسانی است.
وی چیستی محتوای قرآن کریم را یادآور شد و توضیح داد: ۲۷. درصد آیات درباره خداشناسی، ۲۳ درصد درباره معاد، ۲۳ درصد درباره رسالت پیامبران، ۱۱ درصد درباره امت اسلام، هفت درصد درباره احکام، سه درصد درباره جهاد و ۳.۵ درصد درباره سایر موضوعات است. همه مباحث و رهنمودهای وحیانی محدودیتبردار نیست بلکه برای همه زمانها و هر جغرافیایی موضوعیت و کاربرد دارد.
طهماسبی تصریح کرد: موضوعات و رهنمودهای قرآنی همچون حُسن خلق و مباحث گسترده اخلاقی همچون پرهیز از تهمت، سوءظن، مسخره کردن دیگران و …، توصیههای زیبا درباره حقوق بشر حتی در برابر دشمن، مباحث ناظر به توحید، مواجهه انسان با مشکلات و بشارت به صابران، دعوت به وحدت و یکپارچگی همه و همه مضامین و محتوایی هستند که در همه زمانها و مکانها کاربرد دارد.
زبان قرآن مبتنی بر رویکرد جاودانگی آن است
عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد با بیان اینکه زبان قرآن و نوع انتقال محتوا نیز مبتنی بر رویکرد جاودانگی آن است، توضیح داد: زبان قرآن زبان فطرت و ذات انسان بوده و فطرت انسان زمانبردار نیست؛ زبان قرآن زبان خداست یعنی جامع و کامل بوده و با علم به ویژگیهای ذاتی انسان سخن گفته است.
طهماسبی ادامه داد: عقل حکم میکند که سازنده یک دستگاه کاملاً بر ویژگیها و عملکرد آن واقف باشد و خداوند که خالق انسان است، بر نیازها و ویژگیهای فطرت انسان آگاهی دارد لذا وقتی میگوئیم زبان قرآن زبان خداست یعنی زبان فطرت و ذات انسان است.
وی با تأکید بر اینکه خدا شناخت و اشراف کامل بر ذات انسان دارد، ادامه داد: بنابراین میداند نیازهای انسان فارغ از زمان و مکان چیست و با چه زبانی باید با او سخن گفته شود و این، زبان قرآن است. اگر حقیقت انسان و زبان قرآن را دریابیم درک خواهیم کرد که قوم و منطقه و جغرافیا برای قرآن موضوعیت ندارد.
طهماسبی با یادآوری اینکه احکام قرآن نیز مختص زمان پیامبر (ص) نیست، تصریح کرد: بسیاری از احکام قرآن غیر قابل تغییر است و بر طبق قاعده مناط حکم، همه احکام قرآن دارای محتوای کاربردی و جنبه ابدی هستند.
