همشهریآنلاین - پروانه بندپی: ویتامین D که اغلب ویتامین آفتاب نامیده میشود، نقش حیاتی در حفظ سلامت استخوانها، تقویت سیستم ایمنی، و عملکرد صحیح بسیاری از اعضای بدن دارد. همانطور که کمبود ویتامین D میتواند عواقب جبرانناپذیری برای سلامت داشته باشد، مصرف بیش از حد آن نیز میتواند به همان اندازه خطرناک و آسیبزا باشد.
اهمیت ویتامین D و منابع آن
ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که بدن ما میتواند آن را در مواجهه با نور خورشید جذب کند. علاوه بر این، میتوان آن را از طریق برخی مواد غذایی مانند ماهیهای چرب (سالمون)، زرده تخممرغ و محصولات لبنی غنیشده دریافت کرد. مکملهای ویتامین D نیز به طور گستردهای در دسترس هستند و اغلب برای جبران کمبود این ویتامین تجویز میشوند.
عوارض زیادهروی در مصرف
برخلاف ویتامینهای محلول در آب که مقادیر اضافی آنها به راحتی از طریق ادرار دفع میشود، ویتامین D اضافی در بدن ذخیره میشود. و تجمع بیش از حد ویتامین D میتواند منجر به مسمومیت با ویتامین شود که به گفته پزضشکان عمدتاً با افزایش سطح کلسیم در خون (هیپرکلسمی) مشخص میشود.
مشکلات گوارشی مثل تهوع، استفراغ، یبوست، درد شکمی و از دست دادن اشتها و مشکلات کلیوی مانند افزایش تشنگی و تکرر ادرار و در موارد شدید آسیب کلیوی، سنگ کلیه و حتی نارسایی کلیه از جمله عوارض عوارض هیپرکلسمی ناشی از زیادهروی در مصرف این ویتامین هستند. همچنین مشکلات قلبی عروقی مثل رسوب کلسیم در رگهای خونی، ضعف و خستگی و احساس بیحالی، ضعف عضلانی و درد استخوان، گیجی و سردرگمی و در موارد نادر کما، دیگر عوارض ناشی از زیادهروی در مصرف ویتامین شناخته شده اند.
دکتر ایرج خسرونیا، متخصص داخلی و فوق تخصص بیماریهای گوارش و کبد در گفتگو با همشهریآنلاین درباره تبعات زیادهروی در مصرف ویتامین D میگوید: «سطح ویتامین دی در بدن همه ایرانیها بسیار پایینتر از حد طبیعی است اما این به معنای زیادهروی در مصرف این ویتامین یا مصرف خودسرانه آن نیست. چون مصرف خودسرانه و زیادهروی در مصرف این ویتامین و سایر ویتامینها مثل کلسیم و ... عوارض بدتری دارد. یکی از مشکلات مصرف بیرویه این ویتامین، تجمع آن در کبد و ایجاد مشکلات کبدی است. همچنین به دلیل افزایش جذب کلسیم باعث سنگ کلیه و مجاری ادراری میشود. مشکلات استخوانی، نارسایی کلیهها، ضعف و خستگی هم از دیگر عوارض مصرف بیش از حد آن است.»
دکتر خسرونیا درباره دلایل کمبود ویتامین دی در ایرانیها میگوید که «تغذیه نامناسب، مهمترین دلیل کمبود این ویتامین در ایرانیها است. ما علاوه بر این که غذاهای دریایی به اندازه متعادل مصرف نمیکنیم، لبنیات هم از سر سفرههای اکثرمان حذف شده است. به همین دلیل سطح ویتامین دی در بدن ما ایرانیها در مقایسه با اروپاییها که هم همیشه غذاهای دریایی مصرف میکنند و هم مصرف لبنیات بالایی دارند، خیلی پایینتر است.»
بیشتر بخوانید؛
هرگز خودسرانه مصرف نکنید
اکثر موارد مسمومیت با ویتامین D ناشی از مصرف بیرویه مکملها است و به ندرت از طریق رژیم غذایی یا قرار گرفتن در معرض آفتاب اتفاق میافتد. دوزهای بسیار بالای مکملها، به ویژه بدون نظارت پزشک، میتوانند به سرعت سطح ویتامین D را به حد سمی برسانند.
دکتر خسرونیا تاکید میکند: «ویتامینی مثل را هرگز نباید خودسرانه مصرف کرد. چون دوز آن را فقط پزشک میتواند تعیین کند و کمبود آن هم فقط با انجام آزمایش خون قابل تشخیص است.»
دوزهای توصیهشده
دوز روزانه توصیهشده ویتامین D برای بزرگسالان بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ واحد بینالمللی (IU) است، اما در برخی موارد کمبود شدید ممکن است دوزهای بالاتری تحت نظارت پزشک تجویز شود. حداکثر دوز ایمن روزانه معمولاً ۴۰۰۰ IU در نظر گرفته میشود.
