درمان سنتی سرماخوردگی بر پایه استفاده از طبیعت و تقویت قوای درونی بدن استوار است. درمان سنتی سرماخوردگی شامل روشهای اثباتشدهای است که میتواند به کاهش علائم و تسریع بهبودی کمک کند.استراحت کافی و نوشیدن مایعات گرم، مانند دمنوشهای گیاهی، پایه اصلی این درمان است. دمنوشهایی چون آویشن، زنجبیل تازه، و عسل به همراه لیموترش بسیار موثر هستند. آویشن خاصیت ضدسرفه دارد و زنجبیل به گرم کردن بدن کمک میکند. غرغره کردن آب نمک گرم نیز برای تسکین گلودرد توصیه میشود.همچنین، بخور دادن با آب ساده یا با افزودن عصاره اوکالیپتوس به باز شدن مجاری تنفسی و بهبود احتقان بینی کمک شایانی میکند. مصرف غذاهای سبک، گرم و مقوی که هضم آسانی دارند، به بدن کمک میکند تا انرژی خود را صرف مبارزه با بیماری کند. این رویکرد طبیعی، علاوه بر درمان علائم، سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت میکند.
درمان سنتی سرماخوردگی شامل استفاده از روشها و گیاهان طبیعی است که به تقویت بدن و کاهش علائم کمک میکنند. در این شیوه معمولاً از دمنوشهای گرم مانند آویشن، زنجبیل، نعناع و بابونه برای آرامکردن گلودرد، رفع گرفتگی بینی و کاهش التهاب بهره میبرند. نوشیدن آب ولرم با عسل و لیمو نیز به تقویت سیستم ایمنی و کاهش سرفه کمک میکند. استراحت کافی، بخور آب گرم با چند قطره اوکالیپتوس و مصرف سوپ مرغ گرم از دیگر راهکارهای موثر در طب سنتی هستند. این روشها معمولاً ایمناند و در کنار درمانهای پزشکی میتوانند روند بهبودی را سرعت بخشند.
درمان سنتی سرماخوردگی و گلودرداین توصیهها برای متعادل نگه داشتن مزاج و جلوگیری از ضعف بدن در مقابل عوامل بیماریزا هستند:
تمرکز بر مصرف غذاهای گرم و پرهیز از غذاهای دارای طبع سرد یا دیرهضم است:
مصرف تقویتکنندهها:
آبعسل و آبلیمو: نوشیدن شربت عسل با آب گرم و آبلیمو به صورت ناشتا برای تقویت سیستم ایمنی توصیه میشود.
میوههای مقوی: مصرف میوههایی مانند سیب و بِه (به صورت آبمیوه یا رب).
غذاهای مقوی: مصرف آبگوشتها، حریره بادام و شیر بادام برای افراد دچار ضعف بدنی.
برخی گیاهان دارویی در طب سنتی خاصیت تقویتکننده سیستم ایمنی یا حفظ سلامت مجاری تنفسی دارند:
از دیدگاه طب سنتی، سرماخوردگی معمولاً نتیجه غلبه سردی و ترشی در بدن است و درمان باید در جهت ایجاد گرمی و خشکی نسبی باشد.
بهترین درمانهای سنتی و گیاهی سرماخوردگی| ردیف | نام درمان | مواد لازم | روش تهیه و مصرف | تعداد دفعات مصرف در روز | نکته مهم |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | دمنوش آویشن عسل لیمو عمانی | آویشن کوهی ۱ قاشق غذاخوری، عسل ۱ قاشق، لیمو عمانی ۱ عدد | آویشن رو ۱۰ دقیقه دم کنید، لیمو عمانی رو سوراخ کنید بندازید توش، صاف کنید، عسل اضافه کنید | ۳–۴ لیوان | قویترین ضد ویروس و بازکننده سینوسها |
| ۲ | سوپ پیاز و سیر | ۳ حبه سیر، ۲ پیاز بزرگ، کمی زردچوبه، نمک، روغن زیتون | پیاز و سیر رو ریز خرد کنید تفت بدید، ۳ لیوان آب زردچوبه بریزید ۲۰ دقیقه بپزید | ۱–۲ کاسه | شب بخورید و بخوابید، صبح گلوتون باز میشه |
| ۳ | بخور اکالیپتوس نعنا | چند قطره اسانس اکالیپتوس یا برگ خشک، چند برگ نعنای تازه | تو کاسه آب جوش بریزید، سر رو با حوله بپوشونید ۱۰–۱۵ دقیقه بخور بدید | ۲–۳ بار | سینوسها رو کامل باز میکنه |
| ۴ | دمنوش عناب زغالاخته کیالک | عناب ۱۰ عدد، زغالاخته ۱۰ عدد، کیالک (خار شتر) ۵ عدد | همه رو بشکنید با ۴ لیوان آب بجوشانید تا ۲ لیوان بشه، صاف کنید | ۲ لیوان | تب و بدندرد رو فوری پایین میاره |
| ۵ | شربت عسل و سیاهدانه | عسل طبیعی ۳ قاشق، سیاهدانه آسیابشده ۱ قاشق چایخوری | مخلوط کنید، هر بار ۱ قاشق غذاخوری بخورید | هر ۳–۴ ساعت یک بار | برای سرفههای خشک و خلطدار معجزه میکنه |
| ۶ | بخور بابونه اسطوخودوس | بابونه خشک ۲ قاشق، اسطوخودوس ۱ قاشق | ۱۰ دقیقه دم کنید، بخور بدید | ۲ بار (عصر و شب) | آرامبخش خواب راحت در زمان سرماخوردگی |
| ۷ | دمنوش زنجبیل تازه دارچین زردچوبه | زنجبیل تازه ۱ بند انگشت، چوب دارچین ۱ تکه، زردچوبه نوک قاشق | همه رو ۱۰ دقیقه بجوشانید، با عسل شیرین کنید | ۳ لیوان | برای وقتی که بدن سرد و لرز دارید |
| ۸ | جوشانده تخم گشنیز | تخم گشنیز ۱ قاشق غذاخوری | ۱۰ دقیقه بجوشانید، صاف کنید، گرم بنوشید | ۳ لیوان | تب و سردرد سینوزی رو عالی میاره پایین |
| ۹ | مالیدن روغن سیاهدانه یا بادام تلخ روی سینه و گلو | روغن سیاهدانه یا روغن بادام تلخ | شب قبل خواب روی سینه، پشت و زیر گلو بمالید، جوراب بپوشید و بخوابید | ۱ بار (شب) | سرفه شبانه رو قطع میکنه |
| ۱۰ | آدامس سقز کندر | سقز خوراکی یا کندر خوراکی | روزی چند بار بجوید | هر زمان که گلودرد دارید | ضدعفونیکننده قوی دهان و گلو |
| ۱۱ | جوشانده به سیب | ۱ عدد به ۱ عدد سیب کمی نبات | پوست بکنید، با ۳ لیوان آب بجوشانید تا له بشه، صاف کنید | ۲–۳ لیوان | برای سرماخوردگی بچهها و کسانی که معده حساس دارند |
| ۱۲ | نوشیدن آب نمک ولرم (غرغره نوشیدن) | ۱ قاشق چایخوری نمک دریا در ۱ لیوان آب ولرم | هر ۲–۳ ساعت غرغره کنید، کمی هم بنوشید | هر ۲–۳ ساعت | ویروس رو از گلو میشوره |
درمان سنتی سرماخوردگی در نوزادان و کودکان زیر یک سال باید با احتیاط و تمرکز بر روشهای ایمن انجام شود. مهمترین درمان سنتی برای نوزادان، تغذیه با شیر مادر است، زیرا شیر مادر سرشار از آنتیبادیهایی است که سیستم ایمنی نوزاد را تقویت کرده و به مبارزه با عفونتها کمک میکند. افزایش دفعات شیردهی در این دوران بسیار حیاتی است. همچنین، استفاده از بخور آب گرم در اتاق نوزاد به خصوص هنگام خواب، به رقیق شدن ترشحات بینی و تنفس راحتتر کمک شایانی میکند. برای باز کردن مجاری بینی میتوان از قطرههای سالین (آب نمک فیزیولوژیک) خانگی یا تجاری استفاده کرد و سپس با استفاده از پوار بینی، ترشحات را به آرامی خارج نمود. ماساژ دادن سینه و پشت نوزاد با روغن زیتون یا روغن بنفشه پایه بادام (با مشورت متخصص) نیز در طب سنتی برای تسکین سرفه و گرفتگی توصیه میشود، اما از مصرف عسل برای نوزادان زیر یک سال به دلیل خطر بوتولیسم باید اکیداً پرهیز شود. اطمینان از گرم نگه داشتن بدن نوزاد، به خصوص پاها و سر، از دیگر اصول سنتی مهم است.
درمان سنتی سرماخوردگی در بزرگسالان بر پایه تقویت عمومی بدن، دفع مواد زائد و کاهش التهاب استوار است. یکی از مؤثرترین روشها، مصرف مداوم مایعات گرم و دمنوشهای گیاهی است. ترکیباتی مانند دمنوش زنجبیل تازه با عسل و لیمو به دلیل خواص ضدالتهابی و تقویتکننده ویتامین C، برای تسکین گلودرد و رفع احتقان بسیار مفید هستند. همچنین، استفاده از سوپها و آشهای ساده و آبکی (مانند سوپ مرغ یا آش جو) که حاوی سبزیجات تازه مثل جعفری، گشنیز و شلغم باشند، علاوه بر تأمین رطوبت و الکترولیتهای بدن، به دلیل وجود مواد مغذی و سیر، سیستم ایمنی را تقویت میکنند. غرغره کردن آب نمک گرم نیز به صورت منظم، در کاهش التهاب و تسکین گلودرد بسیار مؤثر است. استراحت مطلق و بخور دادن با آب گرم یا افزودن چند قطره روغن اکالیپتوس (برای باز کردن مجاری تنفسی) از دیگر توصیههای سنتی برای تسریع روند بهبودی در بزرگسالان است.
درمان سنتی سرماخوردگی بزرگسالاندرمان سنتی سرماخوردگی در کودکان (بالای یک سال) مشابه بزرگسالان است، اما با دوزها و ملاحظات خاصی انجام میشود. تأکید اصلی بر افزایش مقاومت بدن و تسکین علائم آزاردهنده مانند سرفه و گلودرد است. عسل (برای کودکان بالای یک سال) یک درمان سنتی عالی برای سرفه و تسکین گلو است و میتوان آن را به صورت خالص یا مخلوط با آب گرم و لیمو به کودک داد. دمنوشهای ملایم گیاهی مانند دمنوش بابونه، به دلیل خاصیت آرامبخشی و ضدالتهابی، به کاهش سرفه و بهبود خواب کودک کمک میکنند. بخور آب گرم در محیط خانه و قرار دادن سر کودک در هنگام خواب کمی بالاتر از بدن برای تسهیل تنفس، از روشهای رایج و مؤثر هستند. تغذیه مناسب شامل سوپهای مقوی و پوره میوههای گرم (مانند سس سیب یا کدو حلوایی پخته) نیز در این دوران اهمیت زیادی دارد. توجه به حفظ دمای مناسب بدن و عدم پوشاندن بیش از حد کودک نیز ضروری است.
درمان سنتی سرماخوردگی با منشأ ویروسی، مانند سایر انواع سرماخوردگیها، بیشتر به مدیریت علائم و تقویت سیستم دفاعی بدن میپردازد تا بدن بتواند با ویروس مقابله کند. رویکرد طب سنتی در این شرایط بر استفاده از گیاهانی است که خواص ضد ویروسی و تقویتکننده ایمنی دارند. مصرف سیر و پیاز به صورت پخته یا خام (در صورت تحمل)، به عنوان ضدعفونیکنندههای طبیعی و قوی در این دوره توصیه میشود. دمنوشهایی مانند آویشن (به دلیل خاصیت خلطآور و ضد سرفه) و سرخارگل (اکیناسه) که گفته میشود میتواند شدت و طول دوره سرماخوردگی را کاهش دهد، بسیار پرکاربرد هستند. همچنین، استفاده از جوشانده عناب، بنفشه و جو پوست کنده که یک معجون سنتی برای رفع تب، گلودرد و عفونتهای گلو است، میتواند به تسریع بهبودی کمک کند. استفاده از بخور سرکه رقیق شده در طب سنتی برای رفع گرفتگی بینی و سردردهای سینوسی نیز توصیه میشود.
درمان سنتی سرماخوردگی ویروسیدرمان سنتی سرماخوردگی در دوران بارداری نیازمند دقت فراوان است، زیرا مصرف بسیاری از داروهای شیمیایی و برخی گیاهان دارویی ممنوع است. تمرکز درمان بر روشهای کاملاً ایمن و ملایم است. مصرف مایعات فراوان (مانانند آب ولرم، آبمیوههای طبیعی و شربتهای طبیعی) برای حفظ رطوبت بدن و رقیق شدن مخاط حیاتی است. سوپ و آشهای گرم و ساده (مانند سوپ جو با لیمو و سبزیجات) به عنوان یک غذای کامل و کمککننده به سیستم ایمنی، در اولویت قرار دارند. برای تسکین گلودرد، غرغره با آب نمک ولرم و نوشیدن آب گرم با عسل و لیمو بیخطر و مؤثر است. در طب سنتی، عناب به عنوان یک جایگزین امن برای بسیاری از دمنوشهای گیاهی که در بارداری منع مصرف دارند، توصیه میشود. میتوان از دمنوش، شربت یا بخور عناب برای بهبود احتقان و سرفه استفاده کرد. همچنین، تنفس بخار آب گرم (مانند دوش آب گرم یا بخور ساده) برای کاهش گرفتگی بینی بسیار کمککننده است.
درمان سنتی سرماخوردگی و گلودرد به طور خاص بر تسکین سوزش و التهاب گلو و مبارزه با عوامل عفونی متمرکز است. یکی از قویترین و رایجترین روشها، غرغره منظم (چندین بار در روز) با محلول آب نمک ولرم است، زیرا نمک خاصیت ضدعفونیکننده داشته و به کاهش التهاب کمک میکند. نوشیدن ترکیبات تسکیندهنده مانند چای گرم با یک قاشق چایخوری عسل و آبلیمو، التهاب گلو را کم کرده و یک لایه محافظ بر روی مخاط گلو ایجاد میکند. در طب سنتی، گیاهانی مانند آویشن و بابونه به دلیل خواص ضدالتهابی و ضداسپاسم (برای سرفه) در قالب دمنوشهای گرم توصیه میشوند. همچنین، میتوان از زردچوبه (که خواص ضدالتهابی قوی دارد) به صورت ترکیب با آب گرم و عسل برای تهیه یک معجون درمانی برای گلودرد استفاده کرد. مصرف غذاهای نرم و آبکی و پرهیز از غذاهای خشک، تند و اسیدی نیز در این دوره برای جلوگیری از تحریک بیشتر گلو بسیار مهم است.
درمان سنتی سرماخوردگی و گلودرددرمان سرماخوردگی از دیدگاه طب سنتی ایرانی، فراتر از مقابله با علائم، بر اساس اصلاح مزاج و تقویت قوه مدبره بدن (نیروی درونی بدن برای مدیریت بیماری) استوار است. در این مکتب، سرماخوردگی اغلب ناشی از غلبه سردی و رطوبت تلقی میشود. درمان شامل استفاده از مواد با مزاج گرم و تر برای تعدیل وضعیت بدن است. به عنوان مثال، مصرف دمنوشهایی با مزاج گرم مانند آویشن، پونه، و زنجبیل توصیه میشود تا اخلاط سرد و غلیظ رقیق شده و دفع شوند. تأکید زیادی بر مصرف آشهای رطوبتبخش و مقوی (مانند آشهای حاوی سبزیجات و جو) وجود دارد. همچنین، روغنمالی سینه و سینوسها با روغنهای گرم (مثل روغن سیاهدانه یا روغن زیتون) برای کاهش احتقان و تسکین سرفه، بخشی از این رویکرد است. پرهیز از خوردن غذاهای دیرهضم، سرد و نفاخ در این دوره برای کمک به بدن در تمرکز بر دفع بیماری بسیار مهم تلقی میشود.
درمان سرماخوردگی نوزاد از منظر طب سنتی ایرانی، با توجه به حساسیت بالای مزاج طفل، نیازمند احتیاط مضاعف است و اغلب از طریق مادر شیرده انجام میگیرد. بهترین “داروی” سنتی برای نوزاد، شیر مادر است که کیفیت آن باید با اصلاح رژیم غذایی مادر بهبود یابد. مادر شیرده باید از غذاهای نفاخ و با مزاج سرد پرهیز کرده و بیشتر از دمنوشهای گرم و ملین (مانند دمنوش آویشن، پونه، یا ترکیباتی که برای افزایش شیر مفید هستند) استفاده کند تا خواص درمانی از طریق شیر به نوزاد منتقل شود. برای نوزاد، استفاده از روشهای موضعی مانند چرب کردن سینه و شکم با روغن زیتون یا روغن بنفشه برای تسکین گرفتگی و آرامش توصیه میشود. در صورت گرفتگی بینی، میتوان از بخور ملایم آب گرم در فضای اتاق و استفاده از روغن بنفشه پایه کنجد به مقدار کم در بینی بهره گرفت (با مشورت پزشک). نکته بسیار مهم، پرهیز جدی از عسل برای زیر یک سال است و هرگونه داروی گیاهی خوراکی باید با احتیاط و زیر نظر متخصص طب سنتی یا پزشک اطفال انجام شود.
