به گزارش همشهری‌آنلاین، حق توسعه به‌عنوان یکی از حقوق بنیادین بشر شناخته می‌شود. ماده ۱ اعلامیه سازمان ملل متحد درباره حق توسعه تصریح می‌کند: «حق توسعه، حقی غیرقابل سلب است که براساس آن هر انسان و هر ملت حق دارد در توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مشارکت کند، در آن سهیم باشد و از ثمرات آن بهره‌مند شود؛ توسعه‌ای که در آن تمامی حقوق بشر و آزادی‌های اساسی به طور کامل محقق گردد.»
با وجود این تعریف روشن، فرصت‌های توسعه‌ای در برخی کشورها نه به دلیل تصمیمات داخلی، بلکه تحت فشارهای خارجی محدود می‌شود.
ایران نمونه‌ای بارز از این وضعیت است. بنا بر گزارش‌های سازمان ملل متحد، تحریم‌های یک‌جانبه‌ای که از سوی ایالات متحده اعمال شده‌اند، ظرفیت کشور برای پیگیری توسعه واقعی را به‌شدت محدود کرده و طیفی وسیع از بخش‌های اقتصادی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده‌اند.
در جریان مأموریت رسمی خود به ایران، گزارشگر ویژه سازمان ملل در خصوص آثار منفی اقدامات قهری یک‌جانبه بر بهره‌مندی از حقوق بشر، موانع گسترده‌ای را که تحریم‌ها ایجاد کرده‌اند مستند کرد. یافته‌های او نشان می‌دهد که تحریم‌ها توانایی دولت در نگهداری و بهبود زیرساخت‌های اساسی را کاهش داده‌اند، پروژه‌های توسعه‌ای با هدف ارتقای سطح زندگی، به‌ویژه در مناطق دورافتاده و روستایی را مختل کرده‌اند، کانال‌های پرداخت بین‌المللی را مختل کرده و شرکت‌های خارجی را به‌دلیل نگرانی از تحریم‌های ثانویه از همکاری با ایران منصرف کرده‌اند.
این شرایط، پیشرفت در حوزه‌هایی چون نوسازی صنعتی، تولید و به‌روزرسانی شبکه برق، سیستم‌های تأمین آب، حمل‌ونقل عمومی، شبکه راه‌ها، مراکز آموزشی و زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی را کند کرده است. به بیان عملی، تحریم‌ها مسیر حرکت کشور به سوی توسعه پایدار را آهسته کرده‌اند. اهمیت این یافته‌ها در ارتباط مستقیم آن‌ها با حق توسعه نهفته است. تحقق این حق مستلزم آن است که افراد و جوامع بتوانند به خدمات اساسی، زیرساخت‌های کارآمد و فرصت‌های واقعی برای رشد دسترسی داشته باشند.
وقتی ظرفیت یک کشور برای ساخت و نگهداری این سیستم‌ها به‌واسطه فشارهای اقتصادی خارجی محدود می‌شود، اثرات آن فراتر از نهادهای دولتی رفته و مستقیماً بر زندگی روزمره مردم تأثیر می‌گذارد. محدودیت در همکاری با شرکای بین‌المللی، کاهش دسترسی به فناوری و سرمایه‌گذاری، و اختلال در برنامه‌ریزی بلندمدت زیرساخت‌ها، همگی توان یک ملت را برای تحقق مجموعه حقوق مرتبط با توسعه کاهش می‌دهند.
گزارش‌های موجود سازمان ملل، به نتیجه‌ای روشن منتهی می‌شوند؛ تحریم‌های یک‌جانبه ایالات متحده علیه ایران، به حق توسعه به‌طور جدی آسیب زده و در بسیاری موارد آن را تضعیف کرده‌اند. حق توسعه صرفاً یک مفهوم نظری در اسناد بین‌المللی نیست؛ این حق به معنای آب سالم، برق پایدار، جاده‌های ایمن، آموزش باکیفیت، خدمات درمانی قابل دسترس و فرصت اقتصادی مناسب است. وقتی این پایه‌ها به دلیل فشارهای خارجی تضعیف می‌شوند، توان افراد و جوامع برای شکوفایی به‌طور جدی مختل می‌شود.
تحریم‌ها شاید به عنوان ابزار سیاسی طراحی شده باشند، اما پیامدهای آن‌ها بی‌تردید انسانی است و فرصت‌ها، رفاه و آینده میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
