به گزارش خبرنگار مهر، نشست گفت‌وگوی آزاد با محوریت «جایگاه مشارکت مردمی در نظام حکمرانی آموزش و پرورش» به همت پژوهشکده الهیات و خانواده وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد.
در این نشست، استادان و پژوهشگران حوزه‌های جامعه‌شناسی، فلسفه تعلیم و تربیت و روانشناسی تربیتی نقش مردم در نظام آموزشی را بررسی و نمونه‌های عملی مشارکت والدین و نهادهای مردمی را مطرح کردند.
محسن دارابی، رئیس مؤسسه «متد» تهران، مشارکت مردم را از ارکان اصلی نظام جمهوری اسلامی دانست و بر ضرورت پیوند میان نهادهای مردمی و دولتی تأکید کرد.
وی با اشاره به تجربه‌های دفاع مقدس، انتخابات و راهپیمایی‌ها گفت: جامعه ایران ظرفیت مشارکت کامل در حوزه فرهنگ و آموزش‌وپرورش را دارد.
دارابی افزود: مشارکت باید فراتر از خانواده باشد و نقش نهادهای فرهنگی، مراکز قرآنی، گروه‌های جهادی، خیرین آموزشی، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی اهمیت جدی دارد.
وی هشدار داد که این روند نباید به «برون‌سپاری بی‌برنامه» تبدیل شود و تأکید کرد چارچوبی شفاف و ارزیابی‌پذیر مبتنی بر اهداف تربیتی و فرهنگی ایران ضروری است.
اعتماد، شفافیت و مسئولیت مشترک؛ دولت تسهیل‌گر باشد نه مالک
عماد طیبی، مدیر مدرسه تحول‌خواه «چشمه زندگی»، مشارکت مردم را در شش زیرنظام سند تحول آموزش‌وپرورش توضیح داد و گفت: مردم و نخبگان در طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه‌ها نقش واقعی دارند.
وی نمونه‌هایی از مشارکت والدین در برنامه‌ریزی تربیتی، مهارت‌آموزی، ایجاد فضاهای یادگیری و مدیریت مالی مدارس ارائه داد و گفت: در مدارس تحول‌خواه، مردم تنها مخاطب نیستند بلکه همکار و نقش‌آفرین اصلی هستند.
زینب ایزدیان، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان یزد، با اشاره به تمرکزگرایی، بی‌اعتمادی و نبود شفافیت، این عوامل را مانع مشارکت عملی مردم دانست.
وی افزود: نظام تربیت‌معلم مهارت تعامل با خانواده‌ها و جامعه را کافی آموزش نمی‌دهد و این ضعف، مشارکت واقعی را کاهش می‌دهد.
مجید جعفریان از پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم نیز گفت: مشارکت باید کنشگرانه باشد، اما تعاریف موجود بوروکراتیک هستند و هنوز فهم مشترکی از مفهوم مشارکت میان نخبگان شکل نگرفته است.
وی تأکید کرد: مشارکت، با وجود ماهیت خودجوش، در چارچوب سیاسی و حکومتی تعریف می‌شود و تا زمانی که خانواده‌ها، نهادهای مدنی، مراکز دینی و بخش خصوصی به رسمیت شناخته نشوند، تحقق واقعی آن ممکن نیست.
رامین اسلامی، راهبر مدارس تحول‌خواه، نیز با بیان اینکه موفقیت‌های انقلاب اسلامی عمدتاً به دست مردم حاصل شده، گفت: مشارکت زمانی واقعی است که مدرسه نسبت به مسائل خانواده‌ها حساس باشد و آن‌ها خود را بخشی از مدرسه بدانند.
وی محور فعالیت مدارس تحول‌خواه را «اعتماد»، «شفافیت» و «مسئولیت مشترک» معرفی کرد و افزود: مشارکت حقیقی یعنی اداره شدن نظام آموزشی با حضور مردم، نه صرفاً مشورت نخبگان.
در پایان، نیره زارعی دبیر نشست گفت: مشارکت مردمی به معنای کنار رفتن دولت نیست، بلکه دولت باید نقش راهبری، تنظیم‌گری، حمایت و نظارت را ایفا کرده و از مدیریت دستوری به مدیریت تسهیل‌گر تغییر مسیر دهد.
وی اصلاح ساختار و فرآیند مشارکت، بازنگری در معنای مشارکت مردمی در مدارس تحول‌خواه و غیردولتی، تقویت اعتماد متقابل، آزادسازی سرمایه اجتماعی، توانمندسازی معلمان و خانواده‌ها و ترویج طرح‌های مدرسه‌محور را راهکارهای تحقق مشارکت واقعی دانست.
زارعی تأکید کرد: بدون مشارکت مردم، حکمرانی مؤثر در آموزش‌وپرورش ممکن نیست و تحقق آن نیازمند شفافیت، اعتماد، توانمندسازی و تغییر نقش دولت است.
