خبرگزاری مهر، گروه استانها: آذرماه امسال، مجتمع فرهنگی نگین در سپاهان‌شهر اصفهان دوباره به مرکز شور کتاب‌خوانی خانواده‌ها تبدیل شد. دومین رویداد توسعه فرهنگ مطالعه با عنوان خانواده باکلاس، خانواده باکتاب در حالی برگزار شد که از نخستین دقایق صبح، رفت‌وآمد خانواده‌ها در محوطه نشان می‌داد این برنامه تنها یک نمایشگاه کتاب نیست؛ نوعی تجربه زیسته خانوادگی است که در آن کتاب، محور گفت‌وگو، سرگرمی، یادگیری و حتی تفریح قرار می‌گیرد.
در میانه محوطه، صدای خنده کودکان، هیاهوی نوجوانان در کارگاه‌ها و گفت‌وگوی پدران و مادرانی که به دنبال کتاب‌های مناسب سن فرزندان‌شان بودند، فضا را زنده‌تر از هر نمایشگاه کتابی کرده بود. غرفه‌های متنوع ناشران، فضاهای بازی کودک، نشست‌های آموزشی، پاتوق کتاب، دیدار با نویسندگان و تخفیف کتاب‌ها همه بخش‌هایی بودند که این رویداد را به ترکیبی کم‌نظیر از جشن کتاب، نمایشگاه و برنامه‌های تعاملی تبدیل می‌کردند.
در گوشه‌ای از سالن کارگاه قصه‌خوانی برای کودکان با حضور داوطلبان فرهنگی برگزار می‌شد. حرکت پیوسته جمعیت و تنوع فعالیت‌ها نشان می‌داد که این رویداد تنها برای خرید کتاب نیست، بلکه بستری برای تجربه مدرن فرهنگ مطالعه در محیطی خانوادگی است.
در این گزارش میدانی، خبرنگار مهر با چند نفر از نویسندگان، والدین و فعالان فرهنگی حاضر در برنامه گفت‌وگو کرده است؛ آنچه می‌خوانید، روایتی از دل این جنب‌وجوش فرهنگی است.
کودکانی که خوانندگان آینده هستند
در کنار بخش بزرگسالان، غرفه‌های کودک به‌ویژه شلوغ بودند. در این حوزه با نسرین غفاری، مسئول یکی از غرفه‌های بخش کودک و نوجوان برنامه، گفت‌وگو کردیم. وی اظهار کرد: در سال‌های اخیر، توجه خانواده‌ها به کتاب کودک بیشتر شده اما هنوز فاصله با وضعیت ایده‌آل زیاد است.
غفاری توضیح داد: هدف بخش کودک تنها فروش کتاب نیست بلکه آشنایی بچه‌ها با فضای شاد و خلاق مرتبط با کتاب است ضمن اینکه کودک باید حس کند کتاب ادامه همان بازی و خیال‌پردازی اوست؛ نه یک تکلیف مدرسه.
وی ادامه داد: کارگاه‌هایی مانند قصه‌خوانی تعاملی، نقاشی شخصیت‌های داستانی، تصویرسازی و بازی‌های خلاقانه، برای همین منظور طراحی شده‌اند. وی اظهار کرد که بسیاری از کودکان در نخستین دقایق حضورشان در نمایشگاه کمی خجالتی بودند اما به‌محض آغاز فعالیت‌ها، با اشتیاق در برنامه‌ها شرکت کردند.
وی تأکید کرد: این تجربه‌ها از آن جهت مهم است که کودک فضای کتاب را با لذت و بازی پیوند می‌دهد؛ پیوندی که زمینه‌ساز عادت مطالعه در سال‌های آینده خواهد بود.
وی اظهار کرد: استقبال خانواده‌ها از برنامه‌های کودک فراتر از انتظار بوده است. حتی برخی والدین از من درخواست کرده‌اند این برنامه‌ها به‌صورت ماهانه در سطح شرکت فولاد مبارکه یا مراکز فرهنگی اصفهان برگزار شود.
غفاری اظهار کرد: ایجاد حلقه‌های مستمر مطالعه کودک، گام بعدی برای تبدیل این نمایشگاه به یک جریان فرهنگی است.
لذت جست‌وجوی کتاب در کنار خانواده
در میان جمعیت، زوجی جوان توجه خبرنگار را جلب کردند؛ فرزندی کوچک با ذوق چند کتاب کودک را در دست گرفته بود و والدینش کتاب‌هایی در حوزه روان‌شناسی تربیتی انتخاب کرده بودند. نام آن‌ها را پرسیدم و سپس با آنان گفت‌وگو کردم: محمدصالح و الهام، زوجی از کارکنان فولاد مبارکه. محمدصالح اظهار کرد: حضور در این رویداد برای وی نوعی تجربه خانوادگی است؛ تجربه‌ای که در آن همه اعضای خانواده برای یک هدف مشترک کنار هم قرار می‌گیرند.
وی گفت: سال گذشته هم آمده بودیم و امسال با هدف مشخص‌تری شرکت کردیم؛ اینکه هرکدام‌مان حداقل یک کتاب برای ماه آینده انتخاب کنیم.
محمد صالح با بیان اینکه فضای نمایشگاه حس رقابت مثبت ایجاد کرده است، اظهار کرد: وقتی می‌بیند خانواده‌ها با ذوق کتاب انتخاب می‌کنند، کودکانی که کتاب را مثل اسباب‌بازی در آغوش می‌کشند و والدینی که درباره محتواها باهم گفت‌وگو می‌کنند، حس می‌کند کتاب چیزی فراتر از یک کالا است؛ نوعی فرهنگ مشترک است که همه را به هم نزدیک‌تر می‌کند. حضور کودکان در کنار خانواده‌ها موجب شده کتاب از فضای رسمی و سخت بیرون بیاید و وارد زیست روزمره شود.
الهام، همسر وی، نیز در ادامه گفت‌وگو اشاره کرد: این نمایشگاه برایش نوعی فرصت آرامش‌بخش بود. در بسیاری از نمایشگاه‌ها ازدحام، نبود مسیر مشخص و فشار جمعیت، تمرکز والدین را از انتخاب کتاب می‌گیرد اما در این رویداد، برنامه‌ریزی درست و حضور داوطلبان فرهنگی باعث شده خانواده‌ها فرصت مکث و دقت داشته باشند.
وی گفت: یکی از ویژگی‌های مثبت رویداد، تفکیک مناسب سالن‌ها و قرار دادن کارگاه‌های کودک در فاصله‌ای معقول از غرفه‌ها است که والدین را در انتخاب کتاب آسوده‌تر می‌کند.
الهام در سخنان پایانی خود اظهار کرد: امیدوار است این رویداد به یک عادت سالانه در تقویم فرهنگی خانواده‌ها تبدیل شود. بسیاری از خانواده‌ها خرید حضوری کتاب را کنار گذاشته‌اند و تنها از فروشگاه‌های اینترنتی استفاده می‌کنند.
وی گفت: چنین رویدادهایی دوباره لذت لمس کتاب، نگاه‌کردن به قفسه‌ها و انتخاب کتاب در کنار سایر افراد کتاب‌دوست را زنده می‌کند.
کودکانی که سالن را به کارگاه خیال تبدیل کرده بودند
چند قدم جلوتر، گروهی از بچه‌ها در کارگاه تصویرسازی مشغول بودند. مادر یکی از آنان، زهرا شریفی، درباره تجربه حضور فرزندش در رویداد صحبت کرد.
وی اظهار کرد: فرزندش در خانه همیشه به تلفن همراه علاقه بیشتری داشت و کتاب برایش جذابیت چندانی نداشت.
شریفی گفت: وقتی وارد بخش کودک شدند، وی تصور نمی‌کرد که پسرش تمایل زیادی به مشارکت در کارگاه‌ها داشته باشد اما به‌محض شروع فعالیت‌ها، کودک با انگیزه و شوق فراوان به نقاشی شخصیت‌های داستانی پرداخت.
وی ادامه داد که مربیان بخش کودک با مهارت بالایی توانسته‌اند بچه‌ها را درگیر فعالیت کنند. از طرفی فضای آزاد و خلاقانه باعث شد کودکانی که معمولاً با کتاب ارتباط برقرار نمی‌کردند، از طریق داستان و تصویرسازی به کتاب نزدیک شوند.
شریفی گفت: این تجربه بر وی تأثیر گذاشته و تصمیم دارد در خانه زمان مشخصی برای خواندن کتاب با فرزندش اختصاص دهد.
وی اظهار کرد: یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت این رویداد، تعامل کودکان با همسالان‌شان بوده است. وقتی کودک می‌بیند هم‌سن‌وسالانش کتاب در دست دارند، با مربیان صحبت می‌کنند و در فعالیت‌های گروهی شرکت می‌کنند، دچار انگیزه می‌شود تا وی نیز بخشی از این جمع باشد. شریفی افزود که این هم‌افزایی در ایجاد عادت مطالعه بسیار مؤثر است؛ چیزی که در خانه به‌تنهایی امکان ایجاد آن وجود ندارد.
کتاب‌هایی که مسیر زندگی را تغییر می‌دهند
در ادامه، خبرنگار مهر با جوانی ۲۴ ساله به نام امیر گفت‌وگو کرد؛ وی دانشجوی رشته مدیریت و از علاقه‌مندان جدی کتاب‌های خودیاری و سبک زندگی بود.
امیر اظهار کرد: کتاب بخش مهمی از زندگی وی بوده و حضور در این‌گونه رویدادهای فرهنگی به وی یادآوری می‌کند که تنها نیست. حضور خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان در این نمایشگاه نشان می‌دهد کتاب هنوز جایگاه مهمی در جامعه دارد.
وی ادامه داد: رویداد خانواده باکتاب برای وی تنها یک نمایشگاه نیست بلکه نوعی انگیزه‌بخشی و بازآفرینی رابطه‌اش با کتاب است.
امیر گفت: سال گذشته در همین رویداد، کتابی را انتخاب کرده بود که مسیر نگرش وی به زندگی را تغییر داد. اگر آن کتاب را در چنین فضایی و با توصیه یکی از مشاوران سالن انتخاب نمی‌کرد، شاید امروز نگاه دیگری به مسائل شخصی و تحصیلی خود داشت.
وی اظهار کرد: یکی از ارزش‌های این رویداد، حضور مشاوران کتاب و تسهیلگران مطالعه است. وقتی فردی علاقه‌مند اما سردرگم وارد نمایشگاه می‌شود، وجود کسانی که بتوانند براساس نیاز و ویژگی‌های وی کتاب معرفی کنند، بسیار کمک‌کننده است.
کتاب به‌عنوان سرمایه اجتماعی
در بخش گفت‌وگو با مهمانان فرهنگی، خبرنگار مهر با مجید قیصری، نویسنده مصاحبه کرد، وی گفت: نمایشگاه‌های کتاب معمولاً مخاطبان خاص خود را دارند اما این رویداد با ایجاد محیطی خانوادگی، نوعی دموکراتیزه‌کردن فرهنگ مطالعه را رقم زده است.
وی افزود: کتاب می‌تواند زمینه‌ساز ارتقای سرمایه اجتماعی باشد. جامعه‌ای که خانواده‌های آن با کتاب پیوند داشته باشند، توانایی بیشتری برای سازگاری با تغییرات و مواجهه با چالش‌ها دارد.
این نویسنده توضیح داد: فرهنگ مطالعه به تقویت مهارت‌هایی نظیر تفکر انتقادی، گفت‌وگو، تحمل نظر مخالف و حل مسئله کمک می‌کند؛ مهارت‌هایی که در جامعه امروز بیش از گذشته مورد نیاز است.
وی اظهار کرد: شرکت‌های صنعتی نیز باید بدانند فرهنگ و اقتصاد دو بال توسعه هستند و نمی‌توان یکی را فدای دیگری کرد. وی افزود که اقدام فولاد مبارکه در برگزاری چنین رویدادی، الگوی ارزشمندی است که می‌تواند مورد توجه سایر بنگاه‌ها قرار گیرد.
نویسندگانی که با مخاطبان خود روبه‌رو شدند
در بخشی دیگر از سالن، نویسندرامبد خانلری، نویسنده با مخاطبان خود دیدار می‌کرد. وی اظهار کرد: چنین رویدادهایی برای نویسندگان بسیار ارزشمند است؛ زیرا امکان گفت‌وگوی مستقیم با خوانندگان را فراهم می‌آورد.
خانلری ادامه داد: حضور خانواده‌ها در چنین محیط‌هایی، گامی مهم برای احیای فرهنگ کتاب‌خوانی است. در فضای مجازی همه چیز سریع و سطحی است، اما کتاب انسان را مجبور می‌کند به کندی فکر کند و عمیق شود.
وی گفت: اگر خانواده‌ها بتوانند بخشی از سبک زندگی خود را به کتاب‌خوانی اختصاص دهند، بسیاری از مشکلات فرهنگی و رفتاری جامعه کاهش خواهد یافت.
این نویسنده اظهار کرد: آرزو دارد نسل جدید به‌جای وابستگی بیش از حد به شبکه‌های اجتماعی، کتاب را نیز در کنار خود داشته باشد. به همین جهت این رویداد قدمی در همین مسیر است.
کتاب به‌عنوان تجربه مشترک خانوادگی
دومین رویداد خانواده باکلاس، خانواده باکتاب ۲ نشان داد که کتاب هنوز قدرت ایجاد شور فرهنگی را دارد؛ به‌شرط آنکه در بستری درست ارائه شود. این برنامه ثابت کرد که مطالعه می‌تواند تجربه‌ای خانوادگی، گروهی و حتی جشن‌گونه باشد؛ تجربه‌ای که در آن کودکان، نوجوانان، والدین و حتی پدربزرگ و مادربزرگ‌ها در کنار هم قرار می‌گیرند.
کتاب در اینجا نه تنها کالایی برای خرید، بلکه محور گفت‌وگو، تفریح، آموزش و ارتباط بود. پیوند صنعت و فرهنگ، طراحی مناسب فضا، برنامه‌های اصیل کودک، حضور نویسندگان، مشاوران کتاب و استقبال پرشور خانواده‌ها باعث شد این رویداد به تجربه‌ای موفق و الهام‌بخش بدل شود.
آنچه در این دو روز در مجتمع فرهنگی نگین رقم خورد، نمونه‌ای از زیست فرهنگی مطلوب در جامعه ایرانی بود؛ زیستی که در آن خانواده مرکز فرهنگ است و کتاب، قلب تپنده این مرکز.
