گروه دیپلماتیک – همشهری آنلاین: تلاش‌های آمریکا برای عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی در قالب توافقنامه‌های ابراهیم با شکست مواجه شده است. نسل‌کشی صهیونیست‌ها در غزه و سیاست‌های تجاوزکارانه آن در لبنان، سوریه و کرانه باختری، هرگونه اقدام برای روابط عادی را به بن‌بست کشانده است. حتی عربستان، بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی منطقه، زیر فشار داخلی و تعهد به راه‌حل دو دولت، حاضر به امضای توافق نشده است.
دیگر کشورهای عربی و مسلمان نیز که زمانی ممکن بود وارد این مسیر شوند، اکنون با دیدن رفتار اشغالگران در غزه، موضعی سختگیرانه گرفته‌اند و نشان می‌دهند که صلح ادعایی آمریکا و اسرائیل بیشتر یک ژست سیاسی است تا واقعیت.
عادی‌سازی روابط با تل‌آویو: واقعیت و موانع
- محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، نوامبر ۲۰۲۵ با دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا، دیدار کرد.
- در این دیدار وعده میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری عربستان در آمریکا در ازای فروش جنگنده‌های اف 35 به ریاض داده شد.
- عربستان از اعلام عادی‌سازی روابط با ارژیم صهیونیستی خودداری کرده و بر حمایت از راه‌حل دو دولت برای فلسطین تأکید کرد.
عادی‌سازی روابط چیست؟
- عادی‌سازی به معنای رسمی کردن روابط است: اقتصادی، دیپلماتیک، تبادل اطلاعات، فناوری و فرهنگ.
- بسیاری از کشورهای عربی و مسلمان از زمان شکل‌گیری دولت رژیم صهیونیستی در ۱۹۴۸ روابط رسمی با آن نداشته‌اند.
- رفتار رژی صهیونیستی با فلسطینی‌ها و سیاست‌های منطقه‌ای باعث می‌شود این واژه برای برخی مشکل‌ساز باشد.
پیشینه روابط عرب‌ها با اسرائیل
- مصر اولین کشور عربی بود که در ۱۹۷۸ پس از توافق کمپ دیوید روابط دیپلماتیک با اسرائیل برقرار کرد و سینای اشغال‌شده را پس گرفت.
- اردن در ۱۹۹۴ پس از توافق اسلو با اسرائیل معاهده صلح امضا کرد.
- ابتکار صلح عربی در ۲۰۰۲ مطرح شد که عادی‌سازی روابط را در ازای خروج کامل اشغالگران از سرزمین‌های اشغالی و ایجاد دولت فلسطینی پیشنهاد کرد، اما اسرائیل آن را رد کرد.
توافقنامه‌های ابراهیم
- سپتامبر ۲۰۲۰: ترامپ، نتانیاهو و وزرای خارجه امارات و بحرین اولین توافق ابراهیم را امضا کردند.
- این توافق شامل تبادل سفارت، روابط تجاری و حمایت آمریکا بود.
- سودان و مراکش نیز بعدها به توافق پیوستند؛ مراکش به رسمیت شناختن اسرائیل را در ازای حمایت آمریکا از حاکمیت خود بر صحرای غربی پذیرفت.
- این توافق‌ها از دید فلسطینی‌ها خیانت‌آمیز بودند، اما در اتحادیه عرب تنبیهی اعمال نشد.
نسل‌کشی در غزه و تأثیر آن
- نسل‌کشی در غزه تاکنون منجر به شهادت دستکم ۶۹ هزار فلسطینی منجر شده است.
- این اقدامات باعث اعتراضات گسترده در کشورهای دارای روابط با اسرائیل، از جمله اردن و مراکش، شده است.
- عربستان سعودی اعلام کرده است که تا تشکیل دولت فلسطین و پایان رهبری نتانیاهو، روابط با اسرائیل را عادی‌سازی نخواهد کرد.
- اسرائیل همچنان کرانه باختری را به‌صورت قانونی موقت الحاق کرده و از ابتکار صلح عربی عدول کرده است.
مقاومت دیگر کشورهای منطقه
- قطر و سوریه هرگونه توافق با اسرائیل را رد کرده‌اند.
- ترکیه، که از ۱۹۴۹ روابط دیپلماتیک با اسرائیل داشت، در نوامبر ۲۰۲۴ پس از نسل‌کشی غزه روابط خود را کاهش داد و محدودیت‌های تجاری و دریایی اعمال کرد.
- لبنان با وجود برخی مذاکرات، روابط کامل با اسرائیل را رد می‌کند و بر عدم شناسایی تأکید دارد.
- کشورهای عربی دیگر مانند عراق، عمان، کویت، تونس، لیبی، الجزایر و یمن نیز مخالف عادی‌سازی هستند.
- ایران، حامی حماس و حزب‌الله، شدیداً مخالف است و اعلام کرده هرگز رژیم اشغالگر اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد.
وضعیت جهانی و نقش آمریکا
- ترامپ تلاش کرده کشورهای دیگر، از جمله قزاقستان، را به پیوستن به توافقنامه‌های ابراهیم تشویق کند، اگرچه این اقدام نمادین است.
- طرح صلح ۲۰ بندی ترامپ شامل استقرار نیروهای بین‌المللی در غزه برای تثبیت امنیت است.
- با وجود این، اسرائیل همچنان نقض آتش‌بس، بمباران لبنان، اشغال سوریه و تشدید عملیات در کرانه باختری را ادامه می‌دهد
- بیشتر کشورهای عربی و مسلمان، از جمله ایران و قطر، با هرگونه عادی‌سازی روابط مخالفت هستند و این روند به‌طور گسترده محدود به چند کشور کوچک یا اقدام‌های نمادین است.
منبع: میدل ایست آی
