عصر ایران؛ الناز چراغی- در تاریخ و ادبیات ایران از پزشکان به عنوان "حکیم" یاد شده یعنی به جز طب و دانش پزشکی اهل تأمل و تفکر و مورد احترام بوده اند تا جایی که یکی از معانی حکیم، پزشک است و منحصر به سرشناس ترین و جهانی ترین پزشک ایرانی - بوعلی سینا- هم نیست.
با این پیشینه جای شگفتی دارد که برخی از پزشکان جامعۀ امروز را نه سرگرم حکمت که دل مشغول یا شاغل در بساز بفروشی ببینیم تا جایی که می‌شنویم بعضا تغییر شغل داده‌اند.
به همین خاطر سراغ امان الله قرایی مقدم، استاد جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی تهران رفته بودیم تا از دیدگاه و احساس او آگاه شویم.
او می گوید: وقتی ذهنیت اقتصادی به لایه های مختلف جامعه رسوخ پیدا کرده و «دارا» بودن به لحاظ مالی، بر
تمام شاخص های دیگر اولویت پیدا کرده نباید تعجب کرد پزشکی که سالیان سال مشقت تحصیل را به جان خریده، طبابت را کنار بگذارد و با ساخت‌و‌ساز ساختمانی دنبال مال اندوزی بیشتر برود تا از قافله ثروتمندان عقب نماند! در واقع وقتی خانه بزرگ، ماشین آخرین سیستم و . . . ملاک موفقیت و جایگاه رفیع می شود بروز چنین حالتی را باید واکنشی طبیعی بدانیم و این موضوع پزشک، وکیل، قاضی و . . . نمی شناسد و شامل همه قشرها می‌شود.
این جامعه‌شناس گفت: وقتی مال‌اندوزی به جایی رسیده که پسر وکیل و دختر وزیر و . . . رانت خواری می‌کنند، همچنین وقتی مردم خبر زمین خواری برخی مسوولان رده بالا و گاه در جایگاه مقدس را می شنوند یا از برج سازی این مسئول و آن دیگری مطلع می شوند، با خود می‌گویند «ما چرا باید مستثنا باشیم؟» بنابراین می‌توان گفت، جامعه به طور نگران کننده‌ای مناسبات اقتصادی را بر موضوع های دیگر ترجیح می‌دهد. با این توضیح که چنین رویکردی تبعات منفی زیادی را در پی دارد.
او افزود: بر اساس تئوری مارکس اقتصاد زیربنای همه چیز است. به این معنی که تحرکات اقتصادی دیانت، تقوی و . . . را تحت تاثیر خود در می آورد. خب! چرا مثلا پزشکان برای چند برابر شدن درآمد و دارایی، طبابت را به ساخت و ساز ترجیح بدهد؟ ما در جامعه‌ای زندگی می کنیم که اقتصاد حرف اول و آخر را می‌زند تا همه مردم دنبال مال اندوزی باشند. البته ناگفته پیداست، شلختگی اقتصادی و گرانی سرسام آور هم، به نوعی محرک مردم برای تلاش جهت مال اندوزی است. همچنین از آنجایی که بی تدبیری در نظام اجرایی کشور موجب رونق رانت، رشوه و . . . شده است، مردم به خود اجازه می دهند از راهی برای درآمد بیشتر استفاده کنند.
وی توضیح داد: نکته نگران کننده چیزی جز این نیست که تلاش برای مال اندوزی به خودیِ خود فساد را در جامعه گسترش می دهد. بنابراین اختلاس مدیران و رشوه دادن مردم عام تبدیل به رفتاری عادی تبدیل می شود. در واقع وقتی از راه های قانونی و صحیح نمی توان اقدام کرد، برای عقب نیفتادن از قافله مال‌اندوزان، تحرکات غیرقانونی و غیر عرف مورد توجه قرار می گیرد و موجب ضعف معنوی گرایی در لایه‌های مختلف می شود. یعنی دیگر دوره ای که ترس از آخرت مانع سوءاستفاده می شد به آخر خط رسیده است.
بنابراین انواع جرایم، انوع رشوه گیری و انواع دور زدن قانون شریعت و مدنی به طور جدی رواج پیدا می‌کند. در چنین موقعیتی آدم‌های قوی اختلاس‌هایی با صفرهای پرشمار مرتکب شده و آدم های ضعیف اقدام به جیب‌بری می‌کنند. در واقع از قرن چهاردهم به بعد ذهن بشر از معنویات فاصله گرفته و به سمت مادیات رفته و بنابراین «درآمد به هرشکلی» را مورد توجه قرار داده است.
قرایی مقدم در پایان یادآور شد: در چنین دنیایی همه دنبال مادیات و کسب درآمد هستند. آن‌هم وقتی احساس شود کسانی که ادعای دین‌داری می‌کنند، بیشتر به فکر مال‌اندوزی بیشتری‌اند.
