در زندگی شهری امروز، اتومبیل‌های شخصی نقشی حیاتی در مدیریت امور روزمره، سفرهای خانوادگی و تردد در خیابان‌های پرترافیک دارند. با این حال، آمارها همچنان نشان می‌دهند که بخش قابل توجهی از خانوارهای ایرانی از وسایل نقلیه شخصی محروم‌اند. طبق داده‌های مرکز آمار، در سال ۱۴۰۳ تنها ۵۴.۹ درصد از خانوارهای شهری دارای خودرو شخصی بوده‌اند و ۱۲.۵۶ درصد نیز از موتورسیکلت استفاده می‌کنند.
نگاهی به وضعیت مالکیت وسایل نقلیه میان خانواده‌های شهری مشخص می‌سازد که هنوز وجود خودرو شخصی برای بخش قابل‌توجهی از مردم، یک امکان دور از دسترس است. به‌عبارت دیگر، در حدود ۴۵.۱ درصد از خانواده‌ها مجبورند برای جابجایی از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا دیگر روش‌ها استفاده کنند. این موضوع می‌تواند نتیجه عواملی چون تورم فزاینده، افزایش قیمت خودرو و کاهش قدرت خرید باشد.
بر اساس آمار، در سال ۱۴۰۳ تقریباً ۶۷.۴۶ درصد از خانواده‌های شهری دارای نوعی وسیله نقلیه شخصی (خودرو یا موتورسیکلت) بوده‌اند. بنابراین، حدود یک‌سوم جمعیت خانوارهای شهری، معادل ۳۲.۵۴ درصد، هیچ‌گونه وسیله نقلیه شخصی ندارند و بیشتر وابسته به سیستم حمل‌ونقل عمومی هستند.
بررسی آماری دو سال گذشته نشان می‌دهد که تغییر قابل‌توجهی در مالکیت وسایل نقلیه شخصی رخ نداده است. در سال ۱۴۰۲ حدود ۵۴.۸ درصد از خانوارهای شهری خودرو داشتند و این عدد در سال ۱۴۰۳ با رشدی ناچیز به ۵۴.۹ درصد رسید. چنین افزایشی تنها ۰.۱ درصد بوده و دلالت بر ثبات در حوزه مالکیت خودرو دارد. این وضعیت به احتمال زیاد ناشی از تورم، کاهش قدرت خرید، افزایش قیمت خودرو و همچنین هزینه‌های نگهداری آن است.
درعین‌حال، درصد خانوارهایی که موتورسیکلت دارند از ۱۳.۰۲ درصد در سال ۱۴۰۲ به ۱۲.۵۶ درصد در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است. این کاهش اندک می‌تواند دلایل متعددی از جمله افزایش هزینه‌های سوخت، کاهش قدرت خرید و قوانین محدودکننده تردد موتورسیکلت‌ها داشته باشد.
در نهایت، داده‌ها نشان می‌دهند که بازار وسائل حمل‌ونقل شخصی طی دو سال اخیر در حالت سکون به‌سر می‌برد. اگرچه منطقی به‌نظر می‌رسد که این وضعیت با سیاست‌گذاری‌های کارآمد در بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی و تسهیل دسترسی خانوارها به وسایل نقلیه کم‌هزینه می‌تواند تغییر یابد.
توزیع مالکیت خودرو و موتورسیکلت میان دهک‌های هزینه‌ای خانوارها نشان‌دهنده اختلاف چشمگیر بر اساس سطح درآمد آن‌هاست. طبق آمار، در دهک اول تنها ۱۳.۱ درصد از خانواده‌ها خودرو دارند، درحالی‌که این میزان در دهک دهم به ۸۲.۸۳ درصد می‌رسد. این تفاوت نشان می‌دهد که خودرو همچنان بیشتر در اختیار خانوارهایی با درآمد بالاتر قرار دارد.
در مورد موتورسیکلت، الگوی متفاوتی مشاهده می‌شود. خانوارهای کم‌درآمد تمایل بیشتری به استفاده از موتورسیکلت نشان می‌دهند، درحالی‌که سهم دهک‌های بالاتر درآمدی از این وسیله کاهش یافته است. این امر نشانگر اولویت موتورسیکلت به‌عنوان وسیله اقتصادی‌تر برای گروه‌های کم‌درآمد است.
آمار نشان می‌دهد که کالاهایی نظیر جاروبرقی و ماشین لباسشویی تقریباً به لوازمی عمومی در میان خانوارها تبدیل شده‌اند. در حال حاضر ۹۲.۵۶ درصد از خانوارها دارای جاروبرقی و ۸۹.۶ درصد نیز ماشین لباسشویی در اختیار دارند. حتی در دهک اول، که کم‌درآمدترین گروه جامعه محسوب می‌شوند، بیش از ۷۴ درصد خانوارها جاروبرقی و حدود ۶۳ درصد ماشین لباسشویی دارند.
با این‌وجود، درصد مالکیت رایانه میان خانوارها بسیار پایین‌تر است. فقط ۱۹.۲۵ درصد خانوارها در کل کشور از رایانه بهره‌مندند و این رقم در دهک‌های پایین به ۲.۵۴ درصد کاهش پیدا می‌کند، درحالی‌که در دهک دهم به ۴۵.۹۹ درصد می‌رسد. این آمار حاکی از نابرابری قابل‌توجه در دسترسی به فناوری میان قشرهای مختلف جامعه است.
داده‌ها نشان می‌دهند که نرخ مالکیت خودرو در برخی استانها قابل‌توجه است. به‌عنوان‌مثال، در استان یزد ۷۵.۹۹ درصد و در کرمان ۷۲.۴۳ درصد خانوارها دارای خودرو هستند، ولی در گیلان و سیستان و بلوچستان به‌ترتیب فقط ۳۸.۵۵ و ۴۰.۸۶ درصد از خانوارها به خودرو دسترسی دارند.
مالکیت موتورسیکلت نیز در استان‌هایی مانند بوشهر و یزد بسیار بالاست، اما در استان‌های البرز و سمنان تعداد خانوارهای دارای موتورسیکلت تقریباً ناچیز است. به‌طور کلی، تفاوت زیادی میان مناطق مختلف در زمینه دسترسی به وسایل نقلیه شخصی وجود دارد.
