فوتبال در ایران، هواپیمایی است که دو بال دارد؛ استقلال و پرسپولیس که در طول دهه‌ها، رقابت آن‌ها با یکدیگر باعث رشد و اعتلای فوتبال ایران شده است. دو باشگاه بزرگ و پرطرفدار که از هر نظر الگویی برای سایر باشگاه‌های ما بوده و هستند و کماکان در صدر پرافتخارترین تیم‌های داخلی قرار دارند.
پرسپولیس، برادر کوچکتر
از نظر سنی، پرسپولیس کوچکتر از استقلال است. استقلال در سال ۱۳۲۴ توسط چند دانشجوی از فرنگ‌برگشته با نام دوچرخه‌سواران تاسیس و ۵ سال بعد به تملک ستوان جوانی درآمد که نام باشگاه را به تاج تغییر داد و خود بعدها به سپهبدی و ریاست سازمان تربیت بدنی وقت هم رسید.
فوتبال ایران از ابتدا بر پایه رقابت دوقطبی استوار شد و در دهه ۳۰ تاج با شاهین بر سر جام‌های قهرمانی رقابت داشت؛ تیم‌هایی چون دارایی، کیان، یا تهران جوان نیز به تنور این رقابت می‌دمیدند.
چرا پرسپولیس «پرسپولیس» شد؟
در اواخر پاییز ۱۳۴۲ یا به یک روایت، در ابتدای زمستان این سال، یک بوکسور ایرانی بازگشته از فرنگ که از خانواده‌ای نامدار در عرصه سیاسی و اقتصادی ایران بود، اقدام به تاسیس یک باشگاه ورزشی کرد. باشگاهی که مقرش در محل پل رومی بود و ابتدا در عرصه بولینگ فعالیت می‌کرد.
علی عبدو برادرزاده جلال عبدو -دیپلمات مشهور و قاضی ارشد دادگستری ایران- نام باشگاهش را پرسپولیس گذاشت که نام غربی پایتخت ایران در زمان هخامنشیان یا همان تخت جمشید فعلی است. او در زمستان ۱۳۴۵ هم یک باشگاه فوتبال خرید که در تهران فعالیت کند.
ققنوس برخاسته از خاکستر
وقتی در سال ۱۳۴۶ دعوایی در بازی شاهین رخ داد و تیمسار خسروانی حکم انحلال این باشگاه را اعلام کرد، خیلی‌ها آن را به حساب رقابت تاج و شاهین گذاشتند. ملی‌پوشان نامدار شاهین نیز تصمیم گرفتند دسته‌جمعی به یک تیم رفته و آن‌جا رقابت خود را با تاج ادامه دهند!
یک توقف کوتاه‌مدت در پیکان و اضافه‌شدن یک یار به جمع آن‌ها که بعدها با شماره ۷ و لقب سلطان، بزرگترین نام تاریخ باشگاه پرسپولیس شد. علی پروین همراه شاهینی‌های ملی‌پوش و بزرگ به پرسپولیس آمد که تا قبل از حضور این لشکر اسم و رسم‌دار، فقط یک بازیکن آینده‌دار داشت: محمود خردبین که به‌حق قدیمی‌ترین پرسپولیسی تاریخ است.
حرفه‌ای یا قهرمان سرخ؟
علی عبدو برای تیمش آرزوها و رویاهای دور و درازی داشت. او نیامده بود که فقط در ایران قهرمان شود، می‌خواست از پرسپولیس سمبلی برای استارت فوتبال حرفه‌ای و باشگاه‌داری در ایران بسازد.
سال ۱۳۴۸ او تیمش را به اروپا برد و اعلام حرفه‌ای کرد. ماه‌ها حضور در کشورهای مختلف و بازی با تیم‌های ریز و درشت، تجربه خوبی برای بازیکنان پرسپولیس شد اما جای خالی رقابت‌های داخلی را نمی‌گرفت. پس وقتی سال ۱۳۴۹ نخستین لیگ سراسری به معنی واقعی کلمه با نام ایران به راه افتاد، عبدو عنوان حرفه‌ای را پس گرفت تا بتواند در رقابت‌های داخلی به میدان برود.
در دو دوره عمر لیگ ایران، دو قهرمانی بین آبی و قرمز تقسیم شد تا با حضور ستاره‌های بزرگ شاهین، رسما پرسپولیس جای سفیدپوشان را در رقابت با آبی‌ها بگیرد، اما این بار با رنگ قرمز!
رکورددار؛ از دبل تا سه‌گانه
با آغاز دهه ۵۰ استارت لیگ تخت جمشید خورد. طی ۵ دوره برگزاری این لیگ، پرسپولیس دو بار قهرمان شد. درست مثل پاس و یک قهرمانی هم به استقلال رسید تا از همان ابتدا این تیم در جدول رکوردها پیش بیفتد.
وقتی پس از پیروزی انقلاب و بعد از یک دوره برگزاری لیگ قدس در سال ۶۸ ، لیگ آزادگان از سال ۱۳۷۰ رسما استارت خورد، پرسپولیس با جام‌هایی که در غیاب لیگ در دهه ۶۰ در رقابت‌های باشگاهی تهران درو کرده بود عملا تبدیل به رکورددار جام شده بود.
چهار قهرمانی در لیگ آزادگان در طی ۱۰ دوره در دهه ۷۰ این تیم را با پشتوانه عالی به لیگ برتر حرفه‌ای رساند و اکنون که در بیست‌وپنجمین دوره لیگ حرفه‌ای به سر می‌بریم، پرسپولیس با قهرمانی در ادوار اول، هفتم، شانزدهم، هفدهم، هجدهم، نوزدهم، بیستم، بیست‌ودوم و بیست‌وسوم، با ۹ قهرمانی در لیگ برتر حرفه‌ای نیز رکورددار است. و در مجموع با ۱۶ قهرمانی در لیگ، تنها تیمی که یک ستاره به نشانه دورقمی‌شدن قهرمانی‌هایش روی سینه دارد. پرسپولیس در این سال‌ها در جام حذفی نیز با هفت قهرمانی در کنار استقلال صدرنشین جدول افتخارات شده و البته که تنها تیم تاریخ است که با علی پروین در سال ۱۳۷۸، برانکو ایوانکوویچ در ۱۳۹۸ و یحیی گل‌محمدی در ۱۴۰۲ دبل کرده است؛ یعنی برنده هر دو تورنومنت داخلی لیگ و جام حذفی.
پرسپولیس تنها تیمی است که در یک سال سه جام داخلی را هم برده؛ سال ۱۳۶۶ که در غیاب لیگ، مسابقات باشگاهی تهران و جام حذفی تهران و جام حذفی کشور برگزار می‌شد و هر سه به پرسپولیس رسید. اتفاقی که در دوره برانکو و گل‌محمدی نیز تکرار شد و سوپرجام در کنار لیگ و جام حذفی وارد ویترین قرمزها شد.
کلکسیون جام و نام و اسطوره‌های سرخ
پرسپولیس از روز اول با حضور ملی‌پوشان بزرگ و نامدار شکل گرفت و تا همین امروز، بیشترین تعداد بازیکن ملی‌پوش را در تاریخ فوتبال ایران داشته است. بعد از دو قهرمانی متوالی در لیگ آزادگان در ادوار ۵ و ۶ پرسپولیس در فصل هفتم یا ۷۶-۷۷ با داشتن ۱۳ بازیکن در تیم ملی و با توجه به طولانی‌شدن مسیر صعود به جام جهانی ۱۹۹۸ عملا نتوانست به رقابت‌های لیگ برتر برگردد و به ناچار کنار کشید.
با توجه به دو قهرمانی متوالی بعدی در ادوار ۸ و ۹ این لیگ و قدرت پرسپولیس در آن فصل، اگر این اتفاق نمی‌افتاد رکورد ۵ جام متوالی در همان دهه ۷۰ به این تیم می‌رسید؛ اتفاقی که در لیگ برتر حرفه‌ای از دوره ۱۶ تا بیستم افتاد تا از این نظر هم پرسپولیس رکورددار باشد.
اما حضور هر چهار بازیکن تاریخ ایران که به توپ طلای آسیا رسیده‌اند در لباس پرسپولیس، جمع اسطوره‌ها، جام‌ها و رکوردها را در این باشگاه پرافتخار تکمیل می‌کند؛ خداداد عزیزی به عنوان یار کمکی با پرسپولیس در آسیا درخشید و به تیم ملی رفت، علی دایی، مهدی مهدوی‌کیا و علی کریمی هم که از بیخ و بن پرسپولیسی بودند.
حسرت بزرگ، جای خالی ویترین باشگاه پرسپولیس
در کارنامه این باشگاه بزرگ و پرافتخار تنها یک جای خالی به چشم می‌خورد و آن قهرمانی در آسیاست. زمانی که فوتبال آسیا به تقلید از اروپا و در کنار جام باشگاه‌ها -که مختص حضور قهرمانان کشورها بود- جام جامداران را هم برای قهرمانان جام حذفی اضافه کرد، پرسپولیس قهرمان نخستین دوره این تورنمنت شد. سال بعد نیز به فینال رسید اما به نیسان باخت و نتوانست از عنوانش دفاع کند. اما سطح اول یا همان جام باشگاه‌های سابق و لیگ قهرمانان بعدی ولیگ نخبگان فعلی، جایی است که جام افتخارش تا امروز در کلکسیون قرمزها خالی مانده است.
پرسپولیس پیش از انقلاب به عنوان سومی این جام رسیده بود. در دهه ۷۰ دو بار دیگر به نیمه نهایی رفت و دو بار سوم و دو بار چهارم شد. در دهه ۸۰ و با آغاز لیگ قهرمانان آسیا پرسپولیس دو بار در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۰ به فینال رسید اما در قدم آخر کم آورد و دستش از جام کوتاه ماند. و حالا این ماموریت از هر نسل به نسل بعدی و از هر مربی به مربی بعد منتقل می‌شود که تنها جای خالی ویترین این باشگاه پرافتخار را پر کنند.
پرسپولیس این فصل به سهمیه آسیا نرسید اما بسیار امیدوار است که با اوسمار ضمن کسب جام در این فصل، سال بعد برای شکستن این تابو و پایان این حسرت تلاش کند.
ببینید: کلیپ باشگاه پرسپولیس به مناسبت تولد ۶۲ سالگی با صدای بهرنگ علوی!
