سن ساختمان، در کنار متراژ و محلهای که ساختمان در آن واقع شده، یکی از معیارهای اصلی قیمتگذاری آن است. گاهی نیاز داریم هنگام بازدید از ملک با یک نگاه تشخیص دهیم که سن ساختمان حدوداً چقدر است که اصطلاحاً پیش خودمان دو دوتا چهار تا کنیم که به قیمتش میارزد یا خیر. اما نهایتاً واجب است که برای اطمینان قبل از امضای قرارداد استعلام رسمی از شهرداری بگیریم.
سادهترین، سرراستترین و در عین حال سریعترین راه برای بررسی سن ساختمان، کنتورهای انشعابات مثل آب، برق و گاز است. قبل از شماره کنتور یک تاریخ درج شده است. برای مثال در تصویر زیر این تاریخ 11/1/92 قابل مشاهده است.
این تاریخها بعد از اتمام بخش عمده ساختوساز و نزدیک به زمان بهرهبرداری ساختمان درج میشود و میتوانند یک تخمین سریع و موثر از سن واقعی ساختمان به شما بدهند. اما قانونی و رسمی تلقی نمیشود. بخصوص در ساختمان قدیمی با کنتور جدید مشخص است که کنتور تعویض شده است یا اگر ساختمان بازسازی اساسی شده باشد و یا حتی اگر اشتراک قبلی حذف و دوباره برقرار شده باشد، این روش کار نمیکند.
شهرداری تنها نهادی است که تاریخ صدور پروانه ساخت و پایانکار را ثبت میکند؛ دقیقترین و قابلاستنادترین اطلاعات سن واقعی بنا در همین پروندهها درج میشود. در بسیاری از اختلافات ملکی، تنها تاریخ رسمی مورد قبول، تاریخ پایانکار است. به همین دلیل این روش معتبرترین راه تشخیص سن واقعی ساختمان محسوب میشود.
می توان با ورود به گزینه « استعلام پروانه و گواهی ساختمان» در صفحه نخست سایت شهرداری هر شهر و سپس با وارد کردن اطلاعاتی مثل شماره پرونده، شماره شناسایی ملک و شماره پروانه / تاریخ پروانه، وضعیت پروانه و گواهی ساختمان را استعلام کنید.
البته در بعضی شهرداریها هنوز استعلام پروانه ساخت به صورت حضوری انجام میشود و سامانه یکپارچه سراسری برای همه شهرداریها وجود ندارد.
گزارشهای نظارت، صورتجلسات مرحلهای، تاریخ اتمام اسکلت، سفتکاری و نازککاری از بهترین روشهای تخصصی برای فهمیدن سن واقعی سازهاند. این مدارک در پرونده مهندس ناظر یا دفترچههای فنی نگهداری میشود و اگر به ان دسترسی پیدا کنید، یکی از دقیقترین شواهد عمر واقعی ساختمان هستند.
کارشناسان رسمی با بررسی اجزایی مثل نوع اسکلت، کیفیت جوش، مدل پنجرهها، سیستم لولهکشی، نوع کابلکشی، شدت فرسودگی رنگ و کاشی، و حتی نوع مصالح دورهای (که در سالهای خاص رایج بوده) میتوانند سن تقریبی ساختمان را تعیین کنند.
این روش بهترین راه زمانی است که اسناد ناقص وجود داشته باشد. همچنین مقایسه مصالح و سبک معماری یک ساختمان با دورههای زمانی مختلف، میتوانند ما را به یک تخمین تقریبی از بازه زمانی آن ملک برسانند، زیرا برخی از سازهها در دوره خاصی مد میشوند. مثلاً استفاده از سنگ مرمر سفید کوچک در نمای ساختمانها در شهر تهران به ساختمانهایی با قدمت 25 سال به بالا برمیگردد یا نماهای آجری بیشتر در ساختمانهای با سن بین 20 تا 27 سال به کار رفتهاند.
گاهی استعلام از چند همسایه قدیمی میتوانند سرنخهایی از زمان بهرهبرداری ساختمان به دست میدهد. این سرنخهای غیررسمی در کنار سایر روشها میتوانند کاربردی باشند.