همشهری آنلاین – مریم سرخوش: دکتر آرش سیفی، متخصص بیماری‌های عفونی و دبیر علمی دومین کنگره جامع پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی، در گفت‌وگو با همشهری آنلاین درباره بحران مقاومت‌های میکروبی می‌گوید: مصرف نادرست و گسترده آنتی‌بیوتیک‌ها طی سال‌های گذشته باعث شده بسیاری از میکروب‌ها به این داروها مقاوم شوند و امروز با یک بحران واقعی مواجه باشیم. بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها عملاً برای درمان عفونت‌های شایع اثربخشی گذشته را ندارند و اگر بخواهیم به دوره‌ای برگردیم که این داروها نجات‌بخش بودند، باید اصول مصرف صحیح را جدی بگیریم.
به گفته سیفی مصرف درست آنتی‌بیوتیک یعنی پرهیز از مصرف خودسرانه در سرماخوردگی‌ها، تکرار خودسرانه نسخه‌های قدیمی یا درخواست داروهای بدون نسخه از داروخانه‌ها. هرچند که طبق قانون، فروش آنتی‌بیوتیک بدون نسخه ممنوع است. به همین دلیل ضرورت دارد آموزش صحیح از سال‌های کودکی داشته باشیم. این که دانش‌آموزان آگاه شوند آنتی‌بیوتیک مانند مسکن یا ویتامین نیست و مصرف آن باید فقط با نظر پزشک باشد.
ایران در وضعیت بحرانی سوءمصرف
این متخصص بیماری‌های عفونی درباره وضعیت ایران در مصرف این دارو می‌گوید: ما اکنون وسط بحران هستیم. هر فردی در اطراف خود، نمونه‌هایی از درمان‌های طولانی و پرهزینه عفونت‌ها را دیده است. دیگر نمی‌توان مانند گذشته انتظار داشت عفونت‌ها ارزان، سریع و ساده درمان شوند. حدود ۶۰ تا ۷۰ کشور دنیا مصرف آنتی‌بیوتیک را گزارش می‌کنند اما آمار رسمی دقیقی از مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران وجود ندارد. البته براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، ایرانی‌ها سه برابر میانگین جهانی آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند.
عفونت‌ها؛ از مرگ تا قطع عضو
سیفی بار عفونت‌ها را در سه حوزه توصیف می‌کند:
۱. مرگ‌ومیر: این که بیماران با ضعف سیستم ایمنی یا بیماری‌های زمینه‌ای، بیشترین قربانیان میکروب‌های مقاوم‌اند. این عفونت‌ها می‌توانند کشنده باشند.
۲. عوارض شدید و ناتوان‌کننده: به عنوان مثال فردی که جراحی ساده پا انجام داده، به دلیل عفونت مقاوم دچار عارضه جدی می‌شود و حتی ممکن است نیاز پزشکان مجبور به قطع پای او شوند که قطعا کیفیت زندگی‌اش را کاهش خواهد داد.
۳. هزینه‌های سنگین درمان: برخی از آنتی‌بیوتیک‌های جدید بسیار گران هستند و بیمار برای ادامه زندگی مجبور به پرداخت ده‌ها میلیون تومان هزینه است، هزینه‌ای که بسیاری از خانواده‌ها توان پرداخت آن را ندارند ...
وظیفه مردم و پزشکان
دبیر علمی دومین کنگره جامع پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی درباره وظیفه مردم و پزشکان در مدیریت مصرف آنتی‌بیوتیک هم بیان می‌کند: مردم باید اطلاعات درست را از منابع معتبر دریافت کنند، از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک بپرهیزند و درخواست نادرست از پزشکان نداشته باشند.
او البته معتقد است که پزشکان مسئولیت سنگین‌تری دارند، این که درباره خواسته نادرست بیماران برای تجویز آنتی‌بیوتیک مقاومت کنند و برخورد علمی با آن داشته باشند. علاوه بر این باید اطلاعات به روز از این مساله داشته باشند. در حوزه سندرم‌های عفونی، درمان‌های پیشنهادی و مقاومت‌های میکروبی نمی‌توان با علم ۱۰ ساله تصمیم‌گیری کرد.
اهمیت بیمارستان‌ها در چرخه مقاومت میکروبی
سیفی درباره دومین کنگره جامع پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی به همشهری آنلاین می‌گوید: بخش بزرگی از بار مرگ‌ومیر ناشی از میکروب‌های مقاوم در بیمارستان‌ها اتفاق می‌افتد، زیرا بیماران بستری معمولاً ایمنی ضعیف دارند. بنابراین تمرکز بر پیشگیری در محیط درمان از اولویت بالایی برخوردار است. به همین دلیل برگزاری رویدادهای مهمی از جمله کنگره جامع پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی اهمیت بیشتری دارد که امسال برای دومین بار ۲۴ و ۲۵ دی ماه برای گروه‌هایی که به‌طور مستقیم در چرخه کنترل عفونت نقش دارند برگزار خواهد شد از جمله کادر درمان، پرستاران، ماماها، کارشناسان آزمایشگاه، بهداشت محیط، متخصصان عفونی، پزشکان عمومی و همچنین کارشناسان مهندسی پزشکی.
به گفته این متخصص بیماری‌های عفونی در کنگره امسال موضوعاتی مانند استریلیزاسیون تجهیزات پزشکی، بررسی فناوری‌های نوین به‌ویژه فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، مدیریت طغیان عفونت‌های بیمارستانی و به‌روزرسانی برنامه‌های کشوری کنترل عفونت مورد بحث قرار می‌گیرد.
بخش‌های در معرض بیشترین خطر
به گفته سیفی، دو نقطه در بیمارستان‌ها بیشترین حساسیت را دارند، بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) به دلیل شرایط بحرانی بیماران و محل‌های جراحی که هر عفونت در آن‌ها می‌تواند به عوارض جدی و حتی مرگ منجر شود.
لزوم همکاری فرابخشی
سیفی تأکید می‌کند: مقابله با مقاومت میکروبی تنها وظیفه وزارت بهداشت نیست و باید سایر نهادهای مرتبط هم ورود کنند تا با رویکرد واحد با میکروب‌های مقاوم مقابله شود. این مسئله یک بحران ملی و جهانی است. مدیریت پسماندهای پزشکی، پایش محیطی و نقش آزمایشگاه‌های میکروب‌شناسی باید به‌صورت هماهنگ بین دستگاه‌ها پیگیری شود.
