به گزارش خبرنگار تابناک از استان فارس، چند روز پس از انتشار گزارش انتقادی درباره سفر هیأت استان فارس به جمهوری ازبکستان و نگرانی‌های جدی پیرامون احتمال انتقال دانش و ژرم‌پلاسم پسته ایرانی به این کشور، هنوز هیچ مقام رسمی از دولت، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات کشاورزی یا استانداری فارس توضیح روشنی ارائه نکرده است.
این بی‌تفاوتی در شرایطی ادامه دارد که موضوع مطرح‌شده ماهیتی ملی و استراتژیک دارد و می‌تواند آینده یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی ایران را تحت تأثیر قرار دهد.
بر اساس اخبار منتشرشده، هیأتی از استان فارس در سفر خود به ازبکستان درباره اجرای پروژه‌های مشترک کشاورزی از جمله «کشت پسته ایرانی» در خاک ازبکستان گفتوگو کرده است.
پسته یکی از اصلی‌ترین اقلام صادراتی غیرنفتی ایران و حامل ارزش ژنتیکی و اقتصادی بالاست. انتقال آن به کشور‌های دیگر می‌تواند موجب شکل‌گیری رقبای جدید و قدرتمند در بازار جهانی شود. اما با وجود حساسیت بالای این موضوع، هیچ سند رسمی درباره نحوه توافق، جزئیات فنی، و حدود اختیارات هیأت فارس منتشر نشده است.
در روز‌های اخیر، رسانه‌ها و افراد مختلف بار‌ها درخواست شفاف‌سازی کرده‌اند، اما:
وزارت جهاد کشاورزی هیچ موضعی درباره قانونی یا غیرقانونی بودن توافق اعلام نکرده است.
سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی پاسخی درباره احتمال خروج ژرم‌پلاسم یا نهال ارائه نکرده است.
استانداری فارس حاضر نشده توضیح دهد چه‌کسی مجوز مذاکره درباره محصول استراتژیک کشور را صادر کرده است؛ و دفتر ریاست‌جمهوری نیز تا لحظه تنظیم این گزارش هیچ واکنشی نشان نداده است.
این سطح از سکوت، در موضوعی با این میزان اهمیت، بی‌سابقه تلقی می‌شود. برخی از متخصصان حوزه کشاورزی و اقتصاد معتقدند که انتقال دانش یا نهال پسته ایرانی می‌تواند منجر به چند پیامد خطرناک شود:
۱- ایجاد رقیب جدید در بازار جهانی پسته
۲- ازبکستان از نظر اقلیمی و منابع آبی، ظرفیت تبدیل‌شدن به تولیدکننده عمده را دارد.
۳- انتقال سرمایه ژنتیکی کشور
پسته ایرانی حاصل صد‌ها سال سازگاری منطقه‌ای است و خروج آن می‌تواند مزیت ژنتیکی ایران را از بین ببرد و باعث پیامد‌های اقتصادی جبران ناپذیری شود. باید تئجه داشت که بازار پسته جهانی رقابتی است و کوچک‌ترین تغییر می‌تواند میلیارد‌ها دلار به ضرر ایران تمام شود. همچنین بیم آن می‌رود که برخی دست‌های پشت پرده و یا احتمال وجود شبکه‌های واسطه‌ای و رانت در این کار دخیل باشند، همچنین از سوی دیگر پنهان‌ماندن جزئیات قراردادها، گمانه‌زنی‌ها درباره نقش گروه‌های سودجو را افزایش داده است.
اکنون با گذشت چندین روز، این مطالبه جدی وجود دارد که دولت باید هرچه سریع‌تر به پرسش‌های بنیادی زیر پاسخ دهد:
آیا در مذاکرات اخیر موضوع انتقال نهال، بذر یا دانش پسته مطرح شده است؟
چه نهاد‌هایی در جریان این توافق بوده‌اند؟
متن کامل تفاهم‌نامه چیست و چرا منتشر نشده است؟
نقش ریاست‌جمهوری و وزارت جهاد در نظارت بر این سفر چه بوده است؟
موضوع «کشت پسته ایرانی در ازبکستان» صرفاً یک اقدام اداری نیست؛ موضوعی مرتبط با امنیت غذایی، اقتصاد صادراتی و مالکیت ژنتیکی کشور است. ادامه سکوت نهاد‌های دولتی و نظارتی نه‌تنها ابهامات را برطرف نمی‌کند، بلکه گمانه‌ها درباره وجود ایراد اساسی در روند تصمیم‌گیری را تقویت می‌کند.
تا زمانی که شفافیت کامل ارائه نشود، این پرونده یکی از بحث‌برانگیزترین و حساس‌ترین موضوعات کشاورزی سال‌های اخیر باقی خواهد ماند.
