ورزش بخش مهمی از کنترل سلامت دیابت است، ورزش منظم طولانی‌مدت می‌تواند سطح قند خون را بهبود بخشد و از عوارض مرتبط با دیابت پیشگیری یا آنها را کنترل کند.
به گزارش ایسنا، دیابت یکی از سریع‌ترین فوریت‌های پزشکی جهانی در قرن بیست و یکم است. دیابت نوع ۲ بیش از ۹۰ درصد از کل بیماران دیابتی را تشکیل می‌دهد. دیابت خطر عوارض میکروواسکولار و همچنین ماکروواسکولار را افزایش و عوارض مرتبط با آن کیفیت زندگی افراد را کاهش می‌دهد. در نتیجه، دیابت نوع ۲، بیماری با میزان شیوع بالا، تهدیدی جدی برای فیزیولوژی و روان‌شناسی افراد و همچنین بار اجتماعی قابل‌توجهی است.
فعالیت بدنی با افزایش اکسیداسیون اسیدهای چرب آزاد، عملکرد میتوکندری عضلات اسکلتی و سطح آدیپونکتین سرم، حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد. ورزش همچنین به بدن در تولید آیریسین کمک می‌کند که می‌تواند روی عضلات، کبد و بافت چربی بدن انسان تاثیر بگذارد و کنترل قند خون را بهبود بخشد. با این حال، از آنجایی که بسیاری از بیماران تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارند، میزان مشارکت ورزشی در بین بیماران دیابت نوع ۲ هنوز در سطح پایینی است.
آنان تمایل کمی برای شرکت در آزمایش اولیه و همچنین دشواری در پایبندی به ورزش منظم در طول زمان نشان می‌دهند. نتایج تحقیقات مرتبط نشان داد که بیش از ۹۶ درصد از بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ کمتر از دو بار در هفته فعالیت بدنی داشتند و فقط ۲۳.۸ درصد از افراد مبتلا به دیابت، ورزش هوازی، ۱۰.۹ درصد ورزش تقویت عضلات و ۶.۲ درصد هر دو دستورالعمل فعالیت بدنی را رعایت کردند. در نتیجه، هنوز باید نسبت پایبندی به ورزش در درازمدت بهبود یابد.
هرچند تحقیقات کیفی زیادی در مورد تجربه تصمیم‌گیری فعالیت ورزشی انجام شده است و محققان بسیاری از عوامل موثر بر رفتار ورزشی بیماران را گزارش کردند، اما بیشتر آنها تحقیقات مقطعی بودند. در حالی که تحقیقات کمّی بر همبستگی‌ها تمرکز دارند، تحقیقات کیفی برای طراحی مداخلات بیمارمحور بسیار مهم است زیرا تجربیات زیسته و فرآیندهای پیچیده تصمیم‌گیری را آشکار می‌کند. هیچ بررسی روشمندی در مورد عواملی که موجب ترویج یا مانع ورزش بیماران در زندگی روزمره می‌شوند، انجام نشده است.
این تحقیق به منظور توضیح روشمندی تجربه و شناخت تصمیم‌گیری ورزشی بیماران دیابت نوع ۲، تجزیه‌وتحلیل کامل دلایلی که بیماران از ورزش امتناع می‌کنند یا استمرار ورزش را دشوار می‌دانند و نیز خلاصه کردن تجربیات افراد موفق از بررسی روشمند و روش سنتز موضوعی برای ادغام و تجزیه‌وتحلیل مصاحبه‌های کیفی مرتبط استفاده می‌کند. این تحقیق می‌تواند منابع ارزشمندی برای توسعه راهبردهای مداخله ورزشی هدفمند در عمل بالینی ارائه دهد.
پایگاه های اطلاعاتی پاب‌مد، وب آو ساینس، امبیس، سایسینفو، سینوهل، اسکوپوس، سی‌ان‌کی، وی‌آی‌پی، وان‌فانگ و سینومد برای تحقیقات کیفی یا مطالعات روش‌های ترکیبی مربوط به تحقیقات کیفی در مورد عوامل موثر بر ورزش یا تجربه در بیماران دیابتی از زمان تاسیس پایگاه داده تا مارس ۲۰۲۵ جستجو شدند. ارزیابی کیفیت تحقیقات گنجانده شده با استفاده از ابزاری معتبر پس از انتخاب تحقیق، به‌صورت انتقادی انجام شد، سپس داده‌ها با استفاده از یک مرور روشمند و رویکرد سنتز موضوعی برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها استخراج و تشریح شدند.
در مجموع ۳۲ تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند که با استفاده از تحلیل موضوعی، ۱۱ مضمون مرتبط با هم شناسایی شدند ازجمله آنها می‌توان ورزش احساسات مثبت را تحریک می‌کند و ورزش را به یک عادت تبدیل می‌کند، درک مزایای ورزش، سیستم پشتیبانی خارجی، درک صحیح از ورزش، حالت ورزشی مناسب به‌عنوان عوامل ارتقادهنده و عوامل مانع شامل محدودیت‌های ناشی از شرایط شخصی یا نگرانی در مورد عوارض جانبی ناشی از ورزش، عدم آگاهی مربوط به ورزش یا تصورات غلط در مورد آن، محدود شدن توسط شرایط خارجی، سیستم پشتیبانی ناقص، احساسات شخصی و عوامل روانی-اجتماعی، محدودیت‌های فرهنگی و دلایل دیگر را نام برد.
این پژوهش از طریق مرور روشمند و سنتز موضوعی، چهار بُعد اصلی را که بر رفتار ورزشی بیماران دیابتی تاثیر می‌گذارند، آشکار کرد. اولین جنبه‌ای که باید در نظر گرفته شود، دانش و عوامل شناختی است، این امر در تسلط بیمار بر دانش ورزشی و کنترل دیابت و همچنین بازخورد مثبت ایجاد شده از طریق تمرین، مانند بهبود درک شده از ورزش بر کنترل قند خون، آشکار می‌شود.
نکته کلیدی دیگر، موانع ساختاری و سیستم‌های حمایت اجتماعی شامل محدودیت‌های عینی مانند هزینه‌های اقتصادی، برنامه‌ریزی زمانی، دسترسی به محیط و منابع حمایتی ذهنی مانند حمایت خانواده، تشویق همسالان و راهنمایی کادر پزشکی می‌شود. نکته قابل توجه این است که از نظر انتخاب روش‌های ورزشی، انتخاب روش‌های ورزشی که برای وضعیت سلامتی فرد مناسب هستند یا از آن لذت می‌برند، می‌تواند احتمال ماندگاری طولانی‌مدت را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد.
نکته آخر، عوامل انگیزشی شخصی از جمله نیروهای محرک ذاتی مانند احساس استقلال قوی و عادت به ورزش و همچنین عوامل بازدارنده مانند اختلالات عاطفی مانند شرم از ورزش، چالش سبک زندگی مدرن در استفاده بیش از حد از دستگاه‌های الکترونیکی که زمان ورزش را محدود می‌کند و کاستی در توانایی‌های فردی است.
بیمارانی که ورزش را درک می‌کنند، بیشتر احتمال دارد که از برنامه‌های ورزشی پیروی کنند. طبق مدل اعتقاد بهداشتی، دو عامل اصلی بر انتخاب‌های سلامتی آنان تاثیر می‌گذارد که شامل شناخت مزایای رفتارهای سالم و عواقب جدی بالقوه بیماری‌ها مانند مرگ، ناتوانی و مشکلات سلامتی طولانی‌مدت هستند.
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که درک خوب از دانش ورزشی به رعایت بهتر ورزش منجر می‌شود. به‌عنوان مثال، بیماران دیابتی نوع ۲ که به اهمیت ورزش اعتقاد دارند، بیشتر احتمال دارد که فعال باشند. وقتی بیماران شاهد بهبود قند خون و وزن خود از ورزش هستند، انگیزه بیشتری برای ادامه دادن پیدا می‌کنند. برعکس، کسانی که فاقد دانش ورزشی هستند ممکن است از تاثیرات جسمی ورزش بترسند. بنابراین، متخصصان پزشکی باید بیماران را در مورد مزایای ورزش آموزش دهند، تصورات غلط را اصلاح و آنان را تشویق کنند که مزایای کوتاه‌مدت و بلندمدت فعال بودن را تشخیص دهند.
این بررسی بسیاری از عوامل پیش‌برنده و بازدارنده‌ای را که بر فعالیت بدنی بیماران دیابت نوع ۲ در زندگی روزمره تاثیر می‌گذارند، روشن کرد. درک دلایلی که بیماران از ادامه ورزش امتناع می‌کنند یا آن را دشوار می‌دانند و همچنین تجربیات موفقیت‌آمیز آنان در ادامه ورزش، می‌تواند به پرستاران کمک کند تا نیازهای مراقبت فردی بیماران را شناسایی کرده و برنامه‌های ارتقای مربوطه را اتخاذ کنند. نظرات و تجربیات بیماران را می‌توان به عوامل شخصی و عوامل خارجی طبقه‌بندی کرد.
عوامل شخصی شامل سطح دانش بیمار، درک مزایا، وضعیت جسمی، انتخاب سبک ورزش، عوامل فرهنگی است. عوامل خارجی شامل شرایط عینی، سیستم‌های حمایتی است و سایر عوامل نیز باید در نظر گرفته شوند. در مراقبت‌های آینده، باید به شرایط عینی و تجربیات درونی بیماران توجه شود، عواملی موثر بر پیروی ورزش از دیدگاه‌های مختلف، شناسایی شوند و سپس برنامه‌های ارتقاء ورزش هدفمند از ابعاد مختلف همچنین اثربخشی برنامه‌ها ارزیابی و اصلاحات به‌موقع برای افزایش بیشتر رعایت انجام شود.
عوامل موثر بر رفتار ورزشی پیچیده هستند و تاثیر عمیقی بر پایبندی ورزشی بیماران دارند. کادر پزشکی باید چهار بُعد اصلی موثر بر رفتار ورزشی بیماران را روشن کنند، دانش مرتبط با ورزش بیماران را از طریق آموزش سلامت و سایر روش‌ها افزایش دهند، بیماران را به انتخاب روش‌های ورزشی مناسب برای خودشان تشویق کنند و اعضای خانواده یا همسالان را به مشارکت با بیماران تشویق کنند و با اعمال استقلال خود، مشارکت فعال بیماران در ورزش را ارتقا دهند و در نتیجه به نتایج سلامتی ایده‌آل‌تری دست یابند.
سایت مدیسن گزارش کرد، به‌طور خلاصه، کادر پزشکی باید به‌طور فعال به بیماران در ایجاد عادات ورزشی کمک و آنان را با موارد موفق اطرافشان آشنا کنند تا خودکارآمدی بیماران در ادامه ورزش افزایش یابد. خود بیماران نیز باید رابطه بین کسب درآمد و ورزش را متعادل، آگاهانه در برابر وسوسه اعتیاد به محصولات الکترونیکی مقاومت و برای ایجاد عادات ورزشی تلاش کنند.
