علی بهادری جهرمی، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس  و سخنگوی وقت دولت سید ابراهیم رئیسی نوشت: در هفته‌های اخیر، خبرهایی درباره یک رویداد فرهنگی در دانشگاه تهران منتشر شد که واکنش‌هایی را به همراه داشت. 

 

صرف‌نظر از هنجارشکنی‌ها، اعمال خلاف قانون، ضداخلاق و برخلاف هویت ایرانی اسلامی و جنبه‌هایی که در تحلیل‌های موافق و مخالف به آن‌ها بیشتر پرداخته شد، لازم است به یک نکته بنیادین توجه شود: دانشگاه برای چه ساخته شده است؟ 

 

همان‌گونه که پارک، کافی‌شاپ، سینما یا سالن ورزشی هرکدام کارکرد روشن و مختص خود را دارند، دانشگاه نیز کارکردی دارد که با هیچ محیط دیگری قابل جایگزینی نیست. اصلی‌ترین رسالت دانشگاه در کنار تقویت ارزش‌های بومی و ملی از قبیل اخلاق‌گرایی و عفت‌مندی، رشد علمی کشور، تربیت نیروهای توانمند و تولید اندیشه برای حل مسائل امروز و فردای ایران است.

 

کشوری که می‌خواهد در سیاست، اقتصاد، فناوری، مدیریت و فرهنگ پیشرفت کند، ناچار است دانشگاه را در جایگاه واقعی خود بفهمد؛ یعنی موتور تولید علم و تحلیل‌های تخصصی. هر رویدادی که در دانشگاه برگزار می‌شود، هر اندازه هم فرهنگی یا هنری باشد، اگر با این رسالت بی‌ارتباط باشد یا آن را تضعیف کند، به تدریج دانشگاه را از محور رشد علمی به حاشیه می‌برد.

 

 طبیعتاً مدافعان آزادی فعالیت‌های هنری و اجتماعی نیز می‌پذیرند که اجرای این برنامه‌ها در محیط دانشگاهی نباید کارکرد علمی دانشگاه را تحت‌الشعاع قرار دهد. دانشگاه باید محل گفت‌وگوی جدی درباره مسائل کشور باشد؛ جایگاهی که در آن نخبگان جوان بتوانند دغدغه‌مندانه درباره آینده ایران فکر کنند، نه اینکه محیط دانشگاه از نقش اصلی خود فاصله بگیرد.

 

در مقابل این نگاه، دیدگاهی وجود دارد که به دنبال سرگرمی‌سازی به هر قیمت است؛ سرگرمی‌ای که شاید در لحظه جذاب باشد، اما در عمل دانشگاه را از حل مسائل واقعی جامعه دور می‌کند. وقتی فضای دانشگاه شبیه محیط‌های تفریحی می‌شود، تمرکز علمی تضعیف می‌گردد، انگیزه پژوهش کم می‌شود و نخبگان احساس می‌کنند جایگاهی که برای تولید ایده و تحلیل ساخته شده، در اولویت مدیران نیست.

 

 این خطر فقط امروز را تهدید نمی‌کند؛ بلکه آینده کشور را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر دانشگاه نتواند نسل آینده مدیران، پژوهشگران و متخصصان را با تمرکز علمی تربیت کند، هیچ سیاست‌گذاری اقتصادی، فرهنگی یا سیاسی به موفقیت نخواهد رسید.

 

دولت‌هایی که نگاه بلندمدت دارند، دانشگاه را قلب حل مسائل کشور می‌دانند. نمونه روشن آن، سیاستی بود که در دوره شهید آیت‌الله رئیسی دنبال شد؛ دوره‌ای که در آن، دانشگاه نه محلی برای حاشیه‌سازی، بلکه محور گفت‌وگوی جدی ملی و اتاق فکر حل مشکلات کشور قرار گرفت. یکی از توصیه‌های همیشگی شهید رئیسی به اعضای دولت حضور مستمر در دانشگاه‌ها و ارتباط با دانشجویان و اساتید بود تا هم از ظرفیت‌های ایشان بهره‌برداری شود و هم در جریان آخرین وضعیت شرایط کشور و اقدامات دولت قرار گیرند.

 

در عمر کوتاه سه ساله‌ی دولت، نزدیک به ۲۰۰ جلسه دانشجویی و نخبگانی در دانشگاه‌ها و محیط های علمی مختلف داشتم که تک‌تک آن‌ها برای خودم نیز آموزنده و مطالب آن در دولت پیگیری یا گزارش می‌شد؛ در خصوص سایر مدیران نیز برنامه‌ریزی مشابهی صورت گرفته بود؛ ارتباط مستقیم مدیران اجرایی با دانشگاه تا این حد، در تاریخ پس از انقلاب کم‌سابقه بود.

 

اما امروز، برخی نشانه‌ها حکایت از جابه‌جایی اولویت‌ها دارد. رویدادهایی که بعضاً طراحی آن‌ها با هویت علمی دانشگاه تناسبی ندارد، جای گفت‌وگوهای علمی و جلسات تخصصی را می‌گیرند. مسئله اصلی در کنار بحران هویتی که در اثر برخی اقدامات خاص روز‌به روز نهادینه‌تر می‌شود، نگرانی از آن است که «نقش دانشگاه در امروز» بی‌صدا کمرنگ و «نقش دانشگاه در فردا» بی‌سر‌و‌صدا حذف شود. اگر دانشگاه به حاشیه رانده شود، هیچ نهادی قادر به جایگزینی آن در تولید آینده کشور نخواهد بود.

 

احترام به ارزش‌های هویت‌ساز ملت ایران، نظیر عفاف و اخلاق، از ابعاد و کارکردهای غیرقابل حذف محیط‌های دانشگاهی است. درست به همین دلیل است که دانشگاه برای سرگرمی‌های کوتاه‌مدت ساخته نشده؛ همان‌طور که پارک برای پژوهش علمی ساخته نشده است.

 

حفظ هویت علمی دانشگاه نه یک بحث سلیقه‌ای، بلکه یک ضرورت ملی است. دانشگاه باید زنده، پویا، شاد و فعال بماند، اما در چارچوبی که رسالت علمی آن را تقویت کند، نه تضعیف. هرگاه این تعادل رعایت شود، دانشگاه می‌تواند هم نشاط دانشجویی را تأمین کند و هم موتور تولید اندیشه و راه‌حلی برای پیشرفت ایران باشد. آینده کشور به قدرت علمی آن وابسته است؛ و آینده علم، از دانشگاه آغاز می‌شود.