اکثر کشورهای همسایه ایران، نیروی هوایی خود را با جت‌های جنگنده پیشرفته‌تر ساخته‌اند یا در حال ساخت آن هستند که این امر نیاز فوری تهران به ارتقاء قدرت هوایی خود را برجسته می‌کند.

به گزارش عصرایران، وبگاه آمریکایی "فوربس" در مطلبی به موازنه در حال تغییر نیروی هوایی در منطقه غرب آسیا پرداخته و با مقایسه آن با وضعیت نیروی هوایی ایران نوشت:

جمهوری آذربایجان جت‌های جنگنده جدید JF-17C خود را که اخیرا از پاکستان خریداری کرده است، در یک رژه نظامی در 8 نوامبر (9 روز پیش) به نمایش گذاشت. باکو 40 فروند از این جنگنده‌های پیشرفته را سفارش داده است که دارای ویژگی‌های پیشرفته متعددی از جمله رادارهای آرایه‌ای اسکن الکترونیکی هستند. 

جدیدترین JF-17 همچنین می‌تواند موشک هوا به هوای برد فراتر از دید PL-15E چین را شلیک کند، همان موشکی که پاکستان برای سرنگونی حداقل یکی از جنگنده‌های رافائل ساخت فرانسه هند، در جریان درگیری‌ها در ماه می امسال استفاده کرد.

پیشرفته‌ترین جنگنده‌های ایران همچنان "تامکت‌های گرومن اف- 14 ای" ساخت آمریکا هستند که در دهه 1970 خریداری شدند. تهران قبل از سقوط رژیم شاه، 79 فروند از این جنگنده‌ها را دریافت کرد و حداقل چند ده فروند از آنها تا به امروز در حال عملیات هستند. 

اف-14، که در زمان خود پیشرفته‌ترین هواپیما بود، با رادار AWG-۹ و موشک فینیکس، پیشگام در جنگ هوایی فراتر از برد بصری بود. این موشک (فینیکس) می‌تواند اهداف هوایی را تا 100 مایل دورتر هدف قرار دهد. ایران نمونه‌ای از فینیکس به نام "فکور- 90 " ساخته است.

با این حال، هیچ یک از این موشک‌ها برد تخمینی 120 مایلی – موشک چینی PL 15 E " را ندارند. اگرچه تا زمان نگارش این مطلب هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه جمهوری آذربایجان این موشک هوا به هوای چینی را دارد یا به دست خواهد آورد، وجود ندارد، اما به دست آوردن آن برای باکو جای تعجب نخواهد داشت.

 به هر حال، باکو اخیرا سیستم‌های دفاع هوایی زمینی استراتژیک " اچ کیو 9" را نیز از چین تحویل گرفته است. 

ترکیه و عربستان در حال خریدهای جدید هوایی

در شمال غرب ایران، ترکیه نیز به تازگی قراردادی برای خرید 44 فروند جنگنده "یوروفایتر تایفون" منعقد کرده است. آنکارا همچنین موشک Meteor را که برد آن نیز بیش از 120 مایل است، برای این جنگنده‌های نسل چهارونیم که دارای رادارهای مدرن AESA نیز هستند، خریداری خواهد کرد. ترکیه همچنین امیدوار است در آینده نزدیک 40 فروند جنگنده نسل پنجم لاکهید مارتین  اف-35 را به دست آورد و در حال توسعه یک جت رادارگریز بومی به نام TF Kaan است.

عربستان سعودی نیز امیدوار است جنگنده رادارگریز اف-35 را به دست آورد. پیش از سفر محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی به کاخ سفید، گزارش‌هایی منتشر شده مبنی بر اینکه ریاض 48 فروند از این جنگنده‌های رادارگریز را می‌خواهد. مقامات آمریکایی بیم آن دارند که چنین فروشی بتواند این هواپیمای پیشرفته را در معرض جاسوسی چین قرار دهد. علاوه بر این، اسرائیل خواهان فروش مشروط این جنگنده به عربستان است و عمده ترین شرط نیز عادی سازی روابط با اسرائیل خواهد بود. 

با این حال، نمی‌توان فروش احتمالی اف-35 به ریاض را در آینده‌ای نه چندان دور تحت دولت فعلی واشنگتن رد کرد. خرید اف- 35 نیروی هوایی عربستان سعودی را که در حال حاضر چندین جت پیشرفته غربی نسل چهارونیم را در اختیار دارد، به طور قابل توجهی تقویت خواهد کرد.

نیروی هوایی قطر و امارات

در طول دهه گذشته، قطر، همسایه عربستان، نیز ناوگان بزرگی از جنگنده‌ها متشکل از تقریبا 100 جت نسل چهارونیم ساخت غرب از سه نوع - یوروفایتر، رافائل و بوئینگ اف-۱۵کیو‌ای پیشرفته ساخت آمریکا - را گردآوری کرده است.

امارات متحده عربی اولین کشوری بود که در دهه 2000، جنگنده‌های اف-16 پیشرفته‌تری نسبت به جنگنده‌های نیروی هوایی ایالات متحده خریداری کرد. در حالی که ابوظبی قرارداد قبلی برای خرید 50 فروند اف-35 که در پایان دوره اول ریاست جمهوری ترامپ منعقد شده بود را به حالت تعلیق درآورد، در اواخر سال 2021، 80 فروند جنگنده چندمنظوره رافائل اف4 را از فرانسه سفارش داد. 

این جت‌های فرانسوی مجهز به موشک‌های METEOR و سایر مهمات پیشرفته خواهند بود. این قرارداد به تنهایی با خرید تاریخی اف- 14 توسط ایران در 50 سال پیش قابل مقایسه است.

سایر کشورهای همسایه ایران که نیروی هوایی ضعیف‌تری دارند، کمترین احتمال را برای تبدیل شدن به دشمن تهران دارند. یک استثنا افغانستان تحت حکومت طالبان است. با این حال، افغانستان فاقد جت‌های جنگنده است و نیروی هوایی ضعیفی دارد که بعید است تهدید قابل توجهی برای ایران ایجاد کند.

ایران  در سراسر مرزهای شمال شرقی خود روابط صمیمانه‌ای با ترکمنستان در آسیای مرکزی حفظ کرده است. عشق‌آباد فاقد هرگونه نیروی هوایی قابل توجه است و فاقد جت جنگنده عمده ای است و تنها هواپیماهای تهاجمی ساب سونیک سوخو-25 ساخت شوروی در اختیار دارد. ارمنستان نیز مدت‌هاست که روابط دوستانه‌ای با ایران داشته است و گذشته از سوخو -25 ها، ایروان تنها 4 جت جنگنده چندمنظوره مدرن سوخو-30 اس ام را در اختیار دارد.

عراق که روابط نزدیکی با ایران دارد، ناوگانی متشکل از 34 جنگنده F-16IQ Viper را در اختیار دارد. اگرچه این جنگنده‌ها از هر جنگنده‌ای که ایران در دهه‌های گذشته سفارش داده، پیشرفته‌تر هستند، اما از زمان تحویل آنها در یک دهه پیش، با مشکلات مزمن تعمیر و نگهداری مواجه بوده‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن است که بغداد قصد دارد نیروی هوایی خود را با 12 فروند رافائل فرانسوی تقویت کند.

همکاری هوایی پاکستان و چین

و آخرین همسایه پاکستان است. شایان ذکر است که قبل از بمباران ایران توسط نیروی هوایی اسرائیل و ایالات متحده در ماه ژوئن و حملات آوریل و اکتبر 2024 اسرائیل، نیروی هوایی پاکستان تنها نیرویی بود که این کار را انجام داد و اولین نیروی هوایی از زمان حمله صدام حسین به ایران در دهه 1980 بود، که به ایران حمله هوایی ترتیب داد؛ پس از آنکه ایران در ژانویه 2024 با پهپاد و موشک‌های بالستیک به اهداف شبه‌نظامیان در خاک پاکستان حمله کرد، پاکستان در یک ضدحمله کلاسیک تلافی‌جویانه، با جت‌های جنگنده مجهز به مهمات دوربرد علیه سایر اهداف ادعایی شبه‌نظامیان در خاک ایران تلافی کرد.

 این حادثه نشان داد که چگونه پاکستان در قدرت هوایی متعارف سرمایه‌گذاری کرده است، در حالی که ایران به شدت به موشک‌های بالستیک و پهپادهای مسلح بومی خود متکی است.

گذشته از جنگنده JF-17 که پاکستان به طور مشترک با چین توسعه داده و ساخته است، اسلام‌آباد اخیرا 36 جنگنده پیشرفته چنگدو J-10C  چینی خریداری کرده است. در جریان جنگ اخیر با هند، یک جنگنده J-10C پاکستانی موشک PL-15 را شلیک کرد که باعث سرنگونی جنگنده رافائل هندی شد.

علاوه بر این، نشانه‌هایی وجود دارد که پاکستان در نهایت ممکن است جنگنده‌های رادارگریز نسل پنجم شنیانگ J-35 چین را به دست آورد، و طبق گزارش‌ها، پکن پیش از این فروش 40 فروند از این هواپیما را پیشنهاد داده است. با این حال، این هواپیما همچنان در حال توسعه است، به این معنی که اگر پاکستان در نهایت سفارشی بدهد، بعید است حداقل تا دهه 2030 به آن دست یابد.

خرید سوخو-35 ایران از روسیه

در بحبوحه همه این تحولات، اسناد دفاعی فاش شده روسیه که توسط یک گروه هکری به نام "آینه سیاه" در اوایل اکتبر امسال به اشتراک گذاشته شد، ظاهرا سفارش ایران برای 48 فروند جنگنده سوخو-35 فلانکر روسی به ارزش 5 تا 6 میلیارد یورو (5.8 تا 6.96 میلیارد دلار) را تایید می‌کند.

به نظر می‌رسد این افشاگری، گزارش سال 2023 سعید عظیمی، روزنامه‌نگار ایرانی، را تایید می‌کند که فاش کرده بود ایران تا سال 2021 "پرداخت کامل" برای خرید 50 فروند فلانکر را انجام داده است.

در هر صورت، تکمیل خرید سوخو-35 توسط ایران به سختی می‌تواند موازنه قدرت هوایی در خلیج فارس یا در مقابل نیروی هوایی اسرائیل را تغییر دهد. در هر صورت، این خریدهای گسترده جنگنده‌های نسل چهارونیم  و نسل پنجم در مجاورت تهران نشان می‌دهد که 48 فروند سوخو- 35 حداقل چیزی است که نیروی هوایی ایران برای اینکه کاملا از رده خارج و از نظر تسلیحاتی ضعیف نشود، به آن نیاز دارد.

آگامای موآنزا؛ مارمولکی که لباس مرد عنکبوتی را بر تن دارد