همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: حدود ۸۰ درصد زنان، گرگرفتگی دوران یائسگی یا منوپاز را تجربه می‌کنند؛ حالتی شامل تعریق، گرم شدن ناگهانی و گاهی تپش سریع قلب. این علائم آزاردهنده چند دقیه طول می‌کشد و وقتی هر روز و هر شب تکرار می‌شود، می‌تواند روی خلق و خو و اعتماد به نفس زن اثرات بدی بگذارد و حتی او را دچار افسردگی کند و کیفیت زندگی‌اش را پایین بیاورد. کارشناسان خارجی و داخلی مدتی است روش درمانیِ «هورمون‌تراپی» را به زنان توصیه می‌کنند تا این علائم کلافه‌کننده در آنها کاهش یابد و با سختیِ کمتری، این دوران را پشت سر بگذارند.
هورمون‌تراپی را از این سن شروع کنید
هورمون‌تراپی برای زنانی که منوپاز (Menopause) یا دوران یائسگی را پشت سر می‌گذارند، مدتی است سرخط اخبار سلامت شده است؛ روشی که می‌تواند علائمی مثل گرگرفتگی، تعریق شبانه و خواب بی‌کیفیت را کاهش دهد. با این حال، بسیاری از زنان هنوز به دلیل عوارض احتمالی و طول دوره ۳ تا ۵ ساله درمان، از آن می‌ترسند.
به تازگی، گزارشی درباره هورمون‌تراپی برای دوره منوپاز در وب‌سایت معتبر NPR آمریکا منتشر شده که این روش درمانی را به زنان توصیه می‌کند و حتی تاکید دارد که برچسب‌های هشدار باید از داروهای هورمونی مبتنی بر استروژن که برای درمان علائم یائسگی تجویز می‌شوند، حذف شود. چون به گفته مقامات FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا)، این هشدارها زنان را از شروع درمان می‌ترساند و پزشکان را هم در تجویز دچار تردید می‌کند.
به گفته این گزارش، «ریشه این هشدارها به اوایل دهه ۲۰۰۰ برمی‌گردد؛ زمانی که داده‌های مطالعه «ابتکار سلامت زنان» نشان داد درمان هورمونی می‌تواند خطر حمله قلبی، سکته، لخته خون و سرطان پستان را افزایش دهد. اما نوع درمان هورمونی تجویزشده در آن مطالعه دیگر رایج نیست. میانگین سنی زنان شرکت‌کننده هم ۶۳ سال بود که الان سن زیادی برای شروع هورمون‌درمانی محسوب می‌شود.»
دکتر جوآن پینکرتون، متخصص منوپاز در دانشگاه ویرجینیا به خبرنگار این گزارش گفته که «اگر زیر ۶۰ سال باشید یا در ۱۰ سال اول بعد از آغاز یائسگی درمان را شروع کنید، معمولاً گرگرفتگی، تعریق و اختلال خواب کاهش می‌یابد.» او همچنین به نقش حفاظتی درمان هورمونی در جلوگیری از کاهش تراکم استخوان، شکستگی‌ها و مزایای احتمالی برای قلب، مه ذهنی و کیفیت زندگی اشاره می‌کند و می‌گوید: «با دوز مناسب دارو، هورمون‌تراپی می‌تواند ایمن و مفید باشد.»
بیشتر بخوانید؛
۶ نکته مهم که لازم است بدانید
هورمون‌درمانی، یک روش درمانی است که با استفاده از هورمون‌های جایگزین مانند استروژن و پروژسترون، به زنان در دوره یائسگی کمک می‌کند. هدف اصلی این درمان، جایگزینی و افزایش هورمون‌هایی است که در دوران یائسگی کاهش پیدا می‌کند. چون در دوران یائسگی، ترشح هورمون استروژن و پروژسترون متوقف می‌شود.
اما یک نکته مهم وجود دارد: «همه زنان نمی‌توانند درمان هورمونی بگیرند.» به گفته استاد دانشگاه ویرجینیا، بعضی بیماری‌ها یا علائم پزشکی می‌تواند مصرف داروهای مربوط به هورمون‌درمانی را پرخطر کند. این گزارش در ادامه، ۶ نکته مهم را برای هورمون‌درمانی عنوان می‌کند که بسیار مفید و کاربردی هستند؛
۱. چه زمانی باید هورمون‌درمانی را شروع کرد؟
متخصصان توصیه می‌کنند درمان استروژنی قبل از ۶۰ سالگی یا در ۱۰ سال اولِ بعد از شروع یائسگی آغاز شود. یعنی یک سال بعد از آخرین قاعدگی. بسیاری زنان در پیش‌یائسگی همچنان از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند که گرگرفتگی و تعریق شبانه را کاهش می‌دهد. درحالی‌که بعد از پایان دوره گذار یائسگی و وقتی دیگر نیازی به پیشگیری از بارداری نیست، ادامه قرص‌های ضدبارداری منطقی نیست. چون میزان استروژن موجود در این قرص‌ها بیش از حد مورد نیاز درمان هورمونی است.
۲. مدت درمان هورمونی چقدر باید باشد؟
به طور معمول، زنان ۳ تا ۵ سال از درمان هورمونی استفاده می‌کنند؛ اما این یک قانون قطعی نیست. چون بعضی از زنان علائم را طولانی‌تر تجربه می‌کنند. بنابراین برای زنانی که علائم ماندگار دارند یا دچار کاهش تراکم استخوان هستند – که می‌توان آن را با درمان هورمونی کنترل کرد – درمان ادامه می‌یابد.
۳. درمان هورمونی چه تغییراتی کرده است؟
طی ۲۰ سال گذشته – از زمان انتشار نتایج مطالعه WHI – علم پیشرفت چشمگیری کرده است. مهم‌تر از همه، نحوه دریافت استروژن تغییر کرده است و فرمولاسیون‌های جدیدی در دسترس است. بسیاری از زنان الان به‌جای قرص، چسب دریافت می‌کنند. چون درمان خوراکی می‌تواند خطر لخته خون و سکته را اندکی افزایش دهد.
۴. آیا همه فرآورده‌های استروژن خطر یکسانی دارند؟
خیر. استروژن موضعی – مثل کرم‌های واژینال با دوز کم – علائمی مانند خشکی واژن، درد هنگام رابطه، مشکلات مثانه و کاهش خطر عفونت ادراری را هدف می‌گیرد. این نوع درمان با استروژن سیستمیک که از طریق قرص، چسب یا ژل در بدن گردش می‌کند، متفاوت است. استروژن سیستمیک دوز بالاتری دارد و برای درمان گرگرفتگی و تعریق شبانه کاربرد دارد و ممکن است عوارض جانبی بیشتری داشته باشد.
۵. چه کسانی نباید هورمون‌تراپی کنند؟
برخی زنان به دلیل شرایط پزشکی خاص باید از درمان هورمونی دوری کنند؛ از جمله زنانی که سرطان پستان یا رحم حساس به استروژن داشته‌اند و زنانی که در معرض خطر بالای حمله قلبی، سکته، لخته خون یا آمبولی ریه هستند یا این مشکلات را تجربه کرده‌اند. کارشناسان می‌گویند خیلی مهم است که زنان با یک پزشک آگاه درباره مزایا و خطرات ویژه خود مشورت کنند.
۶. آیا برای زنانی که درمان هورمونی نمی‌خواهند، جایگزینی هست؟
سازمان غذا و دارو دو داروی خوراکی غیرهورمونی «لینکِوِت» و «وئوزا» را برای کاهش گرگرفتگی شدید یائسگی تأیید کرده است. کارشناسان، توصیه‌هایی هم برای مدیریت علائم ارائه می‌دهند؛ مثل کاهش مصرف الکل و کافئین، حفظ وزن مناسب، هیپنوتراپی، مدیتیشن و ... .
هورمون‌تراپی عاضه ندارد اگر .../ هورمون‌تراپی جایگزین دارد؟
درباره ارتباط هورمون‌تراپی و کاهش علائم منوپاز، دکتر اعظم سادات موسوی، جراح و متخصص زنان در گفتگو با همشهری‌آنلاین به نکات بسیار مهم و قابل توجهی اشاره می‌کند. او می‌گوید: هورمون‌تراپی اگر به مدت کوتاه – یعنی زیر ۵ سال – و با دوز پایین انجام شود، عارضه‌ای نخواهد داشت و حتی در افزایش احتمال ابتلا به سرطان پستان هم تاثیری ندارد. اما شروع درمان بعد از ۶۰ سالگی یا درمان طولانی‌مدت (بیش از ۵ سال) و با دوز بالا می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. 
به گفته این متخصص زنان، «انجمن‌های علمی منوپاز (Menopause) دنیا و همچنین انجمن منوپاز اروپا، علی‌رغم سروصدایی که چند سال قبل ایجاد شد که هورمون‌تراپی را برای زنان یائسه منع می‌کرد، حالا بر این باورند که هورمون‌تراپی برای زنان یائسه‌ی علائم‌دار (گرگرفتگی، بی‌خوابی و ...) بهترین درمان است. به شرطی که درمان قبل از ۶۰ سالگی آغاز شود و البته در حین درمان، هر ۶ ماه یک بار باید چک و ارزیابی شوند.
به گفته موسوی، «بعد از یائسگی هرچقدر هورمون‌تراپی زودتر انجام شود، عوارض کمتری خواهد داشت و مزایای آن بیشتر خواهد بود. البته اگر خانمی فقط علائمی مثل خشکی واژن داشته باشد، هورمون‌درمانی موضعی (مثلاً با کرم‌ها یا قرص‌های واژینال) کفایت می‌کند و نیازی به هورمون‌درمانی نیست.»
این متخصص زنان روی این موضوع هم تاکید دارد که هورمون‌تراپی برای همه زنان مناسب نیست. «مثلا خانم‌هایی که سابقه ترومبوآمبولی دارند، یا دچار خونریزی‌های رحمی با علت ناشناخته، بیماری‌های کبدی، توده‌های پستانی مشکوک یا برخی مشکلات دیگر هستند، نباید سراغ این روش درمانی بروند. درضمن کنترل وزن و رسیدن به شاخص توده بدنی (BMI) نرمال می‌تواند عوارض هورمون‌تراپی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و کیفیت زندگی زن را بالا ببرد.»
خانم‌هایی که هورمون‌تراپی نمی‌خواهند چه کنند؟ موسوی می‌گوید: «روش‌های متعددی برای درمان یا کاهش عوارض و علائم دوران یائسگی وجود دارد؛ مثلا قرص‌های آرام‌بخش، بعضی داروهای گیاهی مثل روغن گل‌مغربی، چای‌های مخصوص، بعضی دمنوش‌ها، فرآورده‌های سویا و ... که البته تأثیر اینها معمولاً محدود و مختصر است و جایگزین هورمون‌تراپی محسوب نمی‌شوند.»
بیشتر بخوانید؛
