همشهری‌آنلاین - مجید جباری: داده‌های سامانه پایش کیفی هوای کشور نشان می‌دهد که طی شبانه‌روز گذشته، تمرکز آلودگی هوا بر کلانشهرها، شهرهای صنعتی و مناطق همجوار با صنایع نفت و گاز بود. ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون و فعالیت‌های صنعتی، در کنار پایداری جوی و حاکمیت وارونگی دما باعث شد استان‌های خوزستان، تهران، اصفهان، ایلام، البرز و قزوین در صدر آلودگی هوای کشور قرار بگیرند. در غرب کشور، ایلام پس از چند روز، آلودگی هوا کمی فروکش کرد اما هوای قصرشیرین در کرمانشاه با ثبت شاخص ۱۵۵ ناسالم شد. استان خوزستان نیز به دلیل فعالیت‌های صنعتی به ویژه فلرینگ در صنایع نفت و گاز در وضعیت ناسالم قرار گرفت و شهروندان با مشکلات تنفسی مواجه شدند.
در تهران، اکثر مناطق تحت تأثیر فعالیت‌های صنعتی و احتراق سوخت‌های فسیلی قرار گرفتند و مناطقی مانند شهرری، پیشوا، باقرشهر و منطقه ۱۵ آلوده‌ترین بخش‌ها بودند. در اصفهان نیز پراکنش مناطق آلوده گسترده بود و شرایط ناسالم در بخش‌هایی از استان ثبت شد. در نوار شرقی کشور، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان هوای قابل قبول و بعضا پاک داشتند، هرچند شهر نیک‌شهر با شاخص ۳۰۵ به دلیل فعالیت کانون‌های گرد و غبار محلی، آلوده‌ترین شهر شرق کشور بود.
پدیده مورد توجه در نقشه شاخص روزانه کیفیت هوا، آلودگی شهرهایی از شمال کشور را هم نشان می‌دهد. برخلاف تصاویری که در برخی صفحات اجتماعی از سوی شهروندان منتشر و عنوان شده که گرد وغبار، عامل آلودگی هوای شهرهای رشت، چالوس و آمل است، بررسی داده‌های سامانه پایش کیفی هوای کشور آلودگی هوای این شهرها را ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی و فعالیت های صنعتی می‌داند. همچنین تصاویر و مشاهده‌های میدانی نشان می‌دهد پدیده مه همراه با آلاینده‌ها کیفیت هوا را کاهش داده است.شهر رشت بر اساس داده‌های سامانه پایش کیفی هوای کشور، طی شبانه روز گذشته عدد ۱۵۳ و ناسالم را ثبت کرد در حالی که آمل با شاخص ۱۸۳ و چالوس با عدد ۱۲۵ دو شهر ناسالم مازندران طی شبانه روز گذشته بودند.
دکتر نیما فرید مجتهدی، اقلیم‌شناس در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین توضیح داد: «مه زمانی شکل می‌گیرد که بخار آب موجود در هوا به نقطه اشباع برسد و به قطرات ریز تبدیل شود. اما زمانی که در شرایط پایداری جوی و وارونگی دما آلاینده‌های صنعتی و ترافیکی در لایه‌های زیرین جو به دام می‌افتند، ترکیب مه با این آلاینده‌ها، مه‌دود ایجاد می‌کند که هم دید افقی و عمودی را کاهش می‌دهد و هم کیفیت هوای تنفسی را پایین می‌آورد.»
او افزود: «در کلانشهرهایی مانند رشت، تراکم بالای خودروها و آلاینده‌های ناشی از سوخت، همراه با کیفیت پایین سوخت، باعث شده است تا مه‌دود فتوشیمیایی شکل بگیرد. این پدیده باعث می‌شود حتی هوایی که به نظر مه‌آلود است، برای گروه‌های حساس، از جمله بیماران قلبی و تنفسی، ناسالم و خطرناک باشد. استفاده از ماسک در این شرایط ابتدایی‌ترین اقدام حفاظتی است.»
فرید مجتهدی گفت: «به‌طور کلی، آلودگی هوا طی شبانه‌روز گذشته تلفیقی از ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون ناشی از فعالیت صنعتی و سوخت‌های فسیلی و مه‌دود ناشی از ترکیب مه و آلاینده‌های شهری بود. پایداری جوی و وارونگی دما مانع از اختلاط هوا شده و آلاینده‌ها در لایه‌های پایین به دام افتاده‌اند.»
