حسن اکبری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با تأکید بر اهمیت حیاتی درختان کهنسال، آن‌ها را بخش مهمی از ذخایر ژنی هر کشور و سرمایه‌های زیستی غیرقابل جایگزین دانست و اظهار کرد: علاوه بر اهمیت حفاظتی، این درختان در ایجاد همبستگی اجتماعی، هویت‌بخشی به شهرها و مظهر استقامت، بردباری و صبوری در برابر ناملایمات محیطی و اقلیمی نقش محوری ایفا می‌کنند.
وی تصریح کرد: در بسیاری از نقاط کشور، درختان کهنسالی وجود دارند که توانسته‌اند دوره‌های مختلف اقلیمی، انواع استرس‌ها، سرما و گرما، بیماری‌ها و فشارهای محیطی را تحمل کرده و همچنان سرپا و شاداب باقی بمانند. مردم اغلب برای این درختان حرمت و قداست خاصی قائل هستند و توجه ویژه به آن‌ها که از نیاکان ما به ارث رسیده، سینه به سینه منتقل شده است.
چالش‌های درختان کهنسال یزد؛ استان یزد ۳۶ پایه درخت کهنسال دارد
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان یزد با اشاره به وضعیت درختان استان، اظهار داشت: در استان یزد ۳۶ پایه درخت کهنسال شناسایی شده است. متأسفانه درختانی مانند پده هارونی و چنار اسلامیه به دلیل حوادث محیطی پیرامون خود در سال‌های گذشته از بین رفته‌اند و برخی دیگر نیز شرایط مطلوبی ندارند.
وی مهم‌ترین مسئله‌ای که درختان کهنسال استان با آن مواجه هستند را تغییر شدید در محیط اطراف آن‌ها برشمرد و توضیح داد: اغلب این درختان در گذشته در مناطقی مستقر بودند که قنات یا چشمه تأمین‌کننده آب با کیفیت مناسب بود و محیط اطرافشان اراضی زراعی و باغات بود که رطوبت و پارامترهای محیطی مناسبی را فراهم می‌کرد. اما امروزه، اغلب این قنات‌ها خشک شده‌اند و تأمین مستمر نیاز آبی این درختان، به‌ویژه در دوره‌های گرم، با مشکل جدی مواجه است.
اکبری ادامه داد: فضای اطراف این درختان، به‌ویژه آن‌ها که در محدوده شهرها و روستاها قرار دارند، از حالت باغ یا خانه‌باغ خارج شده و به ساختمان‌ها و فضاهای سخت و خشنی مانند آسفالت و سنگ‌فرش تبدیل شده است. این عوامل، همراه با تغییرات اقلیمی و انواع آلودگی‌های ناشی از توسعه صنعت و معدن، فشار مضاعفی بر این درختان وارد کرده است.
وی افزود: درختان دیرزیست به دلیل مشکلات داخلی مانند پوسیدگی آوند چوبی و مقاومت کمتر در برابر استرس‌های محیطی، با افزایش این فشارها دچار کاهش شادابی شده و مستعد حمله آفات می‌شوند.
راهکارهای حفاظتی؛ سرو کهن ابرکوه سرآمد درختان کهنسال ایران
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان یزد تأکید کرد: گاهی با اقدامات مراقبتی کم‌هزینه می‌توان مشکلات این درختان را کاهش داده و امکان حیات آن‌ها را برای سال‌های پیش رو تضمین کرد. لذا نیاز است دهیاران، بخشداران، فرمانداران و ادارات مرتبط توجه ویژه‌ای به این امر داشته باشند، چرا که نبود متولی واحد باعث می‌شود رسیدگی کمتری به این سرمایه‌ها صورت گیرد.
اکبری در بخش دیگری از سخنانش به سرو کهن ابرکوه به عنوان سرآمد درختان کهنسال ایران اشاره کرد و گفت: این درخت با قدمت بالا، تاج وسیع، قطر تنه زیاد و ویژگی‌های منحصر به فرد فیزیولوژیکی، از سال ۸۲ به عنوان اثر طبیعی ثبت شده است. از اواخر دهه ۸۰، با محوریت اداره کل حفاظت محیط زیست و با مشارکت دستگاه‌های ذیربط، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، اقدامات مؤثری برای مناسب‌سازی محیط زیست اطراف سرو انجام شده است. نتیجه این اقدامات، حفظ شادابی نسبی درخت و مراقبت از فضای اطراف آن برای کاهش آسیب‌ها بوده است.
وی در پایان به برگزاری همایشی ملی سرو ابرکوه با پیشنهاد افراد علاقه‌مند و اساتید دانشگاهی اشاره کرد و افزود: این همایش با حضور اساتید برجسته از دانشگاه‌های یزد، شیراز، تهران، شهرکرد، مرکز تحقیقات یزد فارس و مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع برگزار شد. سخنرانان مدعو به صورت تخصصی پیرامون حیات درختان کهنسال و سرو ابرکوه سخنرانی کردند و گزارشی از تاریخچه اقدامات مدیریتی ارائه شد و به پرسش‌های تخصصی مردم و متخصصین پاسخ داده شد.
اکبری خاطرنشان کرد: در پنل‌های تخصصی، موضوعاتی نظیر پیگیری ثبت جهانی، بهبود حفاظت محیطی سرو، مقابله با آفات و مدیریت سیما و منظر بررسی شد. در پایان همایش، بیانیه‌ای قرائت گردید و امیدواریم با اجرای مفاهیم آن، اتفاقات بهتری پیرامون درخت سرو کهنسال رقم بخورد و این همایش نقطه شروعی برای پرداختن به موضوع حفاظت و بهره‌برداری پایدار از تمامی درختان کهنسال کشور باشد.
