به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری نمایش صحنه‌ای آئینی «محرمانه» ظهر چهارشنبه در آستان مقدس حضرت زینب (س) برگزار شد. این اثر نمایشی به همت آستان مقدس و به مناسبت دهه فاطمیه روی صحنه می‌رود و در آن گروهی از هنرمندان و فعالان عرصه هنر آئینی گرد هم آمده‌اند تا روایتی نمایشی از ایام پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام (ص) و وقایع مرتبط با حضرت زهرا (س) را برای مخاطبان به تصویر بکشند.
در این نشست، حجت‌الاسلام علی دیانی، مدیر پروژه نمایش صحنه‌ای آئینی «محرمانه»، هادی آشتیانی، تهیه‌کننده اثر، و سعید اسماعیلی، نویسنده و کارگردان این نمایش، دیدگاه‌ها و نکاتی درباره روند تولید، هدف‌گذاری و بازخوردهای مردمی این اثر هنری مطرح کردند.
هنر، مؤثرترین ابزار برای ترویج معارف اهل بیت است
حجت‌الاسلام علی دیانی در ابتدای سخنان خود با قدردانی از خبرنگاران و اصحاب رسانه، رسالت آنان را در هدایت جامعه به سمت ارزش‌ها و کارهای نیک ستود و اظهار کرد: کسی که مردم را به کار خیر راهنمایی کند، همانند کسی است که خود آن کار را انجام داده است. وقتی خبرنگاران با اخبار و گزارش‌های خود مردم را به حضور در برنامه‌های فرهنگی و مذهبی دعوت می‌کنند، در واقع در ثواب آن مشارکت دارند.
وی با اشاره به نقش تعیین‌کننده هنر در عرصه جهانی افزود: امروز جهان شاهد رقابت شدید مکاتب و اندیشه‌ها در حوزه رسانه و فرهنگ است. این رقابت نه تنها میان مکتب‌های الهی و آسمانی، بلکه میان جریان‌های مادی و باطل نیز جریان دارد و هر مکتبی از ابزارهای مؤثر خود برای نفوذ در افکار عمومی بهره می‌گیرد. در روزگار کنونی، مؤثرترین ابزار در این میدان، هنر است؛ ابزاری که به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، می‌تواند حقیقت را در جان‌ها ماندگار کند.
مدیر پروژه نمایش صحنه‌ای «محرمانه» اظهار کرد: متأسفانه جریان استکبار جهانی و مکتب‌های شیطانی از هنر برای ترویج افکار باطل بهره می‌برند و در این زمینه برنامه‌ریزی دقیق و گسترده‌ای دارند. ازاین‌رو ما نیز که می‌خواهیم مروج مکتب اهل بیت (ع) و مدافع حقیقت باشیم، باید از هنر در مسیر حق استفاده کنیم.
وی با اشاره به تجربه اجرای این نمایش در آستان مقدس حضرت زینب (س) گفت: حقیقتاً باورم نمی‌شد که این اثر چنین مورد استقبال قرار گیرد. هنوز بسیاری از مردم اصفهان از اجرای این نمایش مطلع نشده‌اند، اما کسانی که آن را دیده‌اند، بسیار تشویق و حمایت کرده‌اند. نخبگان فرهنگی و حوزویان نیز با حضور خود در اجراها از این حرکت هنری دینی تقدیر کرده‌اند و این نشان می‌دهد که چنین آثاری می‌تواند تأثیرگذاری عمیقی در فضای فرهنگی جامعه داشته باشد.
دیانی با اشاره به آینده فعالیت‌های نمایشی در این مجموعه افزود: در نظر داریم مرکزی با عنوان مرکز توسعه نمایش تأسیس کنیم تا اجرای آثار آئینی و مذهبی در طول سال استمرار یابد. هدف ما این است که فضای هنر آئینی تنها به مناسبت‌ها محدود نباشد، بلکه به صورت مستمر و اندیشمندانه در موضوعات متنوع دینی ادامه پیدا کند.
وی تأکید کرد: تجربه اجرای «محرمانه» نشان داد که اگر هنر در خدمت مفاهیم دینی قرار گیرد، می‌تواند ماندگارترین و اثرگذارترین زبان در انتقال معارف باشد. امروز بیش از هر زمان دیگر نیاز داریم که هنر را در خدمت ترویج مکتب اهل بیت (ع) قرار دهیم و از ظرفیت آن برای دفاع از حقیقت بهره ببریم.
نمایش محرمانه با رویکرد روایت مستند و مردمی شکل گرفت
هادی آشتیانی، تهیه‌کننده نمایش صحنه‌ای آئینی «محرمانه»، در بخش دوم این نشست با اشاره به روند شکل‌گیری و تولید این اثر اظهار کرد: برنامه‌ریزی اجرای این نمایش از مدت‌ها پیش آغاز شد و از همان ابتدا تلاش کردیم تا اثری با شناخت دقیق از ایام فاطمیه و وقایع تاریخی مرتبط با حضرت زهرا (س) آماده کنیم.
وی گفت: از سعید اسماعیلی به‌عنوان یکی از کارگردانان و نویسندگان شناخته‌شده در حوزه نمایش‌های آئینی دعوت شد تا هدایت این پروژه را بر عهده بگیرد. ایشان پیش از این نیز تجربه‌های موفقی در زمینه نمایش‌های مذهبی در استان‌های مختلف کشور و حتی در کشورهای عراق و سوریه داشتند. به عنوان نمونه، در ایام عید در نجف اشرف نمایشی را به کارگردانی ایشان شاهد بودیم که بازخورد بسیار مثبتی داشت.
تهیه‌کننده نمایش صحنه‌ای آئینی «محرمانه» ادامه داد: این نمایش از سیزدهم آبان‌ماه اجرای خود را آغاز کرده و از همان روزهای نخست با استقبال قابل‌توجهی روبه‌رو بوده است. از ابتدا تصمیم گرفتیم سانس‌های صبح را به حضور دانش‌آموزان اختصاص دهیم تا نسل نوجوان با این روایت تاریخی و مفاهیم دینی ارتباط برقرار کند. خوشبختانه از همان شب‌های نخست، هر دو سانس نمایش با استقبال گسترده مردم مواجه شد و این روند تا سوم آذر، همزمان با سالروز شهادت حضرت زهرا (س)، ادامه خواهد داشت.
وی درباره محتوای نمایش توضیح داد: داستان «محرمانه» به وقایع تاریخی روزهای پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌پردازد و در حدود هشتاد تا نود روز از حیات حضرت صدیقه طاهره (س) پس از رحلت پیامبر را روایت می‌کند. در این اثر، بر اساس اسناد معتبر تاریخی و حتی منابع اهل سنت، تلاش شده تا حوادث و مفاهیم به شکلی مستند و منطبق با روایات معتبر به تصویر کشیده شود. هدف آن است که مخاطبان در هر سن و شرایطی بتوانند از این اثر بهره ببرند و پیوندی عاطفی و فکری با معارف اهل بیت برقرار کنند.
تهیه‌کننده نمایش صحنه‌ای «محرمانه» این اثر را نوعی «روضه مصور» و «مرثیه تصویری» از حوادث پس از رحلت پیامبر (ص) توصیف کرد و افزود: در طراحی صحنه و دکور، تلاش کردیم از حداقل هزینه‌ها استفاده شود. بسیاری از وسایل دکور از امکانات موجود در حرم تهیه شد و چیزی به‌صورت ویژه خریداری نشد. این کار با روحیه جهادی و همت جمعی شکل گرفت و همه اعضای گروه، از بازیگران تا دستیاران کارگردان، از اهالی اصفهان و هنرمندان بومی هستند.
وی ادامه داد: حضور هنرمندان بومی و مردمی در چنین پروژه‌هایی، به اثر هویت ویژه‌ای می‌دهد. اجرای نمایش در جوار آستان مقدس حضرت زینب (س) خود فرصتی معنوی است که بر کیفیت و تأثیرگذاری کار افزوده است. همچنین همراهی نهادهای فرهنگی و هیئت‌های نمایشی شهر اصفهان، روند تولید را تسهیل کرد و نشان داد که همگرایی فرهنگی می‌تواند اتفاقات بزرگی رقم بزند.
آشتیانی در پایان اظهار کرد: نمایش «محرمانه» با تکیه بر روایت مستند و اجرای مردمی، نمونه‌ای از پیوند موفق میان هنر و ایمان است. تجربه این کار نشان داد که مخاطبان، حتی نسل نوجوان، وقتی با روایت‌های تاریخی در قالب هنری مواجه می‌شوند، تأثیر عمیق‌تری می‌پذیرند و پیام‌ها در ذهن آنان ماندگارتر می‌شود.
روایت سلمان فارسی، نقطه عطف نمایش محرمانه است
در ادامه نشست، سعید اسماعیلی، نویسنده و کارگردان نمایش صحنه‌ای آئینی «محرمانه»، درباره روند نگارش و کارگردانی این اثر توضیح داد و اظهار کرد: خوشحالم که در جمع شما هستم و از اینکه توفیق پیدا کردم بخشی از این تجربه معنوی را روایت کنم، احساس افتخار می‌کنم.
وی گفت: روند نگارش متن در کتابخانه تخصصی حضرت زهرا (س) آغاز شد و در کنار گروهی از پژوهشگران برجسته، ساعت‌ها درباره منابع تاریخی و روایی گفت‌وگو کردیم. تلاش شد روایت‌ها بر اساس مستندات دقیق شکل بگیرد و از تکرار روایت‌های کلیشه‌ای پرهیز شود. نگاه ما به این نمایش، یک نگاه پژوهشی و هنری همزمان بود.
اسماعیلی افزود: یکی از چالش‌های مهم در نگارش نمایش، انتخاب زاویه روایت بود؛ از کدام نگاه و با روایت چه کسی به این قصه بپردازیم. در نهایت تصمیم گرفتیم روایت داستان از زبان جناب سلمان فارسی باشد. این انتخاب از چند جهت اهمیت داشت: نخست آنکه سلمان شخصیتی برجسته و مورد اعتماد در تاریخ اسلام است، دوم آنکه ایرانی‌بودن او پیوندی فرهنگی میان تاریخ صدر اسلام و مردم ایران ایجاد می‌کند. برای مخاطب اصفهانی نیز این موضوع جذاب‌تر است، زیرا سلمان از اهالی منطقه جی اصفهان بوده است.
وی بیان کرد: در این نمایش، هشت تا نه پرده انتخاب شده که هر کدام بخشی از وقایع پس از رحلت پیامبر (ص) را بازنمایی می‌کند. ما از میان حجم گسترده‌ای از روایت‌ها، صحنه‌هایی را برگزیدیم که هم از نظر حسی و هم از نظر تاریخی، تأثیرگذارتر و قابل درک‌تر باشند. هدف آن بود که مخاطب در حین تماشای اثر، همزمان با دریافت مفاهیم تاریخی، تجربه‌ای عاطفی و معنوی نیز داشته باشد.
کارگردان نمایش «محرمانه» ادامه داد: این اثر تلاشی برای تصویر کردن بخشی از تاریخ تشیع در قالبی نمایشی و امروزی است. انتقال مفاهیم دینی با زبان هنر، اگر با دقت و پژوهش همراه باشد، می‌تواند برای همه اقشار جامعه قابل فهم و جذاب باشد. در طول اجراها، شاهد بودیم که حتی کودکان دبستانی با اشتیاق و تأثر نمایش را تماشا می‌کردند و بسیاری از آنان با چشمان اشک‌آلود سالن را ترک کردند.
وی با اشاره به استقبال گسترده مردم گفت: تا کنون بیش از هشت هزار نفر در سه سانس از این نمایش دیدن کرده‌اند و این آمار نشان‌دهنده علاقه عمومی به آثار آئینی است. ما تلاش کردیم فضایی فراهم شود تا هر مخاطب، فارغ از سن و پیش‌زمینه فکری، بتواند در این روایت تاریخی حضور پیدا کند و حس مشترکی را تجربه کند.
اسماعیلی افزود: اجرای زنده این نمایش، تجربه‌ای متفاوت از تماشای آثار تصویری است. در رسانه‌های تصویری، مخاطب تنها نظاره‌گر است، اما در نمایش صحنه‌ای، تماشاگر درگیر می‌شود و حس حضور و همراهی را تجربه می‌کند. همین ویژگی، تأثیرگذاری نمایش را دوچندان می‌سازد.
وی اظهار کرد: از همه هنرمندان، همکاران و مسئولان آستان مقدس حضرت زینب (س) که برای شکل‌گیری این اثر تلاش کردند، سپاسگزارم. به باور من، «محرمانه» تنها یک نمایش نیست؛ بلکه حرکتی فرهنگی برای بازخوانی تاریخ با زبان هنر است. امیدوارم این تجربه آغاز راهی تازه برای توسعه نمایش‌های آئینی در کشور باشد.
