برآوردها نشان می‌دهند هزینه ساخت سوله‌های صنعتی در ایران طی سال 1404 حدود 20 درصد افزایش یافته است که این رشد به قیمت ورق سوله و دیگر مقاطع فولادی محدود نمی‌شود و مجموعه‌ای از عوامل همچون طراحی سازه، فونداسیون و بتن‌ریزی، نوع پوشش سقف و دیوارها، تجهیزات جانبی و محل اجرای پروژه و شرایط اقلیمی در تعیین هزینه نهایی نقش دارند. از آنجا که محاسبه هزینه ساخت سوله یکی از مهم‌ترین مراحل در پروژه‌های صنعتی، تجاری و عمرانی بشمار می‌رود، عدم دقت در برآورد هزینه آن می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های ساخت، کاهش کیفیت و تاخیر در تحویل پروژه شود. بر همین اساس، در ادامه به بررسی اجزای موثر بر هزینه ساخت سوله، روش‌های برآورد اصولی آن و تفاوت هزینه در انواع مختلف سوله پرداخته می‌شود تا مهندسان و سوله‌سازان پروژه بتوانند برآورد مالی دقیق‌تری انجام دهند.

اجزای اصلی هزینه ساخت سوله

برای برآورد دقیق هزینه‌های ساخت سوله، در قدم اول باید اجزای تشکیل‌دهنده و میزان تاثیر هر یک بر هزینه را شناسایی کرد. در حقیقت، هر یک از اجزا سهم مشخصی از هزینه‌ها را در پروژه تشکیل می‌دهند که بررسی جداگانه آنها برای برآورد دقیق‌تر از اهمیت بالایی برخوردار است. سوله‌های سبک که معمولا برای فضاهای صنعتی استفاده می‌شوند، از مصالح سبک‌تری استفاده می‌کنند و قیمت پایین‌تری دارند. سوله‌های سنگین با تحمل بار زیاد، با فولاد مقاوم‌تر ساخته شده و قیمت بالاتری دارند. نکته قابل توجه این است که بسته به موقعیت جغرافیایی، دستمزد نیروی کار و قیمت روز مصالح، هزینه‌ها تغییر می‌کند. اجزای اصلی موثر در هزینه‌های ساخت سوله شامل موارد زیر هستند:

1. فونداسیون و بتن‌ریزی: فونداسیون و بتن‌ریزی از اصلی‌ترین موارد در ساخت سوله هستند که کیفیت طراحی و اجرای آنها تاثیر مستقیمی بر استحکام، دوام و ایمنی سازه دارد. نوع خاک، عمق پی، حجم بتن مصرفی و مقاومت مورد نیاز سازه از عوامل تعیین‌کننده هزینه‌های فونداسیون و بتن‌ریزی هستند. هرچه ابعاد سوله بزرگ‌تر یا سازه سنگین‌تر باشد، هزینه فونداسیون نیز افزایش می‌یابد. به طور تقریبی می‌توان گفت 15 تا 20 درصد هزینه‌های ساخت سوله به این عامل ارتباط دارد.
2. اسکلت فلزی و مصالح فولادی: بخش عمده هزینه‌ها مربوط به اسکلت فلزی و مصالح فولادی است که شامل ستون‌ها، تیرها و قاب‌های اصلی می‌شوند. نوع مقطع (سازه سنگین یا سبک، تیرورقی یا خرپایی)، وزن هر متر مربع، نوع فولاد (ST37، ST52) و نرخ روز آهن از مهم‌ترین عواملی هستند که حدود 50 تا 60 درصد از کل هزینه ساخت را تشکیل می‌دهند.
3. پوشش سقف و دیوارها: از دیگر اجزای تشکیل‌دهنده این سازه فلزی، پوشش سقف و دیوارها است که تاثیر در مصرف انرژی و دوام سازه دارد. استفاده از ساندویچ پانل‌ها، ورق‌های گالوانیزه یا عایق‌های حرارتی و صوتی تاثیر مستقیم بر هزینه‌های نهایی دارند. به طور کلی، هر چه عایق ضخیم‌تر و مقاوم‌تر باشد، هزینه بیشتر می‌شود؛ اما دوام عملکرد بهتری فراهم می‌کند.
4. هزینه نصب و مونتاژ سازه: هزینه نصب و مونتاژ سازه، رنگ‌آمیزی، حمل‌ونقل قطعات و تاسیسات جانبی از جمله مواردی هستند که معمولا در برآوردهای اولیه نادیده گرفته می‌شوند اما در مجموع رقم قابل‌توجهی از هزینه کل پروژه را تشکیل می‌دهند.
5. سازه‌های جانبی: سازه‌های جانبی شامل اجزایی مانند درب‌ها، بادبندها، نورگیرها و ریل‌های جرثقیل سقفی هستند که بسته به نوع کاربری سوله، می‌توانند به عنوان بخش‌های تکمیلی در نظر گرفته شوند. این اجزا نقش مهمی در بهبود کارایی، ایمنی و بهره‌برداری بهینه از سوله دارند و افزودن آن‌ها معمولا موجب افزایش نسبی در هزینه نهایی ساخت می‌شود.

عوامل مؤثر بر هزینه ساخت سوله

هزینه‌های ساخت سوله به مجموعه‌ای از عوامل فنی، اقتصادی و اجرایی وابسته است که هر یک می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در هزینه‌های نهایی داشته باشد. طراحی اولیه، قیمت آهن آلات، محل اجرا، شرایط اقلیمی و…. از مولفه‌های تاثیرگذار بر هزینه‌های ساخت هستند که در ادامه بررسی شده‌اند:

• متراژ و ابعاد دهانه سوله: از مهم‌ترین محرک‌های اثرگذار بر هزینه‌های ساخت سوله، متراژ و ابعاد دهانه آن است. افزایش دهانه، طول و ارتفاع سوله موجب افزایش حجم فولاد مصرفی و در نتیجه، بالا رفتن هزینه‌های تمام شده می‌شود.
• نوع سوله: سوله خرپایی، تیرورقی، سنگین، تک دهانه، چند دهانه و یو بی ام از انواع سوله‌ها هستند که هر یک کاربری خاصی دارند. به طور کلی، کاربری سوله از جمله صنعتی، ورزشی، انبار، دامداری و… تاثیر مستقیم بر میزان مصالح و مشخصات فنی آن دارد. سوله‌های صنعتی معمولا به دلیل نیاز به دهانه‌های بزرگ‌تر و تجهیزات سنگین، هزینه ساخت بالاتری دارند.
• جنس پوشش سقف و دیواره‌ها: جنس پوشش سقف و دیواره‌ها از دیگر مولفه‌هایی هستند که بر هزینه‌های ساخت سوله اثرگذار است. نوع پوشش سقف و دیوارها می‌تواند ساندویچ پانل، ورق گالوانیزه یا عایق حرارتی باشد که بسته به کیفیت و ضخامت سهم متفاوتی در هزینه کلی دارد.
• قیمت روز آهن و ورق فولادی: قیمت روز آهن و ورق فولاد بسته به فاکتورهای مختلف از جمله نوسانات نرخ ارز، میزان عرضه و تقاضا، قیمت جهانی فولاد، وضعیت اقتصادی و عوامل سیاسی روزانه با نوساناتی همراه است که هزینه‌های نهایی ساخت سوله را تغییر می‌دهد. انتخاب بهترین زمان برای خرید آهن و ورق فولادی می‌تواند هزینه‌های ساخت را کاهش دهد.
• موقعیت جغرافیایی و هزینه حمل‌ونقل: فاصله تا مراکز تامین مصالح، وضعیت مسیرهای حمل‌ونقل، شرایط آب‌وهوایی و امکانات لجستیکی، همگی بر هزینه‌های نهایی تاثیرگذار هستند. در پروژه‌هایی که در مناطق با شرایط اقلیمی خاص اجرا می‌شوند، این عوامل می‌توانند منجر به افزایش قابل توجه هزینه‌ها شوند.
• تجهیزات خاص: تجهیزات مورد نیاز در سوله شامل جرثقیل سقفی یا عایق‌کاری صوتی و حرارتی است که بسته به نوع سوله می‌تواند متفاوت باشد. این تجهیزات از هزینه‌های متفاوتی برخوردار هستند که برآوردهای مالی در ساخت سوله را تغییر می‌دهند.

نحوه محاسبه هزینه ساخت سوله (فرمول + منطق مهندسی)

با توجه به بررسی‌های انجام شده، برای برآورد دقیق هزینه‌های نهایی ساخت سوله نیاز است تا وزن و قیمت فولاد، هزینه فونداسیون، پوشش سقف و دیواره‌ها، نصب و حمل‌ونقل و سایر تجهیزات جانبی در نظر گرفته شود. کارشناسان برای برآورد هزینه، فرمول مشخصی را در نظر می‌گیرند که در آن وزن سازه، قیمت روز فولاد و هزینه پوشش سقف بیشترین سهم را دارند.

هزینه ساخت سوله = (وزن سازه × قیمت روز هر کیلوگرم فولاد) + هزینه پوشش + هزینه نصب + هزینه فونداسیون + هزینه حمل‌ونقل + هزینه‌های جانبی

توجه داشته باشید که هر یک از مولفه‌ها مانند وزن سازه، قیمت فولاد، حجم بتن و نوع مصالح پوششی به طور مستقیم بر هزینه کل اثرگذار هستند و محاسبه دقیق آن‌ها برای برنامه‌ریزی بودجه و مدیریت مالی پروژه ضروری است. برای یک سوله صنعتی به مساحت 1000 متر مربع با میانگین وزن اسکلت فلزی 50 کیلوگرم به ازای هر متر مربع، پوشش ورق گالوانیزه، فونداسیون بتنی و قیمت فولاد حدود 70 هزار تومان در سال 1404، هزینه ساخت سوله به صورت تقریبی برابر با 5.2 الی 5.4 میلیارد تومان برآورد می‌شود.

تفاوت هزینه ساخت سوله در انواع مختلف

سوله‌ها انواع مختلفی دارند که هزینه ساخت آنها بر اساس نوع کاربری، ابعاد و الزامات فنی تفاوت قابل توجهی با یکدیگر دارند. هر نوع سوله بسته به نیاز پروژه به مصالح، تجهیزات و نیازهای فنی متفاوتی برخوردار است که مستقیما هزینه‌های ساخت را تغییر می‌دهد. سوله‌های صنعتی به دلیل استفاده از مقاطع فولادی سنگین‌تر، نصب جرثقیل سقفی و نیاز به مقاومت بالاتر در برابر فشارهای مکانیکی، قیمت بالاتری نسبت به سایر سوله‌ها دارند. سوله‌های سبک یا قوسی (UBM) با طراحی ساده‌تر و دهانه‌های محدود، از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌ هستند و برای انبارهای ساده، کارگاه‌های کوچک، انبارهای سبک، گلخانه‌ها، دامداری‌ها و فضاهای موقت مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مقابل، سوله‌های ورزشی و نمایشگاهی نیز به سبب دهانه‌های بزرگ، ارتفاع زیاد و نیاز به پوشش‌های مقاوم در برابر شرایط محیطی، از هزینه‌های ساخت بالاتری برخوردار هستند.

تخمین هزینه ساخت سوله در متراژهای مختلف

متراژ سوله از مهم‌ترین عوامل موثر بر برآوردهای مالی پروژه‌های ساخت محسوب می‌شود؛ از این رو، بررسی و تخمین هزینه ساخت سوله در ابعاد مختلف ضروری است. با افزایش متراژ سازه، میزان مصرف مصالح، نیروی انسانی و زمان اجرای پروژه نیز افزایش می‌یابد و در نتیجه هزینه نهایی ساخت سوله بیشتر می‌شود.

به طور کلی، هزینه ساخت سوله در سال 1404، به ازای متراژهای مختلف در جدول زیر لیست شده است که این هزینه‌ها بسته به نوع سوله، متریال مورد استفاده و موقعیت جغرافیایی متغیر هستند.

نکات کلیدی برای کاهش هزینه ساخت سوله

کاهش هزینه‌های ساخت سوله نیازمند رویکردی برنامه‌ریزی شده و مهندسی است. در وهله اول، باید طراحی سوله بهینه انجام شود؛ زیرا با محاسبه دقیق بارهای مرده و انتخاب مقاطع مناسب می‌توان میزان مصرف فولاد در ساخت این سازه را کاهش داد. استفاده از ساندویچ پانل به جای ورق‌های سنگین نیز علاوه بر کاهش وزن سازه باعث صرفه جویی در هزینه‌های حمل‌ونقل و نصب می‌شود.

همچنین، انتخاب نوع سوله متناسب با کاربری پروژه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و هزینه‌های ساخت را به صورت چشم‌گیری کاهش می‌دهد. به عنوان مثال، برای ساخت سوله انبار یا گاوداری می‌توان سوله سبک یا قوسی استفاده کرد که هزینه مصالح و فونداسیون را به شکل محسوسی کاهش می‌دهد.

از سوی دیگر، خرید مصالح مورد نیاز باید در زمان مناسب و از منابع معتبر انجام گیرد، در واقع، استناد به قیمت روز فولاد و ورق، از افزایش ناگهانی هزینه‌ها جلوگیری می‌کند. افزون بر این، خرید فولاد و مقاطع فلزی به‌صورت مستقیم از کارخانه یا نمایندگی‌های معتبر، از واسطه‌گری و افزایش قیمت جلوگیری کرده و هزینه تمام‌شده را کاهش می‌دهد. در نهایت، سپردن پروژه به تیم پیمانکاری با تجربه و جلوگیری از تغییرات مکرر در نقشه، نیز منجر به کاهش هزینه‌های ساخت این سازه فلزی می‌شود.

جمع‌بندی و پیشنهاد نهایی

هزینه ساخت سوله تابع عواملی همچون نوع سازه، متراژ، شرایط اقلیمی، موقعیت جغرافیایی و قیمت فولاد است. برآورد دقیق هزینه‌های ساخت برای بسیاری از سوله‌سازان و پیمانکاران از اهمیت بالایی برخوردار است و نقش مهمی در مدیریت بودجه‌بندی و کنترل هزینه‌ها دارد. کارشناسان بازار فولاد معتقد هستند که برای برآورد دقیق‌تر و تصمیم‌گیری بهتر، از محاسبه‌گر آنلاین هزینه ساخت سوله و مشاوره تخصصی استفاده شود. با انتخاب سوله مناسب با توجه به نیاز پروژه، انتخاب متریالی با قیمت مناسب، استفاده از سوله پیش‌ساخته شده و طراحی بهینه می‌توانید هزینه‌های ساخت را کاهش دهید و بودجه‌بندی پروژه را بهتر مدیریت کنید.

منبع: برگرفته از بررسی قیمت ساخت سوله از متراژ تا نوع کاربری

چه تصادفاتی به کروکی نیاز ندارند؟