خبرگزاری مهر، گروه استانها - محراب علوی: آیت‌الله سید طیب موسوی در اسفند ۱۳۱۹ در یکی از روستاهای شهرستان هفتکل خوزستان چشم به جهان گشود و دوران کودکی خود را در فضای ساده و معنوی روستا گذراند. پس از درگذشت جد بزرگوارش، پدر وی به دعوت اهالی منطقه نفت سفید و دستور مرحوم آیت‌الله سید علی بهبهانی برای ارشاد مردم به این شهر مهاجرت کرد. از همان‌جا، جوانی سید طیب نیز در مسیر طلب علم قرار گرفت و راهی مدرسه علمیه آیت‌الله سید نعمت‌الله جزایری در شوشتر شد؛ مدرسه‌ای که بعدها به نام «آل طیب» شهرت یافت.
چهار سال اقامت در شوشتر، دوران شکل‌گیری نخستین بنیان علمی او بود؛ دوره‌ای که با مطالعه و تدریس همزمان همراه بود. سید طیب پس از فراگیری متون لمعتین به نجف اشرف رفت و در مدرسه «جامعة النجف» چهار سال به تحصیل فقه و اصول پرداخت. درس رسائل را نزد آیت‌الله ملکوتی، مکاسب را خدمت آیت‌الله غلامرضا باقری و کتاب قوانین را نزد آیت‌الله راستی فرا گرفت.
اما بیماری و ضعف جسمی موجب شد مسیر علمی‌اش موقتاً تغییر یابد. مدتی کوتاه در سامرا اقامت و در درس مرحوم آیت‌الله شیخ مجتبی لنکرانی شرکت کرد. پس از بازگشت به نجف، به توصیه اطبّا ناگزیر شد راهی ایران شود. در این زمان، پدرش از نفت سفید به اهواز مهاجرت کرده و پیش‌نماز مسجد امام زین‌العابدین (ع) در خیابان ۱۰ حصیرآباد بود؛ مسجدی که بعدها به محل خدمت و امامت آیت‌الله سید طیب موسوی تبدیل شد.
از نجف تا قم؛ استمرار مسیر علم و تربیت
آیت‌الله موسوی پس از استقرار در اهواز، تصمیم گرفت علم‌اندوزی را از سر گیرد و راهی حوزه علمیه قم شد. در شهر مقدس قم، کفایتین را نزد مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی فرا گرفت و تقریرات آن را نگاشت. علاقه و حمایت استاد فاضل از طیب موسوی چنان بود که وی را از برجسته‌ترین شاگردان خود می‌دانست.
اقامت او در قم حدود ۱۷ سال به طول انجامید؛ سال‌هایی که با ازدواج، تدریس و نمایندگی طلاب خوزستان در شورای مدیریت حوزه همراه بود. وی به مدت چهار سال مسئول رسیدگی به امور طلاب استان خوزستان در قم بود و با جدیت مسائل آموزشی و معیشتی آنان را پیگیری می‌کرد. در این دوران، از محضر علمای بنام همچون آیت‌الله جوادی آملی، آیت‌الله بهجت، آیت‌الله گلپایگانی، آیت‌الله مرعشی نجفی و شهید آیت‌الله مطهری بهره برد.
حضور مستمرش در درس اسفار مطهری شب‌های چهارشنبه در قم، آثار عمیقی بر اندیشه فلسفی وی بر جای گذاشت. سید طیب همواره درباره آن درس‌ها می‌گفت: «مطهری با آرامش روح و عمق استدلال، فلسفه را چون ذکر الهی درس می‌داد.»
بازگشت به خوزستان و تأسیس مدرسه علمیه
در حدود ۴۰ سالگی، به دعوت مرحوم حاج سید محمدحسن آل‌طیب از قم به شوشتر بازگشت تا تدریس را در حوزه علمیه آن شهر از سر گیرد. چهار سال تدریس مقدمات و شرح لمعه در شوشتر، مقدمه‌ای شد برای مهم‌ترین اقدام زندگی او یعنی تأسیس مدرسه علمیه امام جعفر صادق (ع) در اهواز شد.
پس از درگذشت پدرش، او در مسجد امام زین‌العابدین (ع) حصیرآباد به امامت نماز جماعت پرداخت. درخواست اهالی برای اقامه نماز توسط وی، نقطه آغاز حرکتی علمی در یکی از فقیرترین مناطق اهواز بود. سید طیب به همراه جمعی از طلاب شوشتر خانه‌ای روبروی مسجد را خرید و کلاس‌های درس را در آن برگزار کرد. قیمت خانه در آن زمان، تنها ۸۰۰ هزار تومان بود، اما در همان خانه کوچک، مدرسه‌ای بنا شد که بعدها با تأیید مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی به عنوان مدرسه رسمی به ثبت رسید.
با گذشت زمان و تلاش وی، چند منزل دیگر خریداری شد و مساحت مدرسه به حدود ۵۰۰ متر رسید. طیب موسوی معتقد بود: «در هر محله، هر روحانی باید به اندازه توان خود مدرسه‌ای تأسیس کند؛ حضور روحانی در میان مردم، اثرش از صد خط سخنرانی بیشتر است.» همین باور سبب شد مدرسه علمیه امام جعفر صادق (ع) به یکی از کانون‌های تربیت طلاب جوان خوزستان تبدیل شود.
وی می‌کوشید برای هر مدرس حوزه منزلی تهیه کند تا روح طلبگی در حصیرآباد جاری بماند. به گفته نزدیکانش، هر خانه‌ای که ساخته می‌شد، نه فقط برای سکونت، بلکه برای استمرار علم‌آموزی و خدمت به مردم بود؛ تجلی روشن از رابطه میان زهد، علم و مردمی‌بودن.
نقش در انقلاب و دفاع مقدس
آیت‌الله سید طیب موسوی از نخستین روحانیونی بود که در خوزستان پیام‌های امام خمینی (ره) را به گوش مردم رساند. در روزهایی که اعلامیه‌های امام در دست مردم به عنوان سند جهاد دست‌به‌دست می‌شد، او از بالای منبر مسجد امام زین‌العابدین (ع) بی‌هیچ هراسی آن‌ها را می‌خواند.
خاطره‌ای از آن دوران چنین نقل شده است: «وقتی در مسجد ابوالفضل (ع) خیابان ۱۳ حصیرآباد بالای منبر اعلامیه امام را خواندم، مأموران ساواک ناگهان وارد شدند اما از در پشتی گریختم و سه شب در خانه یکی از همسایگان پناه گرفتم.»
سید طیب در راهپیمایی‌ها و دیدارهای انقلابی فعال بود؛ ازجمله سفری با آیت‌الله جزایری به یزد برای دیدار شهید آیت‌الله صدوقی که اعلامیه‌ای از وی گرفت تا به خوزستان بیاورد.
در دوران دفاع مقدس نیز از سوی حوزه علمیه شوشتر به جبهه نبرد اعزام شد. او باور داشت حضور روحانیت در خطوط مقدم، عامل تقویت روح معنوی رزمندگان است. این حضور نه به عنوان مأموریت، بلکه به عنوان وظیفه الهی در نظرش معنا داشت.
توصیه‌های او به طلاب
حجت‌الاسلام سید محمدعلی بلادیان، مدیر حوزه علمیه خوزستان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: آیت‌الله موسوی شخصیتی اخلاقی، باتقوا و مردم‌دار بود. وی در توصیف آیت الله سید طیب موسوی گفت: وی نگاه پدرانه‌ای در همه روابط علمی و اجتماعی داشت. نه از روی ریاست بلکه با روح مشورت و تربیت وارد می‌شد. هیچ‌کس از تذکرات او دلگیر نمی‌گشت؛ چون لحنش مؤمنانه و سرشار از احترام بود.
بلادیان افزود که در حیات او، کرامت انسانی با صمیمیت درهم تنیده بود؛ همه احساس می‌کردند که در کنار سید طیب کارها به نتیجه می‌رسد و آرامش پدید می‌آید.
وی ادامه داد: آیت‌الله موسوی زندگی ساده خود را تا آخر حفظ کرد. این ساده‌زیستی در کنار فضل علمی، احترام ویژه‌ای میان شاگردانش آفرید. در محله‌ای زندگی می‌کرد که سطح معیشت پایین بود اما خود در میدان بود و با دلسوزی به نیازمندان کمک می‌کرد.
بلادیان عنوان کرد: در حوزه علمیه، نگرش سید طیب بر پایه علم، تقوا و اخلاق عملی شکل گرفته بود. او درس اخلاق را دو نوع می‌دانست؛ نظری و عملی. اخلاق نظری اگر با عمل همراه نباشد، تأثیر ندارد. طلاب باید چنان تربیت شوند که خود مجسمه اخلاق شوند.
اندیشه و میراث معنوی آیت‌الله سید طیب
به گفته مدیر حوزه علمیه خوزستان، میراث این عالم بزرگ تنها در کتاب‌ها محدود نمی‌شود، بلکه در شاگردانی ادامه یافته که به مکتب علمی و اخلاقی او وفادار مانده‌اند. بلادیان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر تأکید کرد: هر شخصیت بزرگ دایره‌ای از خدمات و روشنی اجتماعی دارد. فقدان وی، خلأیی در حوزه خوزستان ایجاد کرده اما امید داریم شاگردانش مسیر وی را ادامه دهند و به قله‌های علم و عمل برسند.
وی همچنین خبر داد که آثار علمی آیت‌الله موسوی در حال گردآوری است و فرزندان وی که همگی از اهل علم‌اند با همکاری حوزه استان در حال بررسی و تدوین آن هستند. هدف آن است که بخشی از تقریرات و نوشته‌های فقهی و اخلاقی او برای نسل‌های بعدی حوزه حفظ شود.
در گذر سال‌های دشوار انقلاب و پس از آن، آیت‌الله سید طیب موسوی هرگز از سادگی و خدمت جدا نشد. او در محله‌ای که شاید بسیاری آن را فقیرترین نقطه اهواز می‌دانستند، مدارس علمیه ساخت، طلابی تربیت کرد و خانه‌هایی بنا نهاد تا چراغ علم الهی در آنجا خاموش نشود.
در چشم مردم حصیرآباد، طیب موسوی «روحانیِ بی‌غل‌وغش» بود؛ عالمی که نه با مقام، بلکه با اخلاق شناخته می‌شد. در نگاه شاگردانش، استادی بود که آنان را از علم به عمل، از درس به زیستن مؤمنانه هدایت کرد.
به تعبیر حجت‌الاسلام بلادیان، فقها مأمور به جهاد علمی‌اند. آیت‌الله موسوی این جهاد را در خاک خوزستان به حقیقت رساند؛ درسش فروتنی بود و زندگی‌اش زیارت مداوم مردم.
اکنون پس از درگذشت او، مدرسه علمیه امام جعفر صادق (ع) همچنان فعال است و صدای درس طلاب در همان کوچه‌های حصیرآباد ادامه دارد؛ جایی که عالمی خوزستانی با نیت پاک آغاز کرد و به تعبیر خودش، همه چیز را به «عنایت خداوند و لطف خاص امام زمان (عج)» سپرد.
از دیدگاه سید طیب تعطیلی درس‌ها در حوزه خطا بود. او می‌گفت: هیچ عملی بالاتر از یادگیری علم نیست؛ حتی در عاشورا باید درس و مباحثه برقرار باشد. حوزه نباید چهار ماه در سال تعطیل بماند.
سید طیب معتقد بود رمز موفقیت یک طلبه «نیت خالص» است: «هرکس با نیت پاک وارد طلبگی شود، حتماً موفق خواهد شد.» و در پایان عمر، توصیه‌ای ماندگار برای طلاب برجای نهاد که می‌گفت: «تقوا را محور زندگی قرار دهید. نماز اول‌وقت، کلید درجات عالی است؛ اگر در اوج درس اذان گفته شد، درس را رها کنید و به نماز بروید.»
