گروه دیپلماتیک - همشهری آنلاین: عراقی‌ها سه‌شنبه برای انتخاب ۳۲۹ نماینده پارلمان جدید به پای صندوق‌های رأی رفتند؛ انتخاباتی که انتظار می‌رود نتایجش آینده این کشور را در مرحله‌ای حساس از تاریخ منطقه تعیین کند.
طبق اطلاعات رسمی کمیسیون عالی انتخابات عراق، تمام مراحل رأی‌گیری از ثبت اثر انگشت رأی‌دهندگان تا ثبت و شمارش آرا به‌صورت سیستم الکترونیکی یکپارچه انجام شده است.
نتایج نهایی این انتخابات که تا ساعت ۶ عصر روز سه شنبه ادامه داشت ظرف ۲۴ ساعت پس از پایان رأی‌گیری اعلام خواهد شد.
بنا بر اعلام وزارت کشور عراق، هزاران نیروهای نظامی و امنیتی در شهرها و روستاها برای محافظت از صندوق‌ها و مراکز اخذ رأی در مناطق مختلف مستقر شده بودند.
درباره نظام انتخاباتی عراق (پس از اصلاحات ۲۰۲۳)
۱. ساختار کلی سیستم انتخاباتی
- هر استان یک حوزه انتخابیه مستقل در نظر گرفته شده است.
- انتخابات بر پایه نمایندگی تناسبی برگزار می‌شود. (کرسی‌های پارلمان بر اساس نسبت آرای کسب شده توسط فهرست‌ها و نامزدها در همان حوزه توزیع می‌شود تا بازتاب‌دهنده وزن واقعی رأی‌دهندگان باشد.)
۲. شیوه توزیع کرسی‌ها
- هر فهرست انتخاباتی به‌میزان آرایی که کسب کرده، کرسی دریافت می‌کند.
- درون هر فهرست به ترتیب نامزدهایی که بیشترین رأی فردی را دارند، کرسی‌ها را پر می‌کنند.
- کرسی‌های باقیمانده میان فهرست‌هایی تقسیم می‌شوند که به حد نصاب نزدیک شده‌اند.
۳. نظام سهمیه‌بندی
قانون انتخابات سال ۲۰۲۳ برای تضمین حضور گروه‌های خاص، سهمیه‌هایی در نظر گرفته است:
- سهمیه زنان: حداقل ۲۵ درصد از کرسی‌های پارلمان
- سهمیه اقلیت‌های قومی و مذهبی: مسیحیان، ایزدی‌ها، شبک‌ها، صابئین مندائیان، کردهای فیلی
آرایش سیاسی احزاب و ائتلاف‌ها
۱. جریان‌های شیعی
ائتلاف عمران و توسعه
- رهبران: محمد شیاع السودانی (نخست‌وزیر فعلی)
- همراهان: فالح الفیاض (الحشد الشعبی)، ایاد علاوی نخست وزیر پیشین و دیگران
- ویژگی: ائتلافی پراگماتیک با رویکرد خدماتی و عملگرایانه
ائتلاف دولت قانون
- رهبر: نوری المالکی (نخست‌وزیر پیشین)
- احزاب عضو: حزب الدعوه، جنبش بشائر، حزب فضیلت، انصارالله الاوفیاء، کتائب سیدالشهدا
- ویژگی: انسجام سازمانی بالا و پایگاه مردمی سنتی
ائتلاف الفتح
- رهبر: هادی العامری (رئیس سازمان بدر)
- نماینده گروه‌های مقاومت
ائتلاف صادقون
- بازوی سیاسی عصائب اهل‌الحق به رهبری قیس الخزعلی
جریان حکمت ملی (قوی الدوله الوطنیه)
- رهبر: عمار حکیم
- وضعیت: پس از ناکامی در ائتلاف با چارچوب هماهنگی، مستقل وارد انتخابات شده
جنبش حقوق
- رهبر: مهندس حسین مؤنس
- حامی: کتائب حزب‌الله از جریان‌های شناخته شده جبهه مقاومت
حزب ابشر یا عراق
- ترکیب: شورای عالی اسلامی (به رهبری همام حمودی)، مصطفی سند، عبدالحسین عبطان
- ورود با فهرست‌های مستقل
ائتلاف الخدمات
- رهبر: شبل الزیدی (فرمانده کتائب امام علی)
ائتلاف الاساس العراقی
- رهبر: محسن المندلاوی (نایب رئیس مجلس)
- شامل: ۸ حزب کوچک با تمرکز بر جوانان و مستقل‌ها
ائتلاف تصمیم
- رهبر: عامر الفایز
- مشارکت: اسعد العیدانی (استاندار بصره)
- پایگاه: بصره و عشایر جنوب
جنبش‌های امتداد و تشرین
- رهبران: علاء رکابی و دیگران
- وضعیت: کاهش محبوبیت به‌دلیل عملکرد ضعیف پارلمانی
جنبش تصحیح
- چارچوبی مدنی متشکل از جوانان؛ در پی شکستن سلطه احزاب سنتی
رقابت فشرده در نجف و کربلا
۲. جریان‌های اهل‌سنت
ائتلاف تقدّم
- رهبر: محمد الحلبوسی (رئیس پیشین پارلمان)
- نفوذ: استان‌های الانبار و بغداد
- ویژگی: بزرگ‌ترین بلوک سنی با وجود شکاف‌های درونی
ائتلاف عزم
- رهبران: مثنی السامرائی و محمد الکربولی
- حضور فعال در صلاح‌الدین و بغداد
ائتلاف السیاده
- رهبر: خمیس الخنجر
- وضعیت: پس از جدایی از الحلبوسی، بخشی از نفوذ خود را از دست داده
ائتلاف حسم
- رهبر: ثابت العباسی (وزیر دفاع فعلی)
- شانس نسبی در بغداد و موصل
نیروهای نوظهور
- شامل: عزم جدید، احیاء، آینده
- ترکیب: چهره‌های محلی در استان‌های شمالی و غربی
تمرکز در بغداد، نینوا و الانبار
۳. جریان‌های کردی
حزب دموکرات کردستان (KDP)
- رهبر: مسعود بارزانی
- نفوذ: اربیل و دهوک
حزب اتحاد میهنی کردستان (PUK)
- رهبر: بافل طالبانی
- نفوذ: سلیمانیه و بخش‌هایی از کرکوک
جنبش نسل نو
- رهبر: شاسوار عبدالواحد
- موضع: منتقد دو حزب سنتی کرد؛ شانس نسبی در شهرهای کردنشین
جماعت اسلامی و جنبش تغییر (گوران)
- رویکرد: اسلامی و مدنی
- نفوذ: محدود در سطح منطقه‌ای
وضعیت در کرکوک و آلتون‌کوپری
ائتلاف‌های مدنی و سکولار
ائتلاف البدیل
- رهبر: عدنان الزرفی
- اعضا: حزب کمونیست و نیروهای مدنی
- شعار: دولت مدنی و مبارزه با فساد
- پایگاه: بغداد، نجف، ناصریه
- چالش: کمبود منابع و ضعف ماشین انتخاباتی
ائتلاف مدنی دموکراتیک
- رهبر: علی الرفیعی
- ترکیب: چند جنبش صنفی و مدنی
- محور: آزادی‌ها، عدالت اجتماعی، حقوق بشر
- نفوذ: بیشتر در شهرها و میان نخبگان دانشگاهی
نظرسنجی‌های پیش از انتخابات
- نظرسنجی‌های پیش از انتخابات حاکی از آن بود که ائتلاف «اعمار و توسعه» به رهبری محمد شیاع سودانی نخست‌وزیر فعلی عراق، تعداد قابل توجهی از کرسی‌ها را به دست آورد، هرچند این امر الزاماً به معنای باقی ماندن او در مقام نخست‌وزیری نخواهد بود.
- نوری المالکی با ائتلاف «دولت قانون» در مقام بعدی قرار دارد.
- پیش‌بینی شده، محمد الحلبوسی رئیس پیشین مجلس و سیاستمدار سنی نیز کرسی‌های قابل توجهی به دست آورد.
چرا انتخابات عراق مهم است؟
به‌گفته ناظران سیاسی، در کنار مسائلی چون مبارزه با فساد و چالش‌هایی داخلی، آینده نیروهای مقاومت مردمی عراق (حشد الشعبی) از مهمترین مسائلی است که پارلمان آینده عراق با آن روبرو خواهد بود.
چند ماه پیش از انتخابات بود که با کارشکنی‌های آمریکا بررسی لایحه قانون حشد الشعبی به تعویق افتاد. علت فشار آمریکا این بود که با تصویب این قانون، جایگاه نیروهای بسیج مردمی ذیل دفتر نخست وزیری قرار می‌گیرد و همین امر منجر به تثبیت حقوق نیروهای حشد در ساختار رسمی عراق خواهد شد؛ آنهم در شرایطی که واشنگتن با اعمال نفوذ در بغداد به دنبال انحلال این گروه است. از این منظر، ترکیب آینده کرسی‌های پارلمانی عراق می‌تواند نقش تعیین‌کننده ای در آینده این کشور و سرنوشت نیروهای حشد الشعبی داشته باشد.
کارشناسان سیاسی بر این باورند که هدف پنهان واشنگتن، سوق دادن بغداد به سمت عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی و خارج کردن عراق از محور مقاومت است.
همچنین تلاش برای جلوگیری از تصویب قانون حشد در مجلس عراق را باید در راستای راهبرد کلان واشنگتن و تل‌آویو مبنی بر خلع سلاح گروه‌های مقاومت ارزیابی کرد.
رکوردشکنی مشارکت در رای‌گیری ویژه
رای‌گیری ویژه انتخابات عراق که در روز یکشنبه برگزار شد مشارکت ۸۲ درصدی داشت که از زمان سقوط حکومت صدام تاکنون سابقه نداشته است. در این روز کسانی رای خود را به صندوق‌ها انداختند که به دلیل مشاغل خاص در روز انتخابات قادر به شرکت در رای‌گیری نیستند از جمله:
- تمام نیروهای نظامی و امنیتی عراق (ارتش، پلیس، حشد الشعبی، پیشمرگه، ضدتروریسم و ...)
- بیماران بستری در بیمارستان‌ها
- خبرنگاران و کارکنان رسانه‌ای
- کارمندان خارج از کشور (در سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها)
- کارکنان کمیسیون انتخابات و ناظران
حواشی انتخابات
حمایت مرجعیت دینی عراق از انتخابات
آیت‌الله سیستانی مرجع تقلید شیعیان عراق از طریق نماینده خود عبدالمهدی الکربلایی شهروندان را به مشارکت فعال در انتخابات فرا خوانده و تأکید کرده بود شهروندانی که انتخابات را تحریم می‌کنند، مسئولیت رسیدن افراد فاسد به مناصب قدرت را بر عهده دارند.
هزینه ۸ میلیاردی کارزارهای انتخابات
قانون سقف هزینه تبلیغات را برای هر رأی‌دهنده ۲۵۰ دینار (۱۹ سنت) تعیین کرده؛ اما واقعیت بسیار متفاوت است. هزینه واقعی کارزارها بین ۳ تا ۴ تریلیون دینار (بیش از ۸ میلیارد دلار) برآورد شده است.
تعطیلی حوزه‌های علیمه نجف
تمامی حوزه های علمیه نجف دیروز (سه شنبه) دروس حوزروی را تعطیل کردند. این اقدام با هدف دعوت غیر مستقیم مردم برای مشارکت در انتخابات انجام شد.
کشته شدن ۲ مامور پلیس در کرکوک
وزارت کشور عراق با تایید شهادت ۲ نیروی پلیس در مقابل مقر یک نامزد انتخاباتی در کرکوک اعلام کرد که ۱۴ متهم مرتبط با این حادثه دستگیر و به مراجع قضایی تحویل داده شدند.
نظارت ۱۲۰۰ ناظر بین‌المللی
کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق اعلام کرد که بیش از ۱۲۰۰ ناظر بین‌المللی روند انتخابات در شهرهای مختلف این کشور را دنبال می‌کنند.
اعلام رضایت نماینده گوترش از روند رای‌گیری
نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در بغداد در جریان بازدید از تعدادی از مراکز رای‌گیری در پایتخت عراق، گفت که سازمان ملل از انتخابات عراق رضایت دارد.
وایرال شدن تصویر وزیر کشور
تصاویر بازرسی بدنی از عبدالامیر الشمری وزیر کشور عراق هنگام ورود به حوزه رأی‌گیری برای مشارکت در انتخابات در فضای مجازی پربازدید شد.
بازماندن ۲هزار زندانی از شرکت در انتخابات
بیش از ۲ هزار زندانی در اقلیم کردستان که فاقد کارت انتخاباتی بودند از شرکت در انتخابات بازماندند.
شهرک صدر خالی از رای دهندگان
در پی تحریم انتخابات توسط مقتدی صدر، مردم شهرک صدر پای صندوق های رای حضور نیافتند و در انتخابات شرکت نکردند. فیلم های منتشر شده از شهرک صدر بغداد نشان می‌داد که مردم این شهرک به خواسته مقتدی صدر عمل کرده و در انتخابات مشارکت نکردند.
