به گزارش همشهری آنلاین، دکتر علیرضا استقامتی، فوق تخصص غدد و رییس انجمن دیابت گابریک در سومین نشست بررسی چالش‌ها و راهکارهای مدیریت بیمار محور دیابت در ایران به مناسبت روز جهانی دیابت عنوان کرد: آمار ۷ میلیون برای مبتلایان به دیابت قدیمی است و ما با مساله پیش‌دیابت هم مواجه هستیم. طبق آخرین بررسی مطالعات ۲۰۲۵ افراد مبتلا به پیش‌دیابت ۲۰ تا ۳۰ درصد ریسک ابتلا به سکته قلبی و مغزی و مرگ ناشی از نارسایی قلبی بیشتر است. عوارض چشمی و کلیوی هم مبتلایان به پیش‌دیابت را تهدید می‌کند.
او ادامه داد: دیابت و پیش دیابت معضلی است که به دلیل پیش رونده بودن بیماری، عوارض و هزینه‌هایی که دارد نیازمند مراقبت جامع و مبتنی بر شواهد است. این بیماری یک معضل اجتماعی و اقتصادی است و نباید آن را به عنوان یک بیماری در نظر گرفت، بلکه یک مشکل در جوامع امروز به شمار می‌رود. زمانی که کرونا آمد، تمام توجهات به این سمت جلب شد. دیابت وضعیت بدتری نسبت به کرونا دار، اما چنین کاری برایش انجام نمی‌شود. این بیماری توسعه پایدار را هم تهدید می‌کند چون می‌تواند یک انسان سالم را به انسانی ناسالم بدل کند.
کمپین نه به دیابت راه بیندازیم
این فوق متخصص غدد با تاکید بر این که هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم دیابت به شدت نظام سلامت را تحت تاثیر قرار داده، عنوان کرد: مشابه کمپین «نه به تصادف» نیازمند «کمپین نه به دیابت» هستیم. این بیماری بین ۱۰ تا ۱۵ درصد هزینه‌های نظام سلامت را به خودش اختصاص داده و اگر به این مسائل نپردازیم با توجه به روند پیری جمعیت ایران، مشکلات بیشتر هم خواهد شد. با افزایش سن احتمال بروز دیابت از ۱۲ درصد به ۲۵ درصد می‌رسد. به همین دلیل پیشگیری در ابعاد و مراحل مختلف باید اجرا شود. افراد در معرض خطر شناسایی و مراقبت مدون دریافت کنند.
استقامتی درباره استفاده از فناوری‌های روز برای مدیریت دیابت هم بیان کرد: مراقبت مدون و کار تیمی اهمیت زیادی دارد و نمی‌توان بار درمان بیماری را برعهده ۵۰۰ متخصص غدد در سراسر کشور بگذاریم واقعیت این است که نمی‌توان با این تعداد پزشک کل جمعیت چندمیلیون نفری دیابتی را در ایران تحت پیگیری و درمان قرار دهیم و بنابراین نیاز است کاری تیمی با سایر پزشکان و گروه‌ها انجام شود.
به گفته این پزشک، در حال حاضر سنسورهای پایش مداوم قند (CGM) برای گروه سنی زیر ۱۶ سال تحت پوشش بیمه قرار گرفته که کار بسیار بزرگی است و جای تقدیر دارد. اما بهتر است این رده سنی افزایش پیدا کند، چون هرقدر در حوزه مراقبت بهتر کار کنیم عوارض کمتر خواهد بود. درباره دیابت نوع یک هم که مبتلایان عمدتا جوان هستند، داشتن درمان‌ها و ابزار کنترلی مناسب برای این جمعیت ۱۵۰ هزار نفری ضرورت دارد. بحث هوش مصنوعی هم باید به حوزه دیابت ورود کند.
نقش مخرب شبه علم در دیابت
او مساله آموزش را را ضروری عنوان کرد و گفت: آموزش رکن اصلی مراقبت از افرادی که بیماری مزمن غیرواگیر دارند و در همه رده‌ها از بیمار تا خانواده، جامعه وجود داشته باشد. باید این آموزش‌ها را رایگان کنیم و در مجموعه انجمن این مساله را داریم. رسانه‌ها هم باید اطلاع‌رسانی را افزایش دهند. در بخش فضای مجازی چالش جدی داریم و این که برخی توصیه می‌کنند که بیماران درمان را رها کرده و از داروها و روش‌های غیراستاندارد استفاده کنند. نقش مخرب شبه علم هم مهم است و این که برخی افراد توصیه‌های درمانی غلط به بیماران ارائه و بدون آگاهی در امر درمان دخالت می‌کنند. درباره هزینه‌های دیابت هم باید مطالعات کاربردی انجام و نقش راهبردی بیمه‌های پایه بیمه هم مشخص شود. البته همراهی سازمان‌های بیمه‌گر را داریم اما هنوز کافی نیست. آنها مشکل تامین منابع داریم اما باید تلاش کنیم که هزینه‌های مربوط به بیماری به میزان بیشتری تحت پوشش بیمه قرار بگیرد. گاهی بیمار چندین دارو را استفاده می‌کنند و تغییر در نرخ آنها منجر به کاهش دسترسی می‌شود.
رییس انجمن دیابت گابریک با تاکید بر این که قیمت نوارهای قند خون هم به شدت بالا رفته، درباره آسیب‌های آن گفت: این مساله باعث می‌شود که افراد کمتر از قند خون‌شان مطلع باشند. اگر در این باره هزینه نکنیم، در آینده آی‌سی‌یو و سی‌سی‌یوهای بیمارستان پر از بیماران دیابتی خواهد شد.
دیابت در حال دو تکه شدن است
او در ادامه بیان کرد: دیابت به عنوان بیماری در حال دو تکه شدن است. آنقدر که آمار ابتلا به دیابت نوع دو در حال افزایش است، دیابت نوع یک را در سایه قرار داده. نیاز داریم که درباره نوع یک، بسته خدمتی منسجم و مدون داشته باشیم. جمعیت آنها زیاد نیست، سن خاصی دارند و درمان اختصاصی با انسولین می‌گیرند.
استقامتی با تاکید بر این که تغییر نرخ ارز نباید شوک قیمتی به انسولین و متوقف شدن درمان بیماران شود، عنوان کرد: این مساله بسیار مهم است. بیماران دیابتی عمدتا چندین دارو مصرف می‌کنند و تغییر در قیمت یک قلم دارو هم می‌تواند هزینه بیماران را افزایش دهد ما شاهد هستیم برخی بیماران به ما می‌گویند برخی داروها که گران هستند را برای آنها تجویز نکنیم. بنابراین باید به معضل پرداخت از جیب بیماران توجه کنیم. اگر پوشش بیمه‌ای نوارهای تست قند خون را به ویژه در بیماران دیابتی نوع ۱ موردتوجه قرار ندهیم بیماران دچار مشکل خواهند شد.
به گفته استقامتی، کمک‌های مردمی در بیمارستان‌ها داریم اما تبدیل به ساختمان و خرید تجهیزات می‌شود. می‌توانیم از این سرمایه‌ها در جهت آموزش و همراهی مردم استفاده کنیم. باید مسیر کمک‌های مردمی هم اصلاح و به سمت پیشگیری برود. در نشست سال گذشته درباره تحت پوشش قرار گرفتن نوارهای قند خون مطالبی عنوان اما محقق نشد و تبعاتی خواهد داشت.
رئیس انجمن دیابت گابریک بیان کرد: وزارت بهداشت عنوان می‌کند که منابع محدود است اما چرا این منابع را در جای مناسب صرف نمی‌کنیم. دیابت یکی از این شرایط مناسب است، چون عدم پیشگیری از آن عارضه جدی دارد و سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد. فکر می‌کنم که ۲۰۰ میلیون یورو به انسولین ارز می‌دهند و این قابل مقایسه با استفاده کنندگان یک میلیونی کشور نیست.
چرا انسولین در دسترس نیست؟
استقامتی در حاشیه این مراسم درباره دلایل کاهش دسترسی بیماران به انسولین به همشهری آنلاین گفت: بیماران انسولین خارجی را فقط قبول دارند و تولید داخل را به رسمیت نمی‌شناسند. این که فردی ۱۵ سال از یک انسولین استفاده کرده کاری راحتی نیست که ظرف مدت کوتاهی فرهنگ مصرفی او را تغییر داد.
او در پاسخ به این سوال هم که افزایش هزینه‌های درمانی به یک آسیب جدی برای بیماران بدل شده و گاهی به خودرمانی روی می‌آورند هم عنوان کرد: به عنوان یک اصل کلی درمان باید توسط افراد صاحب صلاحیت انجام شود. کسانی که تحصیلات در رشته مربوطه را داشته باشند. ضرر خوددرمانی و استفاده از شبه علم تنها به خود بیمار می‌رسد و پرداخت از جیبش را افزایش می‌دهد. ما به دنبال کاهش هزینه‌های درمانی هستیم اما بیمار هم نباید اقدام به قطع درمان یا روش‌های کم هزینه غیرعلمی و غلط باشد.
رئیس انجمن دیابت گابریک درباره راهکار حل این مشکل توضیح داد: باید به بحث آموزش توجه جدی شود و نقش رسانه‌ها در این باره بسیار مهم است. دیابت بیماری پرعارضه و پرهزینه‌ای است. همین حالا هم نظام سلامت آمریکا اعلام کرده که نمی‌تواند هزینه‌های مرتبط با دیابت را تامین کند و ما هم به این مساله خواهیم رسید. در ایران هزینه‌های درمان را پایین نگه داشته‌ایم و این مساله باعث سوءاستفاده هم می‌شود و مصرف کاذب هم افزایش پیدا می‌کند. باید قیمت‌ها متناسب شوند اما سازمان‌های بیمه‌گر را هم تقویت کنیم که هزینه پرداختی از جیب بیماران افزایش پیدا نکند. پایین نگه داشتن قیمت‌ها به شکل کاذب قطعا آسیب‌زاست. در چنین شرایطی باید هم شاهد آمار بالای آزمایش‌های غیرضرور در کشور باشیم در حالی که کشورهای دیگر چنین چیزی نیست و این یعنی دورریز منابع.
به گفته استقامتی در این حوزه به شدت از استانداردهای دنیا عقب هستیم و نیازمند جراحی عمیق که منجر به تغییر فرهنگ و آموزش شود.
هزینه دیابت بسیار زیاد است
دکتر رضا رییس کرمی، رییس دانشگاه علوم پزشکی تهران هم درباره آمار مبتلایان به دیابت بیان کرد: فرصتی وجود دارد که اگر به خوبی از آن استفاده کنیم می‌توانیم کمک زیادی به مردم در این زمینه داشته باشیم. حدود یک میلیون و ۵۳۶ هزار نفر جمعیت بالای ۳۰ سال در منطقه تحت پوشش ما در محدوده جنوب تهران، اسلامشهر و شهری است. انتظار داریم با توجه به درصد احتمالی مبتلایان، ۱۵۴ هزار بیمار دیابتی در این مناطق داشته باشیم که حدود ۶۵ درصد موارد دیابت در سامانه سیب شناسایی شده‌اند. یعنی افرادی هستند که حداقل یک بار به پایگاه‌های مراقبت پایگاه بهداشت جامعه مراقبت مراجعه کردند
به گفته این مسئول سال گذشته بیش از ۱۱۷ هزار نفر خدمات مراقبتی توسط مراقبین سلامت ما ارائه شده که البته می‌تواند بیش از یک مراقبت برای هر نفر هم باشد. یعنی بعضی از افراد بیش از یک خدمت دریافت کرده باشند.
رییس کرمی ادامه داد: حدود ۲۶ هزار تعداد ویزیت پزشک برای این افراد انجام شده و بیماران بیش از ۱۱ هزار مورد مراقبت مطلوب داشتند. نزدیک ۶۲ هزار نفر هم کنترل مطلوب داشتند. ۳۵ درصد بیماران دیابتی که در منطقه تحت پوشش دانشگاه علوم‌پزشکی تهران حضور دارند، در سامانه‌ها ثبت نشده‌اند که البته ممکن است از بخش خصوصی یا مراکز دیگر خدمات دریافت کرده باشند.
او تاکید کرد: پژوهشگاه ما به طور ویژه مرکز تحقیقات دیابت سال‌هاست در زمینه بیماری‌های غیرواگیر فعالیت‌های خوبی دارد. در بخش درمان هم تمام بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه، درمانگاه‌های فوق‌تخصصی در زمینه کودکان و بزرگسالان دارند و دوره‌های آموزشی در همه رده‌های عمومی، تخصصی و فوق تخصصی وجود دارد. در بعد آموزش باید افزایش آگاهی‌های مردم، افزایش سواد سلامت جامعه، تاکید بر خودمراقبتی، تاکید بر تشخیص زودرس، تاکید بر درمان مناسب و پیشگیری از عوارض را داشته باشیم.
به گفته این مسئول هزینه دیابت بسیار زیاد است و بار ناشی از این بیماری در سطح جهان حدود یک تریلیون دلار برآورد می‌شود.
