همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: علم تنها در کتاب‌ها و دانشگاه‌ها جریان ندارد؛ در هر نفس زندگی ما حضور دارد؛ در درمان‌ها، ارتباطات، سفرها، غذا، امنیت و حتی رویاهایی که برای دهه‌های آینده می‌سازیم. روز جهانی علم، دعوتی است برای درک دوباره این نیروی تغییر.
این روز توسط یونسکو در سال ۲۰۰۱ تصویب شد. انتخاب تاریخ ۱۰ نوامبر به عنوان نقطه ثابت، برای یادآوری تعهد جهانی به علم، صلح و توسعه است و ریشه آن در کنفرانس جهانی علم ۱۹۹۹ در شهر بوداپست بوده است
هدف اصلی نیز آگاه‌سازی عمومی نسبت به نقش علم در زندگی روزمره، تشویق همکاری بین‌المللی، و پیوند بین علم و جامعه است.
اعتماد، تحول و فردا
روز جهانی علم برای صلح و توسعه، امسال با شعار الهام‌بخش «اعتماد، تحول و فردا: علمی که برای سال ۲۰۵۰ نیاز داریم» برگزار می‌شود؛ شعاری که نه صرفاً کلمات زیبا، بلکه نقشه راهی عمیق برای جهانی در حال تغییر است.
در دنیایی که سرعت فناوری سرسام‌آور شده، تغییرات اقلیمی ادامه دارد، هوش مصنوعی مرزهای تصور را جابه‌جا کرده و تصمیم‌گیری‌ها روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شود، اعتماد به علم بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. این روز یادآور قدرت پژوهش، نوآوری و نگاه علمی است؛ یادآور اینکه آینده تنها با تکنولوژی ساخته نمی‌شود، بلکه با اعتماد عمومی، مشارکت اجتماعی و تلاش مشترک دانشمندان، معلمان، سیاست‌گذاران و حتی شهروندان عادی شکل می‌گیرد.
علم؛ بارقه امید
حلقه‌ای که در آن همه می‌توانند نقش داشته باشند؛ از دانش‌آموز کنجکاو تا پژوهشگر باتجربه، از خبرنگار تا سیاست‌گذار. این روز به ما یادآوری می‌کند که علم یک اسلحه نیست؛ یک امید است.
بیشتر بخوانید :
پاسخ به یک پرسش عجیب | ممکن است جهان ما شبیه‌سازی کامپیوتری باشد؟
راز انبساط کیهان | شاید همه چیز از هندسه آغاز شده باشد
نقطه تکیه‌گاه آینده
گسترش فناوری‌های نوین—از هوش مصنوعی تا زیست‌فناوری—جهانی را شکل می‌دهد که با امروز تفاوتی چشمگیر خواهد داشت. اما علم تنها با ابزارهای پیشرفته تعریف نمی‌شود؛ اعتماد اجتماعی، آموزش عمومی و آگاهی جمعی سه ستون اصلی آن هستند.
یونسکو با تأکید بر موضوع سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که برای رسیدن به آینده‌ای پایدار باید دانش و اعتماد عمومی دوباره به هم گره بخورند.
«اعتماد» محور شعار امسال
در دوره‌ای که اطلاعات غلط، شایعات علمی و داده‌های نادرست در فضای مجازی گردش آزادانه دارند، اعتماد به علم به یک چالش جهانی تبدیل شده است.
بازسازی این اعتماد تنها با گفت‌وگو، آموزش صحیح و حضور پررنگ علم در زندگی روزمره امکان‌پذیر است. روز جهانی علم در سال ۲۰۲۵ دقیقاً همین پیام را دارد: «بدون اعتماد، هیچ آینده‌ای قابل ساختن نیست.»
تحول علمی؛ از آزمایشگاه‌ها تا خیابان‌ها
جهان امروز به سمت تحولی حرکت می‌کند که در آن جایگاه علم تنها در محیط‌های تخصصی نیست. سنجش از راه دور، انرژی‌های پاک، رباتیک، پزشکی شخصی‌سازی‌شده، ابررایانه‌ها و اکتشافات فضایی تنها بخشی از موج تحول جهانی هستند.
کشورها با برگزاری نمایشگاه‌ها، کنفرانس‌ها، آزمایش‌های عمومی و جشنواره‌های علم، تلاش می‌کنند علم را از حصار دانشگاه‌ها بیرون بیاورند و آن را در دسترس مردم قرار دهند.
مشارکتی که آینده را تغییر می‌دهد
علم دیگر تنها به دانشمندان تعلق ندارد. پروژه‌های «علم شهروندی»، آموزش STEM، پلتفرم‌های مشارکتی، رصدهای مردمی آب‌وهوا و برنامه‌های محیط‌زیستی نشان می‌دهند که مردم می‌توانند بخشی فعال از تولید علم باشند. این مشارکت، اعتماد عمومی را تقویت و تحول علمی را سریع‌تر می‌کند.
