خبرگزاری مهر، گروه استانها - سکینه اسمی: لباس به عنوان یکی از نمادهای مهم در پوشش و حجاب این روزها به یکی از چالش‌های پیش رو در جوامع به خصوص کشورمان تبدیل شده است، نمادی که نه تنها برای پوشش بلکه گنجینه‌ای از هویت فرهنگی یک ملت به شمار می‌رود.
زندگی مدرنیته، مدگرایی، لباس‌های امروزی، جولان لباس‌های خارجی وارداتی در بازار و تبلیغات شبکه‌های ماهواره‌ای عرصه را بر این میراث ارزشمند تنگ کرده و اجازه نمی‌دهد این بخش از میراث فرهنگی به خوبی در بین نسل جوان ترویج یابد.
کمتر مغازه‌ای در شهر می‌توان پیدا کرد که لباس‌های سنتی بفروشد و اگر پیدا شود، تنها یک مغازه آن هم تنها پارچه‌اش را می‌فروشد؛ مغازه‌ها، پاساژها و مراکز تجاری کمتر لباس‌های سنتی آذربایجان غربی را در معرض دید مشتریان قرار می‌دهند؛ لباس‌هایی که بخش مهمی از هویت و تاریخ این سرزمین هستند.
عدم وجود برنامه ریزی مناسب فرهنگی به خصوص از سوی نهادهای فرهنگی نیز موجب شده در زمینه مد و پوشاک، زنان جوان ایرانی بیشتر سعی در الگوگیری از مدهای مدرن غربی داشته باشند این در حالی که با احیای لباس‌های محلی و تلفیق آن با لباس‌های مدرن می‌توان دوباره این هویت فرهنگی ارزشمند را به جامعه بازگرداند.
ضرورت تلفیق لباس محلی با مدرن برای حفظ هویت فرهنگی
پژوهشگر و مردم‌شناس اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی در خصوص اهمیت پوشش و لباس برای ترویج فرهنگ حجاب و عفاف گفت: در جامعه معاصر امروزی پوشاک خصوصاً در بین نسل جدید با چالش‌های بسیاری مواجهه شده است که نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورها با هجوم مدهای جهانی و کمرنگ شدن فرهنگ‌های بومی خود دست و پنجه نرم می‌کنند.
حسین سپهرفر در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: اگر به پوشاک زنان و مردان از دوره قاجار نگاه کنیم اسناد و مدارک و تصاویری که در دست هست در طول گذشت زمان و پس از موضوع کشف حجاب در دوره پهلوی اول تغییرات بسیاری را به خود دیده است.
وی ادامه داد: آنچه که در لباس‌های سنتی ملل مشهود است فارغ از بحث حجاب و پوشش بدن، در بین فرهنگ‌ها دارای طرح‌ها، نمادها و نشانه‌های مختص به خود بودند که از مؤلفه‌های تمایز در هر فرهنگی بشمار می‌رود. به عبارتی هر یک از اقوام برای خود طرح پوشاکی با نمادها و نشانه‌های خاص داشتند که هر فرد دیگری با مشاهده آن می‌توانست اینگونه تفاوت‌های فرهنگی و مرزهای جغرافیایی اقوام را تشخیص دهد.
سپهرفر خاطرنشان کرد: امروزه تقریباً استفاده طرح و مدل‌های یکسان از پوشاک‌های موجود در بازار، نشانه‌های تنوع فرهنگی را کنار زده است. در حالی که با مدیریت صحیح و آگاهی‌های عمومی در توجه به استفاده از پوشاک سنتی و یا تلفیق آن با مدل‌های جدید می‌توان نسبت به حفظ هویت‌های سنتی کمک کرد.
برخوردهای سلیقه‌ای در پوشاک موجب تغییرات زیادی شده است
پژوهشگر و مردم‌شناس اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی گفت: در حال حاضر برخی از قشرهای جامعه هنوز تا حدودی از پوشاک سنتی خود استفاده کرده و برخی هم صرفاً به طور سلیقه‌ای و یا آنچه بازار و طراحان در اختیار قرار می‌دهند موجبات تغییر در ذات پوشاک شده‌اند.
وی تاکید کرد: با توجه به شرایط جوامع امروزی و ارتباطات فرهنگی و وجود فضاهای مجازی، رشد تبلیغات و … که فرهنگ‌های مختلفی را در تضاد با نمونه‌های بومی اشاعه می‌دهد باید مردم به قدری آگاهی‌های فرهنگی داشته باشند که دچار خودباختگی فرهنگی نشوند و بتوانند نه با تقلید صرف از گذشته و نه طرد کامل مدرنیته، بلکه با یک تلفیق دوگانه هویت‌های فرهنگی خود را حفظ کنند.
سپهرفر خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی ایجاد انگیزه و آگاهی دادن به مردم و طراحان لباس در اقبال عمومی به پوشاکی متین و الهام‌گرفته از فرهنگ‌های بومی، نیازمند تعامل دستگاه‌های ذی ربط در حمایت‌های لازم و تسهیل راه است.
وی در ادامه خلق طرح‌های اصیل را یکی از گام‌های احیای پوشاک سنتی دانست و گفت: مهمترین قدم، خلق طرح‌هایی است که هم اصیل باشند و هم کاربردی. لذا استفاده از نمادها و نشانه‌ها، المان‌ها، نقش و نگارها و طرح‌های سنتی را می‌توان در تلفیق با نمونه‌های مدرن ارزشمند کرد.
فلسفه پوشش باید با شرایط اقلیمی و مذهبی مناطق تبیین شود
سپهرفر یادآور شد: نکته مهم این موضوع به عنوان شروع می‌تواند در آموزش و فرهنگ‌سازی باشد، در واقع از اجبار به آگاهی؛ مردم زمانی به فرهنگی اقبال نشان می‌دهند که با خرد و زیبایی‌شناسی آن آشنا شده و فلسفه پوشش را به لحاظ گرایش‌های عقیدتی، دینی و مذهبی، شرایط اقلیمی، حتی جنبه‌های طبی، داستان نمادها و نشانه‌ها و تمایزهای فرهنگی، جنبه‌های متانت و احترام و… برای ایشان تبیین کرد.
پژوهشگر و مردم‌شناس اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی گفت: این فرآیند نیازمند این است که طراحان با مطالعه و دستیابی به فرهنگ‌های بومی هر منطقه، نوآوری و خلاقیت به خرج دهند و دولت و نهادهای فرهنگی، بسترهای قانونی و حمایتی لازم را برای این منظور فراهم کنند.
سپهرفر گفت: تبلیغات لازم هم باید از طریق شبکه‌ها و فضاهای مجازی انجام پذیرد. در این صورت مردم، با آگاهی از ارزش‌های فرهنگی و اقتصادی این حرکت، از تولیدات داخلی و بومی استقبال کنند. در واقع با این کار می‌توان هویتی را تعریف کرد که هم متکی بر ریشه‌های عمیق فرهنگی و هم پاسخگوی نیازهای جامعه امروزی باشد.
پوشاک ایرانی - اسلامی به کالای فرهنگی تبدیل شود
مدیرکل امور بانوان استانداری آذربایجان غربی نیز در خصوص اهمیت ترویج فرهنگ حجاب و عفاف گفت: توجه به پوشش به عنوان نمادی از این فرهنگ باید مورد توجه قرار گیرد و پوشاک عفیفانه ایرانی - اسلامی به کالای فرهنگی تبدیل شود.
نیر الهامی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: وقتی پوشاک تبدیل به کالای فرهنگی شد زیرساخت‌های توجه به یک کالا از جمله طراحی، رویکرد علمی دانشگاهی، حمایت‌های نهادهای دولتی و هنرمندان و طراحان لباس در یک بستر مشترک به این موضوع توجه می‌کنند.
وی برگزاری رویدادهای طراحی لباس به خصوص نمایشگاه ملی گوهرشاد، جشنواره پوشاک فردخت، دنیزدخت با همراهی نهادهای فرهنگی را از دیگر اقدامات برای ترویج فرهنگ پوشش ایرانی- اسلامی دانست و گفت: هر چند برگزاری این نمایشگاه‌ها درمان نبود و مسکن است اما با ایجاد مراکز دائمی فروش با طراحی جوان پسند و قیمت مناسب می‌تواند زمینه ساز خوبی برای ترویج این فرهنگ باشد.
الهامی در خصوص حمایت از تولیدکنندگان پوشاک ایرانی اسلامی، گفت: تشکیل اتحادیه تخصصی پوشاک ایرانی اسلامی را یکی از ضروریات این صنعت است و این نمایشگاه‌ها تنها مسکن هستند و مشکل اصلی، عدم وجود سکوی ثابت برای فعالیت‌های مستمر است.
وی همچنین ضرورت حضور هنرمندان طراح لباس جوان در عرضه طراحی پوشاک عفیفانه ایرانی - اسلامی را مورد تاکید قرار داد و گفت: وقتی طراحی نسل جوان برای جوان باشد با قیمت مناسب و ایجاد سکوهای ثابت فروش می‌توان در این زمینه گام‌های اساسی را برداشت.
الهامی با تاکید بر ترویج فرهنگ حجاب و عفاف به خصوص در مدارس و دانشگاه‌ها گفت: تاریخ ایران بر جسارت و عفت دختران ایرانی گواه است و از گردآفرید در شاهنامه گرفته تا بی بی مریم‌ها و دختران عفیفه ایران اسلامی که امروز حافظ سنگر انقلاب و نظام در جامعه هستند.
امروزه چالش‌های هویتی، از سطح امر فرهنگی فراتر رفته و شاخصه‌های زندگی اجتماعی افراد را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است؛ چالش‌هایی که با رونق صنعت ملی پوشاک، ذیل مقوله سبک پوشش ایرانی- اسلامی، برطرف می‌شود.
برخی سازمان‌های جهانی از جمله یونسکو، برای رفع مخاطرات هویتی حاصل از جهانی‌شدن، پیشنهادهایی در زمینه صنایع خلاق بومی ارائه کرده و بر اهمیت حق انتخاب و حفظ هویت فرهنگی انسان‌ها در دوره پرقدرت جهانی‌شدن، تأکید کرده‌اند.
توجه به احیای لباس محلی و سنتی با تلفیق لباس‌های مدرن می‌تواند در زمینه ترویج پوشاک ایرانی - اسلامی کمک شایانی کند در این میان دولت و بخش خصوصی می‌توانند با حمایت از برندهای داخلی و تبلیغات گسترده، تقاضا برای محصولات ایرانی را افزایش دهند.
