همشهری آنلاین- حامد فوقانی: داده‌های جدید که با استفاده از اطلاعات مأموریت تاریخی کاسینی تحلیل شده‌اند، نشان می‌دهد سطح شمالی انسلادوس گرمایی غیرمنتظره از خود ساطع می‌کند. پژوهشگران معتقدند این گرما ناشی از اصطکاک داخلی هسته‌ی سنگی قمر است که بر اثر کشش گرانشی زحل ایجاد می‌شود. همین گرما باعث می‌شود آب موجود در اعماق، یخ نزند و به‌صورت اقیانوسی پایدار زیر سطح ضخیم یخ جریان داشته باشد.
دکتر «ماریا لَنگ»، سیاره‌شناس دانشگاه واشنگتن، در بیانیه‌ای گفت: «انسلادوس دنیایی زنده از درون است. گرمای حاصل از حرکت مداری آن با زحل، مانند قلب تپنده‌ای است که اقیانوس زیرسطحی را گرم و فعال نگه می‌دارد.»
شواهد از فواره‌های یخی
در پروازهای نزدیک کاسینی در سال‌های پایانی مأموریتش، فواره‌های عظیم بخار آب و ذرات یخ از شکاف‌های سطحی انسلادوس مشاهده شد؛ فوران‌هایی که مستقیماً از زیر سطح سرچشمه می‌گیرند. همین پدیده نخستین نشانه وجود آب مایع در اعماق این قمر بود. حال تحلیل جدید نشان می‌دهد آن اقیانوس نه‌تنها وجود دارد، بلکه احتمالاً پایدار، فعال و دارای گرمای داخلی کافی است؛ یعنی محیطی مناسب برای شکل‌گیری ترکیبات آلی و حتی حیات میکروسکوپی.
مأموریت‌های آینده در راه‌اند
پس از این یافته، ناسا و آژانس فضایی اروپا دوباره طرح مأموریتی با نام Enceladus Orbilander را در اولویت قرار داده‌اند. این مأموریت قرار است در دهه آینده به مدار انسلادوس اعزام شود و مستقیماً از فواره‌های یخی آن نمونه‌برداری کند تا ترکیبات شیمیایی و احتمالا نشانه‌های حیات را جست‌وجو کند.
معنای این کشف برای بشر
انسلادوس تنها حدود ۵۰۰ کیلومتر قطر دارد، اما ممکن است پاسخ بزرگ‌ترین پرسش بشریت را در خود پنهان کرده باشد: «آیا ما در جهان تنها هستیم؟»
ترکیب آب، گرما و ترکیبات آلی در این قمر، سه عنصر اصلی برای پیدایش حیات را فراهم می‌کند. اگر حتی ساده‌ترین شکل حیات در آنجا یافت شود، مفهوم تنهایی زمین و مرزهای حیات در منظومه شمسی برای همیشه بازنویسی خواهد شد.
در حالی‌که نگاه بسیاری از دانشمندان همچنان به مریخ دوخته شده است، شاید پاسخ واقعی در جایی بسیار دورتر پنهان باشد؛ در اقیانوس خاموش و پنهان زیر لایه‌های یخ انسلادوس؛ دنیایی کوچک در کنار زحل که ممکن است روزی ثابت کند زندگی، فقط به زمین تعلق ندارد. به همین دلیل، ناسا و آژانس فضایی اروپا در حال بررسی مأموریت‌های جدیدی برای بازگشت به انسلادوس و نمونه‌برداری مستقیم از آبفشان‌های آن هستند.
اقیانوس‌هایی فراتر از تصور در سیارات دیگر
در کنار انسلادوس، سیارات دیگری در منظومه شمسی نیز نشانه‌هایی از وجود اقیانوس‌های عظیم را بروز داده‌اند. به‌ویژه در قمر گانیمد (بزرگ‌ترین قمر مشتری) و تیتان (قمر زحل)، شواهدی از اقیانوس‌های زیرسطحی با حجم‌هایی چند برابر اقیانوس‌های زمین به‌دست آمده است. این اقیانوس‌ها ممکن است در عمق چند ده کیلومتری زیر سطح یخ‌زده قرار داشته باشند و به‌واسطه گرمای داخلی سیاره یا قمر، در حالت مایع باقی مانده باشند.
برخی پژوهش‌ها حتی نشان می‌دهند که مجموع آب مایع موجود در این اقیانوس‌های فرازمینی، می‌تواند چندین برابر کل آب‌های زمین باشد؛ موضوعی که نه‌تنها درک ما از ساختار سیارات را دگرگون می‌کند، بلکه احتمال وجود حیات در نقاطی فراتر از زمین را به‌شدت افزایش می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
