همشهری آنلاین – مریم سرخوش: دکتر رضا سعیدی، رییس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت در نشست خبری دومین جشنواره بین المللی عکس ایران جوان با محوریت جوانی جمعیت بیان کرد: در حال حرکت به سمت چاله جمعیتی هستیم و باید به هر شکلی که می‌توانیم به فکر حل این مشکل باشیم. بحث جمعیت ویژه ایران و سیاسی، مذهبی، ایدئولوژیک و جناحی نیست، بلکه بحث اجتماعی و عقلانی است. برخی کشورها مثل ایران به سمت سیاه چاله جمعیتی می‌روند و سیاست‌های تشویقی را در نظر گرفته‌اند. کشورهای اروپایی بیش از ۴ دهه است که سیاست‌های افزایش جمعیت را آغاز کرده‌اند و در ایران این اقدام با تاخیر انجام شده است.
به گفته سعیدی، ایران سریع‌ترین کنترل و کاهش جمعیت را در دنیا رقم زده و از ۶.۵ فرزند برای هر خانواده به ۱.۵ فرزند رسیده‌ایم. ادامه این روند، منجر به افتادن در سیاه چاله جمعیتی خواهد شد. برخی پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که ایران طی ۶۰ تا ۷۰ سال آینده به جمعیت ۴۰ میلیون خواهد رسید.
۴ بعد محورهای کاهش جمعیت
او درباره محورهای کاهش جمعیت به ۴ پایه اشاره کرد و گفت: اول بعد فرهنگی که برخی خانواده‌ها با هر شرایط اقتصادی تمایل به فرزندآوری بالا دارند. همین حالا ۳۲ شهرستان در کشور TRF (فرزند به ازای هر زن) بالای ۲، ۵ بدون مشوق‌های قانون جوانی جمعیت دارند. اما در استان‌های برخوردار شاهد نرخ کمتر فرزندآوری هستیم، از جمله گیلان، تهران البرز. حتی در مناطق بالای شهر تهران هم نرخ‌فرزندآوری از مناطق پایین کمتر است.
سعیدی بعد دیگر را اقتصادی عنوان کرد و افزود: همین الان در شرایط اقتصادی فعلی میانگین تمایل خانواده‌ها به داستن ۲، ۵ فرزند است اما اتفاق واقعی ۱، ۵ فرزند است. این در حالی است که تورم اثر بسیاری از مشوق‌های قانون جوانی جمعیت را از بین می‌برد. پایه سوم هم قوانین هستند که دوستدار خانواده نیستند. به عنوان مثال سازمان‌ها مشوق‌های فرزندآوری می‌دهند اما ساختاری مثل مهدکودک ندارند که زنان بتوانند فرزندانشان را با خیال راحت آنجا بگذارند. پایه چهارم هم حوزه سلامت است که با سلامت مادر، کودک و جمعیت ارتباط دارد.
این مسئول تاکید کرد: جمعیت فقط عدد نیست و ما دنبال اضافه شدن انسان سالم هستیم. حوزه سلامت هم تشویق به فرزنداوری دارد و هم تدابیری برای تضمین سلامت کودکان. به همین دلیل در قانون جوانی جمعیت از این چهار پایه به حوزه سلامت بیشتر بها داده شده و دو سوم وظایف بر دوش وزارت بهداشت است.
بحرانی به نام تجرد قطعی
دکتر سجاد رحیمی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه هم با بیان این که اولین دوره این جشنواره در سال ۱۴۰۲ برگزار شد و در آن دوره تربت حیدریه به عنوان مجری انتخاب شد، عنوان کرد: در اولین جشنواره، ۳۰۰ عکاس مشارکت داشته و ۳ هزار اثر نیز ارسال شده بود. هدف این جشنواره افزایش مشارکت هنرمندان و حساس‌سازی نسبت به جمعیت در جامعه فرهنگی و عکاسان بود.
به گفته رحیمی دومین جشنواره به سمت گسترش و بین‌المللی شدن رفته و یکی از مزایا این است که عکس نیاز به ترجمه ندارد و هرچه در قاب تصویر وجود دارد، با حس مخاطب منتقل خواهد شد.
او ادامه داد: در جشنواره امسال که اختتامیه آن ۲۰ آذر در تربت حیدریه برگزار خواهد شد، مقیاس بزرگتر شده و کشورهای اطراف هم دغدغه مشترکی در حوزه جمعیت دارند، حضور خواهند داشت. ۱۹ آبان هم پوستر جشنواره با حضور وزیر بهداشت رونمایی خواهد شد. افراد تا ۳ آدر فرصت دارند که آثارشان از طریق سایت جشنواره عکس ایران جوان بارگذاری کنند. برای داوری عکس‌ها از ظرفیت داوران حرفه‌ای استفاده شده است.
این مسئول در ادامه درباره عوامل اثرگذار بر کاهش باروری به موضوع اقتصاد هم اشاره کرد و گفت: این که بخواهیم جوانی جمعیت را به موضوع اقتصاد گره بزنیم، درست نیست. اقتصاد مهم است اما همین حالا استان‌های گیلان، مازندران، تهران و البرز نرخ رشد کمتر از یک دارند و در شهرهای کم بضاعت این عدد بالاتر است. مساله افزایش جمعیت نیازمند فرهنگسازی است و باید توجه داشته باشیم که وزارت بهداشت هم تکلیف اهدای بسته تشویقی ندارد. البته که حوزه‌های درمانی خدمات خوبی می‌دهد، از جمله این که ۹۰ درصد خدمات بستری، ۷۰ خدمات سرپایی، ۶ خدمت در تصویربرداری و بیش از ۱۵ خدمت در حوزه پاراکلینیک را در حوزه فرزندآوری تقبل می‌کند. دو سوم تکالیف از ۷۳ماده قانون جوانی جمعیت هم برعهده وزارت بهداشت است که نمره بالاتری نسبت به سایر دستگاه‌ها گرفته.
رحیمی با تاکید بر این که ۱۸ میلیون زوج با شرایط ازدواج داریم که بخشی از آنها تمایلی به ازدواج ندارند و تجرد قطعی خواهند داشت، عنوان کرد: باید مسائل متعدد دیگر هم در نظر گرفت، از جمله ۲۰ هزار نفری که هر سال در تصادفات جاده‌ای جانشان را از دست می‌دهند. یا سقط جنین که آمار قابل تاملی دارد، همچنین بالا رفتن سن ازدواج احتمال کاهش قدرت باروری را داریم. در این باره ضعف فرهنگسازی داریم و باید کمک کنیم با تاکید وزیر بهداشت قانون جوانی جمعیت روی زمین نماند.
عکس، نگاه هنرمندانه به مساله جمعیت
حسین کرمانپور، مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت هم با بیان این که در دور گذشته استقبال خوبی از جشنواره عکس ایران جوان شد، عنوان کرد: در این دوره، جشنواره را بین‌المللی کردیم. در طول زمان، بحث جمعیت به سمت و سوی مسائل دیگری رفته است. بحث جمعیت، اگر اولین دغدغه سلامت کشور نباشد، دومین دغدغه محسوب می‌شود و در دنیا نیز میلیاردها دلار برای موضوع جمعیت هزینه می‌شود تا حتی یک نفر به جمعیت افزوده شود.
او ادامه داد: باید نگاه‌ها را معطوف و توجه‌ها را جلب کنیم تا جمعیت تبدیل به یکی از دغدغه‌های جامعه شود و یکی از روش‌ها، بهره مندی از نگاه هنرمندان است. لنز دوربین‌ها خیلی راحت‌تر می‌توانند مسئله جمعیت را به تصویر بکشند و وقتی این نگاه‌ها به نمایش در آید، نگاه کلی جامعه نسبت به جوانی جمعیت مشخص می‌شود.
کرمانپور اظهار کرد: نیروی خلاق در حوزه فناوری اطلاعات هم جوانان هستند و هر قدر سن بیشتر می‌شود، میزان خلاقیت کاسته خواهد شد. در هنر و عکاسی نیز همین طور است و جوانان نگاه خلاقانه‌ای دارند.
این مسئول تاکید کرد: موضوع جوانی جمعیت فقط مربوط به ایران نیست و حتی کشورهایی مانند ژاپن، کره جنوبی، آلمان، فرانسه و آمریکا هم به دنبال حل مشکل جمعیت هستند.
