خبرگزاری مهر-گروه استانها، زهرا رضازاده: پایانه مرزی بیله‌سوار در ماه‌های اخیر شاهد رشد چشمگیر تردد مسافران و کامیون‌های حامل کالا بوده است؛ افزایشی که به گفته مسئولان، نشانه‌ای از تحرک اقتصادی در مرز شمالی کشور است، اما هم‌زمان دغدغه‌های مردم منطقه درباره زیرساخت‌ها، شفافیت گمرکی و سهم واقعی مرزنشینان از منافع اقتصادی همچنان پابرجاست.
استان اردبیل به‌دلیل هم‌مرزی با جمهوری آذربایجان، از موقعیت ژئواقتصادی ویژه‌ای در مبادلات تجاری برخوردار است. در میان مرزهای فعال، پایانه بیله‌سوار جایگاهی کلیدی دارد و به‌عنوان یکی از مسیرهای اصلی صادرات محصولات کشاورزی، مصالح ساختمانی و کالاهای ایرانی به قفقاز شناخته می‌شود.
امید به رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی در مرز بیله سوار وجود دارد
براساس گزارش‌های رسمی منتشرشده در سال جاری، میزان تردد مسافران و کامیون‌های حامل کالا از این مرز افزایش قابل توجهی یافته است؛ رشدی که امید به رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی در منطقه را تقویت کرده است.
کلیم‌الله وثوقی، مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان اردبیل، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به رشد معنادار تردد در مرز بیله‌سوار گفت: در ماه‌های اخیر شاهد افزایش محسوس صادرات کالا و عبور مسافران از این پایانه بوده‌ایم. در همین راستا، برنامه‌ریزی برای ارتقای زیرساخت‌های مرزی در دستور کار قرار دارد.
وی افزود: نصب سیستم ایکس‌ری کامیونی برای تسریع فرآیند بازرسی و ترخیص کالا در حال انجام است و با تکمیل آن، روند کنترل و عبور محموله‌ها به‌صورت قابل توجهی بهبود خواهد یافت.
در حالی که شاخص‌های رسمی از تحرک اقتصادی خبر می‌دهند، در بازارهای اطراف گمرک بیله‌سوار روایت متفاوتی به گوش می‌رسد.
یکی از کسبه محلی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: ایام خوبی برای فروش اجناس وارداتی است، اما هزینه انبارداری، مالیات و معطلی‌های ترخیص باعث شده سود اصلی به جیب دلالان برود. ما فقط سهم کوچکی از این گردش مالی داریم.
زنان مرزنشین نیز از فشار اقتصادی و نوسان درآمد گلایه دارند. یکی از آنان می‌گوید: از درآمد مرزی برای خرج زندگی استفاده می‌کنیم، اما هر روز قوانین جدید و هزینه‌های تازه‌ای می‌آید. معلوم نیست آینده‌مان چه می‌شود و این روایت‌ها نشان می‌دهد که رشد تجارت در مرز، هنوز نتوانسته تأثیر ملموسی بر بهبود معیشت جامعه محلی بگذارد.
کمبود امکانات لجستیکی و جاده‌های دسترسی همچنان محسوس است
بررسی‌های میدانی خبرنگار مهر حاکی از آن است که سه مسئله محوری از نگاه مردم و فعالان اقتصادی همچنان به‌عنوان دغدغه اصلی مطرح می‌شود: بسیاری از تجار خرد و رانندگان کامیون از زمان‌بر بودن تشریفات اداری گلایه دارند و خواستار اعلام عمومی تعرفه‌ها و ساده‌سازی مراحل ترخیص هستند؛ اگرچه نصب سیستم ایکس‌ری کامیونی در حال اجراست، اما کمبود امکانات لجستیکی مانند پارکینگ ایمن، خوابگاه رانندگان و جاده‌های دسترسی همچنان محسوس است و در نبود فرصت‌های شغلی پایدار، برخی ساکنان مرزی به فعالیت‌های غیررسمی روی آورده‌اند؛ پدیده‌ای که به گفته کارشناسان، اقتصاد رسمی را تحت فشار قرار می‌دهد و ضرورت نظارت چندجانبه را برجسته می‌کند.
تکمیل طرح‌های توسعه‌ای در بیله‌سوار و اصلاندوز یکی از اولویت‌های دولت در شمال استان است
مسعود امامی‌یگانه، استاندار اردبیل، در آخرین نشست شورای اداری منطقه مغان از اختصاص اعتبارات ویژه برای توسعه زیرساخت‌های مرزی خبر داد و گفت: تکمیل طرح‌های توسعه‌ای در بیله‌سوار و اصلاندوز یکی از اولویت‌های دولت در شمال استان است. اجرای این پروژه‌ها می‌تواند مسیر تجارت و اشتغال را در منطقه هموار کند.
همچنین نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با رسانه‌ها بر لزوم توجه ویژه دولت به مناطق مرزی و ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشترک با کشور همسایه تأکید کرده‌اند؛ با این حال، کارشناسان اقتصادی معتقدند زمان‌بندی اجرای این طرح‌ها و نحوه توزیع منافع میان ساکنان محلی نیازمند شفاف‌سازی و نظارت دقیق است.
اگرچه پدیده کولبری بیشتر در مناطق غربی کشور شناخته می‌شود، اما گزارش‌هایی از قاچاق خرد و فعالیت واسطه‌گران در مرزهای شمالی نیز منتشر شده است.
مسئولان انتظامی و گمرکی استان اعلام کرده‌اند مقابله با این پدیده نیازمند همکاری میان‌دستگاهی و آموزش اقتصادی جوامع مرزی است تا فعالیت‌های غیررسمی جای خود را به تجارت قانونی بدهد.
هزینه خوابیدن ماشین و خورد و خوراک بالا رفته و وعده‌ها هنوز عملی نشده است
راننده کامیونی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: قبلاً روزی یک بار بار می‌بردم، حالا دو روز در صف می‌مانم. هزینه خوابیدن ماشین و خورد و خوراک بالا رفته و وعده‌ها هنوز عملی نشده است.
فروشنده‌ای دیگر در بازار مرزی افزود: وقتی ترخیص سریع‌تر شود، مشتری بیشتر می‌شود، اما سود اصلی به واردکنندگان بزرگ می‌رسد. ما فقط با خرده‌فروشی سر می‌کنیم.
کارشناسان حوزه تجارت مرزی معتقدند برای مدیریت مؤثر پایانه بیله‌سوار و افزایش سهم مردم از منافع اقتصادی، باید اقدامات زیر به‌صورت هماهنگ اجرا شود که می‌توان به تدوین و انتشار راهنمای ساده ترخیص کالا برای فعالان محلی، تشکیل میز مشترک پاسخگویی گمرک، راهداری و اتحادیه کسبه برای حل مشکلات روزمره، ایجاد سامانه نظارت مردمی جهت ثبت تخلفات و مشکلات در فرآیند گمرکی و حمایت از تعاونی‌های محلی و زنان مرزنشین برای ورود به زنجیره تولید و صادرات اشاره کرد.
مرز بیله‌سوار، دروازه شمالی تجارت ایران با جمهوری آذربایجان، امروز بیش از هر زمان دیگری در مرکز توجه اقتصادی استان اردبیل قرار دارد و افزایش تردد، بهبود نسبی زیرساخت‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای نشانه‌هایی از امید هستند، اما واقعیت‌های میدانی نشان می‌دهد تا تحقق توسعه پایدار و توزیع عادلانه منافع، هنوز مسیر طولانی در پیش است.
