همشهری آنلاین – مریم سرخوش: دکتر روشنک مکبری‌نژاد، رئیس انجمن طب سنتی و رئیس دانشگاه طب سنتی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی در نشست خبری دومین کنگره طب ایرانی گفت: از سال ۸۶ که مکتب طب ایرانی وارد دانشگاه‌ها شد، اما طی دو دهه و بعد از تاسیس انجمن طب سنتی هیچ کنگره‌ای نداشتیم. اولین رویداد سال گذشته برگزار و به دلیل استقبال از این رویداد امسال دومین کنگره هم ۲۱ تا ۲۳ آبان برگزار خواهد شد.

به گفته رئیس دومین کنگره طب ایرانی مهم‌ترین هدف این رویداد توسعه منطقی و روشمند طب سنتی بدون افراط و تفریط است که باعث آسیب به این طب شده است. ضرورت دارد به صورت روش‌مند و منطقی طب سنتی گسترش پیدا کند و ارتقای سلامت جامعه را رقم بزند.

او درباره رویکردهای کنگره امسال هم توضیح داد: محورهای این کنگره بر اساس پزشکی سبک زندگی و پیشگیری، پزشکی فردمحور، غذا، تغذیه و آشپزی طبی، داروهای سنتی، گیاهی و طبیعی، نسخه‌نویسی و تجویز منطقی داروها در طب ایرانی، فناوری و ابزار کمک تشخیصی و درمانی در طب ایرانی، گردشگری طب ایرانی و... برگزار خواهد شد.

مکبری‌نژاد با تاکید بر این که امسال یکی از مهم‌ترین اهداف ما برای برگزاری کنگره استفاده از گیاهان دارویی است، عنوان کرد: سهم ما در بازار گیاهان دارویی بسیار کم و حدود ۰.۳ تا ۰.۴ است. این در حالی است که ما ۸ هزار گونه گیاهی در کشور داریم و سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند برای توسعه طب ایرانی بسیار سودمند باشد. استفاده از گیاهان نه تنها درباره داروها که در بسیاری از صنایع از جمله عطرسازی، ادویه‌جات و چاشنی، مکمل‌ها، لوازم آرایشی‌-بهداشتی و... هم کاربرد دارد.

این مسئول درباره کشورهای پیشرو در این حوزه هم توضیح داد: کشورهای اروپایی، چین و هند در بازار گیاهان دارویی پیشرو هستند و ایران با وجودی که دو برابر اروپا گیاهان دارویی دارد اما پیشرو نیست. از سال ۲۰۲۱ ایران در حوزه تولید علم و طب گیاهی و مکمل رتبه چهارم را در دنیا دارد. این در حالی است که ما در زمینه کارآزمایی گیاهان دارویی بعد از چین و هند در رتبه سوم هستیم اما از نظر فرآوری و صادرات جزو کشورهای اول نیستیم و بیشتر خام‌فروشی این گیاهان انجام می‌شود. به گونه‌ای که ۹۰ درصد زعفران، ۸۰ درصد آنغوره، ۷۰ تا ۸۰ درصد گل محمدی، ۲۰ درصد زیره جهان را ایران تامین می‌کند.

مکبری‌نژاد درباره گردشگری سلامت طب ایرانی هم بیان کرد: هدف ما معرفی مکتب طب سنتی به دنیاست که از نظر اقتصادی بسیار کمک‌کننده است. مناطق دیگر دنیا در حال استفاده از این ظرفیت هستند. مثل نخجوان که از یک غار نمک استفاده درمانی می‌کند و گردشگران را جذب کرده است. ما در کشور خودمان دریاچه، غار نمک و کویر لوت داریم اما این ظرفیت‌ها کامل بهره‌برداری نشده‌اند.

درمان ناباروری با طب سنتی

رئیس دومین کنگره طب ایرانی درباره درمان ناباروری با طب ایرانی هم بیان کرد: یک تحقیق در این حوزه انجام شده است. دو گروه از زنان که قرار بود آی‌وی‌اف انجام دهند، مورد بررسی قرار گرفتند. گروه اول تغذیه بر مبنای طب سنتی و گروه دوم تغذیه به شکل معمول داشتند. نتایج نشان داد که در گروه اول نرخ موفقیت باروری بیشتر و حتی بارداری خودبخودی بدون انجام IVF رخ داده بود.

مکبری‌نژاد درباره نیروهای متخصص در طب ایرانی هم بیان کرد: در حال حاضر ۵۱۶ فارغ التحصیل طب داریم که از این تعداد ۱۱۰ نفر هیات علمی هستند. ۷۹ داروسازی طب سنتی هم داریم که ۳۵ نفر عضو هیات علمی هستند. ۱۱۵ فارغ‌التحصیل تاریخ پزشکی هم داریم.

طب ایرانی جستجو در گوگل و عطاری نیست

دکتر حسین رضایی‌زاده، متخصص طب سنتی و دبیر علمی دومین کنگره طب ایرانی هم در ادامه این نشست درباره نانودارویی‌ها که اکنون در حوزه طب ایرانی مورد استفاده قرار گرفته، عنوان کرد: در دنیای توسعه‌یافته استفاده از فناوری‌ های روز برای توسعه طب ایرانی و مکمل هم پذیرفته شده است. چین همین حالا کشور پیشرو در تزریق گیاهان دارویی است که نانوداروها هم جزو آنها هستند. در کشور ما هم فرمولاسیون طب سنتی با فناوری نانوداروها در حال انجام است که از جمله آنها می‌توان به گیاهان دارویی برای بیماری‌های مفاصل اشاره کرده که به شکل خوراکی در بازار مصرف وجود دارند. همچنین داروهای موضعی هم با فناوری نانو در کشور داریم.

رضایی‌زاده در پاسخ به سوالی درباره این که طب ایرانی در درمان بیماری‌های مزمن مثل سرطان‌ها موثر هستند، بیان کرد: درباره بیماری‌های صعب‌العلاج مهمترین نقش طب سنتی و مکمل بهبود کیفیت زندگی بیمار لست که درمان استاندارد را دریافت می‌کنند. اما بیماری‌ها و درمان‌ها عوارضی دارند که با شیوه‌های مدرن کمتر قابل کنترل هستند. بهبود کیفیت زندگی بیماران از طریق کاهش و کنترل عوارض با استفاده از طب سنتی و مکمل در بسیاری از کشورها تایید شده و ما هم در سیستم پزشکی خودمان آن را داریم. البته منظور از این خدمات جستجو در گوگل و عطاری نیست بلکه مراجعه به متخصصان آکادمیک طب ایرانی است.

به گفته رضایی‌زاده طب سنتی یکی از بهترین ابزارها برای افزایش سواد سلامت مردم هستند و در توضیح بیشتر بیان کرد: در جامعه‌ای مثل آمریکا استفاده از طب سنتی برای اصلاح سبک زندگی به ویژه برای مخاطب کودک و نوجوان را وسیله‌ای برای داشتن نسلی سالم‌تری در نظر می‌گیرند چون شیوع، بروز و بار بیماری‌ها را کاهش و الگوی مصرف را تغییر می‌دهد. برگزاری کنگره طب ایرانی هم می‌تواند مسیر قرار گرفتن در طب سنتی و مکمل را اصلاح کند، چون مشکلاتی در حوزه مداخلات و ادعاها داریم.

او تاکید کرد: مطالعات در شهرهای مختلف نشان داده که ۶۰ تا ۸۰ درصد مردم با هر شکل از سواد از طب سنتی استفاده می‌کنند اما این که چقدر درست مصرف می‌کنند باید به مردم آگاهی داده شود.

از ظرفیت خبرگان طب سنتی استفاده می‌شود

رضایی‌زاده در پاسخ به سوال همشهری آنلاین درباره استفاده از ظرفیت فعالان طب سنتی که نسل‌ها به این شغل مشغول هستند، بیان کرد: در این باره اسناد بالادستی و آیین‌نامه وزارت بهداشت را داریم که به راهکار استفاده از خبرگان بدون مدرک است. موضوع مداخلات در طب سنتی و مکمل در کشورهای مختلف یک چالش جدی است. وزارت‌ بهداشت هر کشوری متولی امر درمان است و کسانی می‌توانند در این حوزه فعالیت کنند که اطلاعات کافی از درمان داشته و شماره نظام پزشکی داشته باشد. فتوای مقام معظم رهبری حرام بودن فعالیت کسانی است که به شکل قانونی اجازه فعالیت در حوزه درمان را ندارد.

او ادامه داد: سال‌های پیش آیین‌نامه‌ای تدوین شده که به دلیل مشکلات حقوقی هنوز اجرایی نشده است. اما برنامه‌ای برای ساماندهی فعالان طب سنتی که پزشک نیستند در حال انجام است. در قدم اول که در حال اجراست این که افراد با حداقل دانش با قبول مسئولیت حقوقی پزشک و در کنار پزشک فعالیت می‌کنند و مسئولیت پاسخگویی به بیمار هم دارند. مساله اینجاست که در درمان‌های غیرمجاز حقوق بیمار هم تضییع می‌شود و زمانی که آنها به مراجع قضایی شکایت می‌کنند چون فرد پزشک نیست، به مشکل می‌خورند.

رضایی‌زاده در پاسخ به سوالی درباره درآمد ارزی گیاهان دارویی برای کشور هم بیان کرد: مشکلی که ما داریم فارغ از بحث تحریم‌ها که امکان تعامل و ثبت محصولات را محدود کرده، این است که ما در بسیاری از موارد فناوری نداریم. چیزی که به یاد دارم، آخرین درآمد ارزی در این حوزه حدود یک میلیون دلار بوده که بیشتر به شکل خام‌فروشی گزارش می‌شود. یعنی ما تقریبا فرآورده یا داروی گیاهی که ارزش افزوده برای ما داشته باشد صادرات نکرده‌ایم.

به گفته این متخصص طب ایرانی، از۸ هزار گونه گیاهی در کشور، ۲۳۰۰ گونه گیاه دارویی است. یعنی قابلیت صادرات یا تبدیل شدن به فرآورده دارویی را دارد. کشور همسایه، پاکستان با عدد ۳۰۰ گونه گیاه رقمی بیش از صادرات ما دارد و نشان دهنده مغفول ماندن این حوزه از ظرفیت دارویی کشور ماست.

گیاهان دارویی همیشه ایمن نیستند

دکتر آزاده زارعی، دبیر اجرایی دومین کنگره طب سنتی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران هم درباره درمان ناباروری با طب ایرانی عنوان کرد: به طور کلی درباره بیماری‌های مختلف طب سنتی حرف برای گفتن دارد. در این باره سبک زندگی شامل تغذیه، خواب، ورزش و... تاثیرگذار است. با توجه به این که سن‌ ازدواج و باروری افزایش پیدا کرده در کنگره امسال هم به گیاهان داروهایی خواهیم پرداخت که می‌تواند در حفظ ذخیره تخمدان موثر باشد.

او با تاکید بر این‌که برخی خوراکی‌ها از جمله گیاهان دارویی هم می‌توانند باعث ناباروری شوند، عنوان کرد: گیاهان همیشه ایمن در نظر گرفته می‌شود اما در صورت استفاده نادرست برای شخصی که مفید نیست عارضه ایجاد می‌کند.

زارعی درباره کنگره امسال هم بیان کرد: امسال ۸ پنل تخصصی و بالغ بر ۴۰ سخنران مدعو داریم. در ۲ کارگاه مجزا هم ۱۴ برنامه کارگاهی برگزار می‌شود. امسال ۵۰ درصد تعداد خلاصه مقالات افزایش پیدا کرده است.

گفتنی است دومین کنگره طب ایرانی ۲۱ تا ۲۳ آبان در مرکز همایش‌های بین‌المللی رازی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار خواهد شد.