خبرگزاری مهر- گروه استانها: بنای شش‌ضلعی کم‌نظیر کهن و زیبای میر زبیر قهستان سیرجان با گچ‌بری‌های حیرت‌انگیزش، امروز نه به عنوان یک قطب گردشگری، که به نمادی از غربت و بی‌توجهی تبدیل شده است.
کاربری اصلی این بنای باشکوه هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و بررسی‌های کارشناسی دو احتمال اصلی را مطرح می‌کنند.
برخی با استناد به وجود محراب، این بنا را مسجدی از دوران پیشا صفوی می‌دانند؛ در مقابل، شواهد معماری و سبک‌شناسی، احتمال مقبره بودن آن را برای شخصیتی به نام میر زبیر یا میر طلحه تقویت می‌کند.
حل این معما و کشف هویت واقعی بنا، منوط به انجام کاوش‌ها و پژوهش‌های باستان‌شناسی جامع است که تاکنون به صورت جدی محقق نشده است.
یک فعال میراث فرنگی در گفتگو با مهر می‌گوید: مهم‌ترین ویژگی میر زبیر که آن را در استان کرمان کم‌نظیر کرده است، تزئینات استادانه و پیچیده گچ‌بری آن است.
محمد قربانی، می‌افزاید: این نقوش که مشابهی در دیگر آثار تاریخی کرمان ندارند، نشان از تمدن پیشرفته و ذوق هنری والای معماران عصر خود دارند و متأسفانه این گچ بری‌های شگفت‌انگیز به دلیل بی‌مهری زمان و بی‌توجهی امروزی، در معرض خطر فرسایش و نابودی قرار گرفته‌اند.
تهدیدهای سه‌گانه؛ مرمت ناکافی، حفاران و بی‌راهی
وی با بیان اینکه وضعیت کنونی بنا را می‌توان محصول سه تهدید اصلی دانست می‌گوید: اولین تهدید، مرمت‌های ناکافی و ناپایدار است و اگرچه در دهه ۷۰ مرمتی روی بنا انجام شد، اما این اقدامات نه تنها کافی نبوده، بلکه شأن و اصالت یک اثر باستانی را نیز تأمین نکرده است.
قربانی، ادامه می‌دهد: مسئولان محلی از انجام مکاتبات مکرر با اداره میراث فرهنگی برای درخواست مرمت اصولی خبر داده‌اند، اما این درخواست‌ها تاکنون به اقدام عملی و تخصیص بودجه لازم منجر نشده است.
وی می‌افزاید: دومین تهدید جدی، حفاری‌های غیرمجاز است که همچون زخمی کهنه، پیوسته بر پیکره این اثر تاریخی تحمیل می‌شود حضور روزانه کاوشگران غیرمجاز نه تنها باعث تخریب لایه‌های تاریخی و آسیب به پایه‌های بنا شده، بلکه برای ساکنان محلی نیز ایجاد مزاحمت می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: سومین مشکل، عدم توسعه زیرساخت‌های دسترسی و معرفی است و مسیر دسترسی به این بنا نیاز به بهینه‌سازی دارد تا گردشگران به راحتی بتوانند از آن دیدن کنند.
به گفته این فعال میراث فرهنگی، بدون معرفی درست و ایجاد جاذبه‌های جنبی، این اثر ارزشمند در انزوا باقی خواهد ماند.
آینده مبهم و فرصت‌های از دست رفته
دهیار روستای شریف‌آباد قهستان هم در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: منطقه قهستان با داشتن چنین اثری، ظرفیت بسیار بالایی برای تبدیل شدن به یک قطب گردشگری دارد.
محمد نورمندی، با بیان اینکه احیای میر زبیر می‌تواند محرکی برای توسعه گردشگری روستایی، ایجاد اشتغال برای ساکنان محلی و رونق اقتصادی منطقه باشد می‌افزاید: با این حال، تا زمانی که اقدام عاجلی برای نجات آن صورت نگیرد، این فرصت طلایی به تهدیدی برای از دست دادن دائمی یک بخش از هویت تاریخی ایران تبدیل خواهد شد.
وی ادامه می‌دهد: نجات میر زبیر نیازمند عزمی جدی است و این نجات تنها در گرو تخصیص بودجه دولتی نیست، بلکه می‌توان با جذب کمک‌های بخش خصوصی و استفاده از ظرفیت‌های مردمی، نقشه راهی برای مرمت اصولی، تعیین حریم و معرفی شایسته این نگین فراموش‌شده تدوین کرد.
نورمندی، می‌افزاید: زمان برای نجات میر زبیر در حال اتمام است و هر روز تأخیر، برگ دیگری از کتاب تاریخ این بنا را برای همیشه ورق می‌زند.
دهیار شریف آباد می‌گوید: بنای میر زبیر قهستان یک بار مرمت شده، اما هنوز وضعیت مطلوبی ندارد و مورد توجه گردشگران نیست و ما اهالی منطقه می‌خواهیم که میراث فرهنگی برای مرمت بنا اقدام لازم را انجام دهد.
وی می‌افزاید: این بنا از بیرون چهار ضلعی و از داخل شش ضلعی است و بسیار شبیه گند جبلیه کرمان است، اما حفاران غیر مجاز به دلیل عدم نظارت با حضور در این منطقه اقدام به حفاری می‌کنند که این مساله نگران کننده است.
لزوم برخورد جدی با حفاران غیر مجاز
دهیار روستای شریف‌آباد قهستان تصریح می‌کند: حفاران غیر مجاز در این محل به حفاری می‌پردازند که علاوه بر آسیب به بنا، برای مردم منطقه نیز ایجاد مزاحمت می‌کنند که باید برخورد شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان سیرجان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر به معماری منحصر به فرد این بنا اشاره کرد و می‌گوید: گچ بری های زیبا و منحصر به فرد نشانگر مهارت معماران قرن پنجم و ششم در ساخت این بنا دارد.
وحید حسینی، می‌افزاید: یکی از مشکلات اصلی نبود راه دسترسی مناسب به این منطقه است و باید در این زمینه برنامه ریزی توسط مسئولان انجام شود.
وی ادامه می‌دهد: بدون شک مرمت این بنا ضروری و بسیار با اهمیت است که این امر نیاز به تأمین بودجه دارد.
مردم روستای قهستان با مطالبه گری از مسئولان استان کرمان در خصوص مرمت این بنای کهن خواستار برخورد جدی با حفاران غیر مجاز در اطراف این بنا هستند.
از سوی دیگر باید به این مهم نیز اشاره کرد که توسعه گردشگری روستای قهستان با توجه به طبیعت بکر و زیبای این روستا می‌توان زمینه را برای بهبود معیشت مردم فراهم کند.
