دانشمندان درخشان‌ترین شراره نوری را که تاکنون از یک سیاه‌چاله ابرپرجرم ثبت شده، کشف کرده‌اند. این انفجار کیهانی بزرگ با نوری معادل ۱۰ تریلیون خورشید برابری می‌کند و در فاصله ۱۰ میلیارد سال نوری از ما قرار دارد؛ این بدان معناست که ما درحال مشاهده رویدادی از دوران جوانی کیهان هستیم.
به گزارش Phys، این شراره کیهانی اولین‌بار در سال ۲۰۱۸ توسط دوربین تأسیسات ZTF در رصدخانه پالومار کالیفرنیا مشاهده شد. در آن زمان، این رویداد یک جرقه معمولی به نظر می‌رسید. اما در سال ۲۰۲۳ پژوهشگران متوجه شدند که این شراره بسیار آهسته‌تر از حد انتظار محو می‌شود. آنها با استفاده از رصدخانه کک در هاوایی طیف نوری آن را دوباره تحلیل کردند و به نتایج باورنکردنی دست یافتند.
«متیو گراهام»، استاد نجوم در مؤسسه فناوری کالیفرنیا (Caltech) و نویسنده اصلی این مطالعه، می‌گوید: «در ابتدا ما واقعاً اعداد مربوط به انرژی [آزادشده از این انفجار] را باور نمی‌کردیم.» این شراره نه تنها ۳۰ برابر درخشان‌تر از هر شراره سیاه‌چاله‌ای بود که قبلاً دیده شده بود، بلکه انرژی آزادشده از آن از زمان مشاهده، معادل تبدیل کل جرم خورشید ما به انرژی با فرمول مشهور (E = mc²) است.
محتمل‌ترین توضیح برای این انفجار، یک «رویداد اختلال جزر و مدی» ( TDE) است. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که یک ستاره بیش‌ازحد به سیاه‌چاله نزدیک شده و گرانش بزرگ سیاه‌چاله آن را متلاشی کرده است. سیاه‌چاله سپس شروع به بلعیدن بقایای ستاره می‌کند و این فرایند انرژی زیادی آزاد می‌کند. دانشمندان تخمین می‌زنند ستاره‌ای که در این رویداد بلعیده شده، جرمی حداقل ۳۰ برابر خورشید ما داشته است. چنین ستاره‌های بزرگی بسیار نادر هستند.
سیاه‌چاله میزبان (با نام J2245+3743) خود یک «هسته کهکشانی فعال» (AGN) است؛ یعنی سیاه‌چاله‌ای که از قبل درحال تغذیه از دیسک عظیمی از گاز و غبار اطراف خود بوده است. یافتن رویدادهای TDE در AGNها بسیار دشوار است، زیرا درخشش خود AGN معمولاً انفجار ناشی از بلعیده‌شدن ستاره را پنهان می‌کند. اما این شراره به قدری بزرگ بود که به راحتی قابل مشاهده بود.
به دلیل فاصله ۱۰ میلیارد سال نوری، نوری که ما اکنون می‌بینیم، مربوط به زمانی است که کیهان بسیار جوان بوده است. علاوه‌براین، دانشمندان با یک پدیده جالب دیگر به نام «انبساط زمان کیهانی» مواجه هستند. گراهام توضیح می‌دهد: «این پدیده به دلیل کشیدگی فضا-زمان رخ می‌دهد. درحالی‌که نور در فضای درحال انبساط حرکت می‌کند تا به ما برسد، هم طول موج آن و هم خود زمان کشیده می‌شود.»
او اشاره کرد که این رویداد مانند تماشای یک فیلم با دور آهسته است: «هفت سال در اینجا (روی زمین) معادل دو سال در آنجا (محل رویداد) است.». یافته‌های این پژوهش در ژورنال Nature Astronomy منتشر شده است.
