خبرگزاری مهر، گروه‌استان‌ها – مریم یاوری: آیت‌الله حسین مظاهری متولد سال ۱۳۱۲ در شهرستان تیران و کرون است. کودکی‌اش با آواهای قرآن و تعلیمات پدر روحانی‌اش آغاز شد و جوانی‌اش در حوزه قم با درس‌های آیت‌الله امام خمینی (ره)، علامه طباطبایی (ره) و آیات عظام گلپایگانی و مرعشی نجفی معنا گرفت. در روزگاری که فضای فکری حوزه میان فلسفه و فقه دوپاره بود، آیت‌الله مظاهری جوان، راه میانه‌ای را برگزید راهی که فلسفه و اخلاق را در خدمت معرفت دینی به هم پیوند زد.
پس از پیروزی انقلاب با توصیه مراجع و حمایت مستقیم امام خمینی (ره)، مسئولیت حوزه علمیه اصفهان به او سپرده شد تا این شهر کهن را به قطب علمی و اخلاقی کشور بدل کند.
ریاست شورای عالی حوزه علمیه اصفهان، امامت جمعه این شهر در سال‌های ابتدایی انقلاب و تأسیس مراکز علمی و خیریه ازجمله آثار اجتماعی ماندگار او به شمار می‌رود.
رابطه آیت‌الله حسین مظاهری با رهبر معظم انقلاب، رابطه‌ای فراتر از همراهی ظاهری بود. آیت‌الله خامنه‌ای بارها از او به عنوان «استاد وارسته و حکیم بزرگ» یاد کرده و در پیام‌هایی به مناسبت سالروز تأسیس حوزه اصفهان، توصیه کرده بودند که «حکمت، اخلاق و عقلانیت مظاهری باید در نسل جوان طلاب جاری شود». مظاهری نیز در منش و گفتار بر پیوند ولایت و اخلاق تأکید داشت. پیوندی که آن را ستون پایداری جامعه دینی می‌دانست.
فقیه حکیم و نویسنده‌ای پر اثر
درس‌های اخلاق او برای دهه‌ها با حضور صدها طلبه و دانشگاهی برگزار می‌شد اما تأثیر قلم او کمتر از اثر زبانش نبود، ایشان دارای بیش از ۸۰ کتاب در حوزه‌های قرآن کریم، فقه، حدیث، اعتقادات، اخلاق، عرفان، تاریخ و سیره، رجال و اقتصاد اسلامی است. از میان آثار مکتوبش می‌توان به مجلدات ارزشمندی چون «معارف اسلام در سوره یس»، «معاد در قرآن»، «پرتویی از امامت و ولایت در قرآن کریم»، «الحاشیه علی العروء الوثقی»، «عصاره دین»، «فلسفه دعا»، «اسلام آئین رستگاری»، «جهاد با نفس» و غیره اشاره کرد که در این آثار پیوند استوار فقه، تربیت و فلسفه کاملاً محسوس است. او در نثر علمی خود حکمت را از تعبد جدا نکرد و با زبانی نرم و عقلانی، اخلاق اسلامی را به زبان ساده برای نسل جدید بیان کرد.
اکنون اما مدتی است که بیماری جسمی، حضور پرشورش را در جلسات کاسته است. در ماه‌های اخیر، بنا بر توصیه خودشان دیدار عمومی و مصاحبه با خانواده ایشان متوقف شده است. از همین رو خبرنگار مهر برای این گزارش سراغ شاگردان و همراهان نزدیک او رفته تا سیمای این فقیه متخلق را در روایت مریدانش بازتاب دهد.
استقلال فکری آیت‌الله مظاهری بزرگ‌ترین درس برای طلاب است
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم و استاد دانشکده مفید قم و شاگرد برجسته آیت‌الله مظاهری در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: استقلال فکری آیت‌الله مظاهری برای ما شاگردان، بزرگ‌ترین درس بود. او هیچگاه تابع موج‌های سیاسی یا فلسفی زمانه نبود. همه جریان‌ها را می‌شناخت اما هیچ‌کدام را معیار خود قرار نداد بلکه حقیقت وحی و منطق قرآن را ملاک تفکر می‌دانست.
وی افزود: آیت‌الله مظاهری از معدود استادانی بود که در دهه‌های تغییر و تحول در حوزه‌ها، نه در سنت خشک ماند و نه در مدرنیسم افراطی غرق شد بلکه مسیر عقلانیت دینی را پیش گرفت.
فاضل میبدی تأکید کرد: او بارها در جلسات درس می‌گفت دین را نه با تعصب می‌فهمند نه با مدرنیته بلکه با اخلاق. همین نگاه سبب شد اخلاق در محافل علمی اصفهان به محور گفتگو بدل شود.
عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم و استاد دانشکده مفید قم تصریح کرد: آیت‌الله مظاهری در رفتار آرام و در مباحثه دقیق بود. خشم نمی‌شناخت و صبر را در جانش نهادینه کرده بود. کسی بود که درس حکمت می‌داد اما خود حکیم بود. زهد می‌گفت اما زهد را زندگی می‌کرد.
حجت‌الاسلام فاضل میبدی تواضع را ویژگی بارز اخلاقی آیت‌الله مظاهری عنوان کرد و گفت: به نظر من در روحانیت تواضع و فروتنی اصل است، آیت‌الله مظاهری همیشه حرف همه را می‌شنید و هیچگاه نمی‌گفت حرف من به تنهایی حق است.
آیت‌الله مظاهری اهل افراط و تندگویی نیست
وی تصریح کرد: آیت‌الله مظاهری اهل افراط و تندگویی نیست، هیاهو ایجاد نمی‌کند و همواره با منطق و تعامل رفتار کرده است.
عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم و استاد دانشکده مفید قم در خصوص نقش آیت‌الله مظاهری برای شکل گیری هویت دینی معاصر نیز ابراز کرد: هر چند ایشان مدت‌هاست که در مجامع و محافل حضور نیافتند و کلاس درس برگزار نکردند اما همچنان تأثیرگذار هستند و از آنجایی که ایشان همواره استقلال فکری داشته و به دیگران هم بهای فکری می‌دهند نمونه بارزی است که می‌تواند به خوبی فرد مسلمان را نشان دهد.
جلسات اخلاق آیت‌الله مظاهری برای بانوان متفکر دینی فضایی زنده و روشنگر بود
زهرا روحانی، پژوهشگر الهیات دانشگاه اصفهان نیز درباره شخصیت آیت‌الله مظاهری گفت: ایشان در منطق تربیتی خود زن و مرد را دو پاره از حقیقت انسانی می‌دانند نه دو موجود با اولویت متفاوت. آنچه در درس‌های اخلاق او برجسته است تأکید بر کرامت انسان فارغ از جنسیت است.
وی ادامه داد: نگاه آیت‌الله مظاهری به خانواده نه بر سنت‌های ایستا، بلکه بر مبنای عقل و باور قرآنی است. در تفسیر سوره‌های نور و تحریم، تربیت را جوهر ایمان می‌داند و زن را سرچشمه آرامش و مرد را مظهر مسئولیت، همین نگرش انسانی بود که جلسات اخلاق او را برای بانوان متفکر دینی به فضایی زنده و روشنگر بدل می‌کرد.
شاگردان دیگرش نیز بر این باورند که آیت‌الله مظاهری در تمام عمرش کوشید میان فقاهت و اخلاق، پیوندی عمیق برقرار کند. رفتار او نمونه‌ای عینی از تزکیه است؛ عالمی که نه در سیاست فرو رفت و نه از اجتماع برید. با سلوک نرم خود طلاب جوان را به گفتگو، مدارا و تهذیب فرا می‌خواند.
صدای درس اخلاقش هنوز در حجره‌های اصفهان طنین دارد. کتابخانه بزرگ حوزه هنوز نسخه‌های دست‌نویس درس‌های اخلاقش را به‌عنوان منبع اصلی تدریس حفظ کرده است.
آیت‌الله حسین مظاهری از مفاخر زنده ایران است. فقیهی که اخلاق را جان علم و خدمت را روح دیانت دانست. او نشان داد حکمت اگر از دل قرآن برخیزد می‌تواند معاصر باشد و به عقل و ادب بیارامد. امروز که جسم او مجال حضور در میان مردم ندارد اندیشه‌اش همچنان در میان شاگردانش جاری است. این است میراث آن حکیم صبور اصفهان که هنوز نیز با سکوتش درس می‌دهد.
