خبرگزاری مهر، گروه استانها: مشکلات مالی مدارس در خراسان جنوبی، موضوعی است که سال‌ها دغدغه مدیران، معلمان و والدین بوده و همچنان یکی از اصلی‌ترین موانع ارتقای کیفیت آموزشی و تربیتی در استان محسوب می‌شود. در گفتگو با برخی از مدیران مدارس و مسئولان آموزش و پرورش، ابعاد مختلف این چالش و راهکارهای پیشنهادی بررسی شد.
کمبود سرانه و فشار بر مدیران مدارس
مهدی جلالیان‌پور، مدیر یکی از مدارس شمال شهر بیرجند، در این باره به خبرنگار مهر گفت: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مالی مدارس، کمبود سرانه و سختی جذب مشارکت‌های مردمی است.
وی بیان داشت: سرانه اختصاص داده شده به مدارس در طول سال تحصیلی نسبت به گذشته افزایش داشته، اما این افزایش تنها پاسخگوی هزینه‌های آب، برق، گاز و تلفن مدارس و بخشی ناچیز از هزینه‌های مصرفی مانند کاغذ است.
وی ادامه داد: کمبود شدید بودجه در همه زمینه‌ها محسوس است و بدون مشارکت‌های مردمی و تلاش مدیران، اداره مطلوب مدارس امکان‌پذیر نیست.
وی با تأکید بر اهمیت منابع مالی افزود: منابع مالی، پشتوانه کیفیت آموزش است و کمبود آن صددرصد بر کیفیت آموزش و انگیزه دانش‌آموزان تأثیرگذار است.
جلالیان‌پور همچنین به نقش سامانه امور مالی مدارس در مدیریت منابع اشاره کرد و گفت: مدیریت منابع با هماهنگی عوامل مدرسه و انجمن اولیا و مربیان به نحو مناسب انجام می‌شود و سامانه امور مالی مدارس نقش مؤثری در مدیریت و شفاف‌سازی داشته است.
چالش مدارس محروم و حاشیه‌ای
حجت‌الاسلام سید علی حسینی، رئیس اداره انجمن اولیا و مربیان اداره کل آموزش و پرورش خراسان جنوبی نیز با اشاره به وضعیت مدارس محروم گفت: در بسیاری از مدارس روستایی و کم‌برخوردار، خانواده‌ها به دلیل محدودیت‌های مالی قادر به مشارکت قابل توجه در هزینه‌های مدرسه نیستند.
وی ادامه داد: کمبود بودجه بیشتر در زمینه اجرای برنامه‌های پرورشی و تربیتی، هزینه‌های جاری و تأمین تجهیزات به‌روز محسوس است و گاهی کیفیت آموزش و تحقق اهداف برنامه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی در ادامه، به ضرورت بهبود مدیریت منابع مالی مدارس اشاره کرد و گفت: تخصیص منابع مالی بیشتر از سوی دولت و تأمین تجهیزات و امکانات به‌روز، جلب مشارکت مردمی، خیرین و سازمان‌های غیردولتی از طریق کمک‌های مالی داوطلبانه و بهره‌گیری از مهارت‌های تخصصی اولیا، و برنامه‌ریزی دقیق برای جذب کمک‌های داوطلبانه، می‌تواند در کاهش هزینه‌ها بدون آسیب به کیفیت آموزش مؤثر باشد.
تجربه موفق مدارس در بهره‌گیری از توانمندی اولیا
یکی از مدیران مدارس بیرجند درباره تجربه موفق مدرسه خود به خبرنگار مهر گفت: شفاف‌سازی منابع مالی برای اولیا و اطلاع‌رسانی دقیق درباره فعالیت‌ها و هزینه‌های انجام شده، باعث افزایش همراهی والدین شده است.
وی عنوان کرد: همچنین استفاده از توانمندی‌های اولیا در برنامه‌های مختلف مدرسه، اثر قابل توجهی در بهبود کیفیت آموزش و فعالیت‌های پرورشی داشته است.
وی افزود: فرهنگ‌سازی و استفاده بهینه از امکانات موجود و ارتباط دوسویه میان اولیا و مدرسه بسیار مؤثر است و بدون همکاری جامعه محلی، بسیاری از برنامه‌های آموزشی و پرورشی قابل اجرا نخواهد بود.
کمبود منابع و اثر آن بر کیفیت آموزش
مهدی مرتضوی، مدیرکل آموزش و پرورش خراسان جنوبی هم در گفتگو با خبرنگار مهر محدودیت منابع مالی را یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مدارس استان دانست و توضیح داد: مدارس امروز علاوه بر آموزش رسمی، وظیفه تقویت مهارت‌های اجتماعی، فرهنگی و تربیتی دانش‌آموزان را نیز بر عهده دارند و این گستردگی مأموریت نیازمند امکانات بیشتری است.
به گفته وی فاصله بین سطح نیازها و میزان تأمین اعتبار، چالشی محسوس در بسیاری از مدارس است.
وی در خصوص بخش‌های آسیب‌پذیر افزود: کمبود منابع بیشتر در بخش‌های نگهداشت و تعمیرات تأسیسات فیزیکی، تجهیز کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها و نوسازی وسایل کمک‌آموزشی احساس می‌شود.
وی تصریح کرد: این کمبود تأثیر مستقیم بر تعمیر و نگهداری ساختمان، به‌روزرسانی تجهیزات آموزشی و فناورانه و حمایت از فعالیت‌های فوق برنامه و پرورشی دارد.
مرتضوی ادامه داد: همکاران ما با تعهد و خلاقیت تلاش کرده‌اند تا اثر محدودیت‌ها بر فرآیند یاددهی-یادگیری به حداقل برسد، اما دسترسی به منابع بیشتر می‌تواند کیفیت فعالیت‌های آموزشی و تربیتی را به‌طور چشمگیری ارتقا دهد.
راهکارهای عملی و پیشنهادهای مدیریتی
مدیرکل آموزش و پرورش استان درباره راهکارهای بهبود وضعیت مالی مدارس گفت: برنامه‌ریزی هدفمند و بهینه برای مصرف هزینه‌ها، استفاده از ظرفیت خیرین و انجمن‌های حامی مدارس و گسترش مشارکت و همکاری با نهادهای محلی، فرهنگی و اقتصادی می‌تواند کمک مؤثری به رفع مشکلات مالی مدارس باشد.
وی با اشاره به تجربه استان در جذب خیرین و حمایت‌های مردمی افزود: استان خراسان جنوبی سابقه درخشانی در مشارکت خیرین مدرسه‌ساز و مدرسه‌یار دارد و با ایجاد ارتباط مؤثر و شفاف می‌توان از این ظرفیت ارزشمند، به‌ویژه در پروژه‌های تجهیزاتی و عمرانی، استفاده کرد.
مرتضوی درباره فعالیت‌های درآمدزا در مدارس گفت: برگزاری جشنواره‌های دانش‌آموزی، بازارچه‌های کسب‌وکار و فروش تولیدات هنری و مهارتی نتایج مثبتی در تقویت روحیه کارآفرینی و تأمین بخشی از نیازها داشته است و توسعه این رویکرد می‌تواند بسیار مفید باشد.
وی تأکید کرد: اولویت‌بندی هزینه‌ها، استفاده مشترک مدارس نزدیک به هم از برخی امکانات، تعمیرات پیشگیرانه و تقویت ارتباط شفاف و مبتنی بر اعتماد با والدین و جامعه محلی، کلیدهای اصلی حل مشکلات مالی مدارس است.
نقش والدین و انجمن اولیا و مربیان
حجت‌الاسلام سید علی حسینی در خصوص نقش والدین هم به خبرنگار مهر گفت: در مدارس موفق، ارتباط دوسویه و مبتنی بر اعتماد بین مدرسه و والدین نقش تعیین‌کننده‌ای در جذب منابع و مشارکت در فعالیت‌ها دارد.
وی بیان کرد: هرجا که این تعامل شکل گرفته، تجربه‌ها بسیار موفق بوده و همکاری والدین و انجمن‌های اولیا و مربیان به اجرای برنامه‌ها کمک قابل توجهی کرده و تقویت همین تعامل می‌تواند یکی از کلیدهای اصلی حل مشکلات باشد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که مشکلات مالی مدارس خراسان جنوبی نه تنها محدود به کمبود سرانه دولتی است، بلکه شامل چالش‌های مدیریت منابع، بهره‌گیری ناکافی از ظرفیت اولیا و جامعه محلی و نیاز به شفاف‌سازی و برنامه‌ریزی دقیق نیز می‌شود.
مدیران مدارس و مسئولان آموزش و پرورش بر این باورند که استفاده از ظرفیت خیرین، ارتباط مؤثر با والدین، مدیریت هدفمند منابع و اجرای برنامه‌های درآمدزا می‌تواند به کاهش فشار مالی و ارتقای کیفیت آموزش کمک کند.
همچنین تجارب موفق مدارس در استان نشان می‌دهد که وقتی منابع مالی به صورت شفاف مدیریت و اطلاع‌رسانی شود و توانمندی‌های والدین و خیرین در فعالیت‌های آموزشی و پرورشی به کار گرفته شود، نه تنها کیفیت آموزش ارتقا می‌یابد، بلکه انگیزه دانش‌آموزان و مشارکت جامعه محلی نیز افزایش می‌یابد.
مسئولان استان معتقدند که حل مشکلات مالی مدارس نیازمند تعامل مستمر میان دولت، مدارس، والدین و جامعه خیر است و اجرای راهکارهای پیشنهادی می‌تواند زمینه‌ساز ارتقای کیفیت آموزشی و تربیتی در خراسان جنوبی باشد.
